Rechterhand en mentor van Baudet ontmoette Russisch beïnvloedingsnetwerk en schudde Medvedev de hand in Sotsji

De website van Poetins regeringspartij Verenigd Rusland wijdde er een apart artikel aan: de opmerkingen van FVD’er John Laughland tijdens een symposium in Sotsji, aan de Zwarte Zee. Ontspannen staat de Brit – donkerblauw pak, roze overhemd, stropdas met bloemetjesmotief – op de foto tussen het publiek, de microfoon losjes in de rechterhand. Laughland, zo meldt het artikel, sprak zich uit tégen de Amerikaanse hegemonie en vóór een multipolaire wereld – een wereld waarin het Westen rekening houdt met de belangen van Moskou.

John Laughland (1963) is al zo’n vijftien jaar de mentor en rechterhand van FVD-fractievoorzitter Thierry Baudet, die naar eigen zeggen zijn proefschrift „bij hem en met hem” schreef. Tussen 2008 en 2018 was de eurosceptische Brit onderzoeksdirecteur bij een instituut in Parijs dat met Russisch geld werd gefinancierd. Tegenwoordig doceert Laughland aan de Katholieke Universiteit van de Vendée (ICES) en is hij directeur van de internationale afdeling van FVD. Baudet omschrijft Laughland steevast als de ideoloog van de partij, die sinds Laughlands aanstelling in 2022 steeds nadrukkelijker een pro-Russische koers vaart. John Laughland en ik, zo zei de Forumleider in de zomer van 2022, „hebben over alles dezelfde denkbeelden”.

Laughland en Baudet ontkennen bij hoog en laag dat ze banden met het Kremlin onderhouden. Dat deden ze dit voorjaar ook, toen een schandaal losbrak over omkoping en heimelijke beïnvloeding van Europarlementariërs door een pro-Russisch netwerk rond de in Tsjechië gevestigde nieuwssite met YouTube-kanaal Voice of Europe. Een van de hoofdverdachten in het Belgische justitieonderzoek, de Fransman Guillaume Pradoura, was de assistent van Marcel de Graaff, toen nog Europarlementariër namens Forum.

Had Russisch smeergeld de Nederlandse politiek bereikt? „We hebben een politieke Wie is de Mol”, zei D66-woordvoerder Jan Paternotte tijdens een spoeddebat in de Tweede Kamer – waar Baudet en diens fractiegenoten schitterden door afwezigheid. Op X reageerde de Forumleider furieus. „Wij ontkennen ten enenmale, ondubbelzinnig en met klem, iedere vorm van financiële, of andersoortige afhankelijkheid van Rusland… Er is ook geen enkele andere link van FVD met het Kremlin”, schreef de Forumleider.

Ook Laughland was ontstemd. De „goedgelovige Nederlandse pers”, zo reageerde hij op X, is „in een razernij van samenzweringen aan het theoretiseren over Kremlin-invloed – wat op niets is gebaseerd”.

Hoe geloofwaardig zijn die ontkenningen?

Voice of Europe

Onderzoek van NRC wijst uit dat John Laughland afgelopen november aanwezig was op een symposium dat mede was georganiseerd door Poetins regeringspartij Verenigd Rusland en hoofdrolspelers uit het netwerk rond Voice of Europe. Eregast in Sotsji was partijvoorzitter en voormalig president Dmitri Medvedev. Sinds de Russische invasie van Oekraïne heeft de vroeger als tamelijk liberaal bekendstaande Medvedev zich ontpopt als de pitbull van het regime, die het Westen regelmatig met nucleaire vernietiging dreigt. Zo speculeerde Medvedev begin dit jaar op berichtendienst Telegram over mogelijke inzet van het volledige Russische strategische arsenaal van duizenden kernkoppen tegen Kyiv, Berlijn, Londen en Washington. „En tegen alle andere prachtige historische plaatsen die al lang geleden zijn opgenomen op de doellijsten van onze nucleaire triade.”

Afgelopen november in Sotsji was Medvedev goedgemutst. „Het was een spannende ontmoeting”, vertelt de Duitse AfD-politicus Ulrich Singer – een van de genodigden aan NRC. „De voormalige president nam enkele uren de tijd voor deze informele gedachtewisseling met ons.” Na afloop ging Medvedev lachend met Singer op de foto. Ook Laughland schudde de hand van de oud-president.

