Bijna honderd kinderen staan in cirkels te wachten op hun beurt om de kleien ring in te stappen. Achter de jonge sumoworstelaars staan ouders met een mobiele telefoon in hun handen van elk moment een foto te maken. „Goed opwarmen voordat het toernooi begint!”, schreeuwt een moeder naar haar zoon voordat hij met zijn volledige gewicht tegen zijn coach ramt.
De kinderen zijn zich aan het voorbereiden op het nationale jeugdtoernooi in het Ryugoku Stadium in Tokio, de belangrijkste plek in het land voor de beoefenaars van de traditionele Japanse sport.
Ook de tienjarige Taichi Kowaki heeft dit jaar keihard getraind om hier te mogen staan. „Ik probeer mezelf zoveel mogelijk energie te geven voor de eerste wedstrijd”, vertelt hij opgetogen terwijl zijn coach hem rondtolt om zijn mawashi – het enige kledingstuk dat sumoworstelaars in de ring mogen dragen – aan te doen. Op de muur van de sportzaal waar iedereen zich voorbereidt hangt een groot houten bord. ‘De Regels van Sumo’ staat er in zwarte letters ingedrukt: ‘Luister naar je leermeesters. Respecteer je tegenstander.’
Het Sumo begon als een religieus ritueel om de goden te vragen voor een goede oogst, maar vanaf de achtste eeuw gebruikte het keizerlijke hof de worstelwedstrijden als vermaak voor de hofhouding en hoge edelen. Toen in de 17e eeuw, tijdens de Edo-periode (1603-1868), ook het Japanse publiek toegang kreeg tot deze evenementen groeide het uit tot een nationale sport.
De regels zijn simpel: twee atleten proberen elkaar uit een cirkelvormige ring (de dohyo) te duwen of ervoor te zorgen dat een deel van het lichaam, boven de voeten, de grond raakt. Slaan of stoten is verboden; de sport draait puur om balans, kracht en strategie. Een wedstrijd kan daarom binnen enkele seconden afgelopen zijn, een sterke worp of duw is vaak al genoeg om de uitkomst te bepalen.
In de drukte is het bijna niet voor te stellen dat het voortbestaan van deze eeuwenoude sport aan een zijden draad hangt. „We moeten hard nadenken over hoe we de toekomst tegemoet gaan,” vertelt Kazufumi Minami, voorzitter van de Internationale Sumo Federatie. „En vechten om onze sport te behouden”.
Door het dalende geboortecijfer en de verschuivende sportvoorkeuren van jongeren neemt het aantal nieuwe rekruten in Japan namelijk snel af. Ook Taichi merkt het: „Ik ben de enige,” vertelt de tienjarige sumoworstelaar. „Niemand van mijn klasgenoten of vrienden in de buurt doet het”, zegt hij beteuterd.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/12/13115922/data125524104-cd5533.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/12/13115921/data125524059-887f06.jpg)
In Ryugoku, het sumostadion in Tokio. De populariteit van sumoworstelen daalt in Japan, waar veel kinderen liever voor honkbal of voetbal kiezen. De tienjarige Taichi Kowaki (tweede foto, midden) heeft geen klasgenoten die ook voor sumoworstelen kozen.
Foto’s: Anoma van der Veere
Japan kampt al decennia met een demografische crisis. In 2023 was het geboortecijfer slechts 1,3 kinderen per vrouw, ver onder het ‘vervangingsniveau’ van 2,1. De bevolking van Japan, die in 2008 nog groeide, zal naar verwachting dalen van de huidige 125 miljoen naar minder dan 100 miljoen tegen 2060. Voor sumoworstelen, dat afhankelijk is van jonge, sterke deelnemers, heeft deze ontwikkeling directe gevolgen.