De voormalige president Medvedev nam enkele uren de tijd voor deze informele gedachtewisseling met ons

Het congres op 15 en 16 november vond plaats in het kader van het Russische voorzitterschap van de BRICS-landen. De maand ervoor had Poetin in het Russische Kazan de wereld laten zien dat Rusland ondanks drie jaar oorlog in Oekraïne bepaald niet geïsoleerd staat. Meer dan twintig regeringsleiders uit landen als China, India en Brazilië bezochten de top. Enkele weken later kwam een klein groepje Europese politici en andere ‘opinieleiders’ bijeen in het congrescentrum van het voormalig olympische dorp Sirius, aan de subtropische Zwarte Zeekust.

De officiële uitnodiging voor deze miniconferentie BRICS-Europe was afkomstig van de Russische Academie van Wetenschappen en het BRICS International Forum, een maatschappelijke organisatie uit India – die de reis- en verblijfkosten voor haar rekening nam. De wérkelijke initiatiefnemers, zo blijkt uit onderzoek van NRC, waren pro-Russische lobbyisten en hoge functionarissen uit de omgeving van Poetin. Mannen als Konstantin Kosatsjov, vicevoorzitter van de Russische senaat. In een tv-interview maakte Kosatsjov daar geen geheim van: Verenigd Rusland had politici uitgenodigd van wie bekend was dat ze toenadering tot Moskou zochten: „We hebben de mensen bij elkaar gebracht […] die zich nu nog eenlingen voelen, een minderheid in eigen land, omdat de media en politiek van die landen zo’n enorme druk op hen uitoefenen.” Ook op de site van Poetins partij wordt gemeld dat het forum plaatsvond „met medewerking van Verenigd Rusland”.

Links op de achtergrond, met baard en telefoon, Guillaume Pradoura, de oud-assistent van Marcel de Graaff. Rechts op de voorgrond: Branko Pavlović, een Servisch politicus.

Multimiljonair

Moskou wist wie moest worden uitgenodigd. De laatste jaren heeft het Kremlin veel tijd gestoken in het opbouwen van een netwerk van sympathisanten in de Europese politiek. Een belangrijke pion is de Oekraïense oligarch en multimiljonair Viktor Medvedtsjoek, een vertrouweling van Vladimir Poetin. Medvedtsjoek beschikte voorheen over eigen nieuwsmedia (zoals tv-zender 112) en een politieke partij (Oppositieplatform – Voor het Leven) in de Rada, het Oekraïense parlement.

In 2019 maakte Medvedtsjoek een kleine tour door Europa, om te spreken over zijn ‘vredesplan’ voor Oost-Oekraïne, waar al sinds 2014 werd gevochten tussen het Oekraïense leger en door Rusland aangestuurde ‘separatisten’. Zijn contacten, vooral radicaal-rechtse politici, brachten hem onder meer in het Europees Parlement.

Medvedtsjoek was volgens westerse inlichtingendiensten mogelijk ook de man die in het voorjaar van 2022 de macht zou hebben overgenomen als de Russen erin waren geslaagd om Kyiv in te nemen en president Zelensky af te zetten. Tegenwoordig woont de Oekraïense oligarch in Moskou, maar zijn werk ten behoeve van de Russische zaak is niet stil komen te liggen. Volgens de Tsjechische inlichtingendienst BIS was het Medvedtsjoek die Voice of Europe financierde.

In maart van dit jaar maakte de Tsjechische regering bekend dat Voice of Europe zou worden gesloten. Volgens BIS vormde de site het hart van een clandestiene operatie om de Europese verkiezingen te beïnvloeden, door vele tienduizenden euro’s aan steekpenningen te betalen aan politici uit diverse landen – volgens inlichtingenbronnen ook uit Nederland. Medvedtsjoek en de directeur van Voice of Europe, de Oekraïense journalist Artjom Martsjevsky, werden door zowel Tsjechië als de Europese Unie op de sanctielijst geplaatst.