Het aantal nieuwkomers dat zich jaarlijks aanmeldt voor sumotraining is sinds de jaren 1990 met ruim driekwart afgenomen. In 1992, tijdens de hoogtijdagen van de sport, meldden zich 160 nieuwe leerlingen zich aan voor het landelijke voorjaarstoernooi in Osake, een belangrijk moment voor jonge sumoworstelaars. In 2023 waren dat er slechts 34, een historisch dieptepunt.
De daling is ook zichtbaar op scholen. Terwijl in Nederland lokale clubs vaak de plek zijn waar sporters hun start maken, is dat in Japan op de basis- of middelbare school. Maar tussen 2010 en 2020 daalde het aantal scholen met een sumoteam met bijna een derde. In 2023 telde Japan nog slechts 782 geregistreerde middelbare scholieren die actief deelnamen aan sumowedstrijden. Acht jaar eerder waren dat er nog 1.300.
Neerwaartse spiraal
„Als je hier op het jeugdtoernooi bent zie je het niet zo snel”, vertelt Akio Nakajo, de coach van de jonge Kowaki. Hij runt een sumoworstelclub in Osaka. „Het aantal kinderen dat zich aanmeldt neemt zo snel af dat ik op sommige dagen maar drie of vier kinderen heb die meetrainen. Als ik met collega’s praat hoor ik hetzelfde, die moeten daardoor hun club sluiten. Daardoor neemt ook het aantal plekken af waar kinderen terecht kunnen als ze de sport willen doen”, legt de coach uit. „Het is een neerwaartse spiraal en de bodem is in zicht.”
Vooral in afgelegen gebieden sluiten lokale clubs in rap tempo hun deuren door een gebrek aan deelnemers en financiële middelen. Daarbij hebben een op de vijf basisscholen op het platteland hun deuren gesloten in de laatste twintig jaar. Nu moeten kinderen vaak lange afstanden afleggen naar stedelijke gebieden om een trainingsfaciliteit te vinden.
Maar demografie is slechts een deel van het probleem. Japanse jongeren kiezen tegenwoordig vaker voor sporten zoals voetbal, basketbal en atletiek. Deze zijn minder afhankelijk van de strikte hiërarchieën en zware fysieke vereisten waar het sumoworstelen juist bekend van is.
Om professionele sumoworstelaar te worden moeten atleten hun lichaamsgewicht aanzienlijk verhogen om voordeel te behalen in de ring. Dit wordt bereikt door hun calorie-inname te maximaliseren, veelal door middel van traditionele maaltijden zoals chanko-nabe, een stoofpot gevuld met enorme hoeveelheden vlees en groenten. Hoewel dit helpt bij het aankomen,brengt het ook gezondheidsrisico’s met zich mee zoals overgewicht en verhoogde bloeddruk. Voor ouders die hun kinderen op een sport willen zetten voor hun gezondheid is sumo dus geen aantrekkelijke optie.
„Taichi is van zichzelf al een grote jongen”, vertelt de moeder van de jonge Kowaki. Het opwarmen voor het toernooi is afgelopen en aan de zijlijnen van het drukke stadium heeft Natsumi Kowaki een zitplekje weten te bemachtigen. Ze kijkt glimlachend naar haar zoon die in het midden van het stadium klaar staat om de grote ring in te stappen. „Ik was wel verrast toen hij zei dat hij wilde sumoworstelen. Mijn beeld van de sport is inderdaad hele grote en dikke mannen”, geeft ze toe.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/12/13115916/data125524020-b7dd05.jpg)
Met handdoeken bedekt
Gedurende deze eeuwenlange ontwikkeling functioneerde de mawashi, het traditionele gordelachtig kledingstuk dat sumoworstelaars dragen, als een belangrijk symbool. Aangezien worstelaars geen gebruik mogen maken van wapens helpt de mawashi met stevige grip krijgen op tegenstanders. Een wedstrijd winnen is een kwestie van talent en techniek.
„Maar voor de jongere generatie is het eng”, vertelt coach Nakajo. „Je bent vrijwel naakt en dan stap je een ring in waar duizenden mensen je kunnen zien.” Hij wijst naar een groepje jonge worstelaars die hun lichamen tussen de wedstrijden door met handdoeken hebben bedekt. „Ik begrijp wel waarom kinderen daar geen zin in hebben.”
Kowaki heeft intussen met gemak zijn eerste tegenstander de ring uitgeduwd. „Ik blokkeerde zijn aanval en duwde hem weg”, legt hij trots uit. Hij gooit een handdoek over zichzelf heen en rent snel terug naar zijn zitplaats langs de ring, waar hij met ruim dertig leeftijdsgenoten is neergezet om de wedstrijden van dichtbij te kunnen zien.
Voor de jongere generatie is het eng. Je bent vrijwel naakt en dan stap je een ring in waar duizenden mensen je kunnen zien
Ondanks dat alle deelnemers op het toernooi kinderen en amateurworstelaars zijn, zijn de tribunes volgeladen met toeschouwers. Opvallend is de grote hoeveelheid buitenlanders. „Als je naar de professionele wedstrijden wil gaan, de ōzumō, dan moet je ver van tevoren reserveren. Het is zo populair onder toeristen dat meer dan de helft van de bezoekers buitenlanders zijn”, vertelt coach Nakajo. „Ik heb nipt kaarten weten te bemachtigen voor het toernooi in Osaka volgend jaar”.
In de ring weet Kowaki zijn tweede tegenstander behendig met een judoworp over zijn schouder te tillen. Het publiek applaudisseert terwijl hij genietend van zijn winst huppelend richting zijn stoel gaat. De volle tribunes zijn een goed teken voor de toekomst van de sport, vertelt voorzitter Minami. Vooral de groeiende populariteit onder buitenlanders is een belangrijke ontwikkeling: „Sumo wordt nu in 89 landen beoefend”, vertelt hij. „Elk jaar houden we een wereldkampioenschap. Volgend jaar is het in London. We zien dat mensen uit andere landen steeds meer genieten van sumo.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/12/13115919/data125524123-03da08.jpg)
Honkbal scoort hogere kijkcijfers
De populariteit onder Japanners vergroten ligt echter ingewikkelder. Het grote Nieuwjaarstoernooi in januari – waarin de beste sumoworstelaar van Japan wordt bekroond met de titel Yokozuna – was het derde meest bekeken programma van de maand. Maar de kijkers zijn vooral ouderen. Volgens onderzoek van de Sasakawa Sports Foundation staat het toernooi niet eens in de top tien best bekeken sportprogramma’s van Japan. Bovenaan staan vooral honkbaltoernooien, gevolgd door voetbalwedstrijden en marathons.
Experts pleiten daarom om het versoepelen van de regels en het moderniseren van de sport. Voorzitter Minami benadrukt echter dat er grenzen zijn. „We denken als bond zorgvuldig na over hoe we sumo ook in de komende honderd jaar interessant kunnen houden, en werken aan manieren om de sport aantrekkelijker te maken”, legt hij uit. In de laatste jaren heeft de bond de strenge fysieke toelatingseisen voor toernooien versoepeld en is het gestart met onderwijsprogramma’s. Hiermee wil het de toegankelijkheid en de zichtbaarheid van de sport onder kinderen verbeteren. „Maar het is belangrijk dat we de essentie van het sumoworstelen behouden”.
Kowaki’s derde partij gaat van start. Dit keer is zijn tegenstander veel groter en weet het gewichtsverschil goed te gebruiken. Toch lukt het hem om zijn tegenstander drie cirkels door de ring te laten lopen voordat hij zelf op zijn schouders belandt. Het publiek is onder de indruk van het verweer van Kowaki, en onder luid gejuich loopt hij huilend de ring uit. „Ik geef het niet op. Ik ga de beste sumoworstelaar van Japan worden”, snikt hij.