Ook opende de Belgische justitie een onderzoek naar omkoping en deed een huiszoeking in het kantoor en de woning van Guillaume Pradoura, de medewerker van Marcel de Graaff. Volgens de Belgische justitie waren er aanwijzingen dat Pradoura een rol speelde bij het betalen van Europarlementariërs via het netwerk rond Voice of Europe voor de promotie van Russische propaganda.

Pradoura ontkent tegenover NRC dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan omkoping en spreekt van een „politiek gemotiveerde heksenjacht”.

De vraag blijft wat hij te zoeken had op de conferentie in Sotsji op 15 en 16 november. Op foto’s van het evenement, gepubliceerd op de website van Verenigd Rusland, is de Fransman duidelijk te herkennen. Tegenover NRC wil Pradoura, die tot de zomer voor FVD werkte, niet reageren op vragen over zijn reis naar de Russische rivièra: „Geen commentaar.”

Wit-Rusland

Pradoura is niet de enige verdachte uit het Voice of Europe-dossier die opduikt in Sotsji. Ook voormalig directeur Artjom Martsjevsky woonde de conferentie bij. En op bewegend beeld zijn nog twee spelers uit Medvedtsjoeks media-imperium te ontwaren: tv-journaliste Nadja Sass en haar partner, voormalig journalist en parlementariër Oleh Volosjyn, die wordt beschouwd als een zetbaas van Medvedtsjoek en het brein achter Voice of Europe.

Volosjyn is een voormalig politiek commentator op Medvedtsjoeks zender 112, die in 2019 namens Oppositieplatform – Voor het Leven werd gekozen in het Oekraïense parlement. Enkele weken voor de Russische invasie op 24 februari 2022 week Volosjyn uit naar Wit-Rusland. Volgens het Amerikaanse ministerie van Financiën probeerde hij in opdracht van de Russische geheime dienst FSB Oekraïense overheidsfunctionarissen te rekruteren voor de pro-Russische regering die de macht zou overnemen als Russische troepen eenmaal Kyiv zouden hebben bezet.

De goedgelovige Nederlandse pers is in een razernij van samenzweringen aan het theoretiseren over Kremlin-invloed

In Oekraïne is Volosjyn nu aangeklaagd wegens landverraad, maar dat hindert hem niet bij het onderhouden van contacten met Europese vrienden. AfD’ers Ulrich Singer, lid van het Beierse regionale parlement, en Rainer Rothfuss, die namens AfD in de Bondsdag in Berlijn zit, kwamen naar Sotsji op uitnodiging van Volosjyn en Sass, zo vertelden de politici aan de Duitse nieuwssite T-Online. Ook uitgenodigd: Maximilian Krah, de voormalige Europese lijsttrekker van AfD en baas van Guillaume Pradoura voordat de Fransman voor FVD ging werken. Krah kwam alleen dineren met zijn oude vrienden Volosjyn en Sass, zo vertelde hij T-Online: het symposium heeft hij aan zich voorbij laten gaan.

En dan was er nóg een AfD’er die acte de présence gaf – zij het via een videoverbinding vanuit Brussel. De Tsjechisch-Duitse politicus Petr Bystron is de hoofdverdachte in het Voice of Europe-dossier. Volgens Tsjechische media beschikken de inlichtingendiensten over geluidsopnamen waaruit blijkt dat Bystron contant geld overhandigd krijgt van Martsjevsky. In verband hiermee opende de Duitse justitie een strafrechtelijk onderzoek naar hem. Bystron ontkent geld te hebben ontvangen, of betrokken te zijn bij een beïnvloedingsoperatie. Ook in Tsjechië en Polen loopt justitieel onderzoek naar Voice of Europe.

Circuit

Het was al met al dus een bijzonder tableau de la troupe, in het zaaltje van congrescentrum Sirius. Russische staatsmedia spraken van een bijzondere gebeurtenis, een teken dat ‘moedige’ politici in Europa zich durven uit te spreken tegen de steun voor Oekraïne en de Amerikaanse wereldhegemonie. „Hen laten zien dat ze geen bannelingen zijn, maar een politieke gemeenschap die vérder kijkt dan de neus lang is, dat was een van de belangrijkste doelen van dit symposium”, zei Kosatsjov, de vicevoorzitter van de Russische senaat.

In dit circuit van insiders, bijeengebracht door het beïnvloedingsnetwerk achter Voice of Europe, voelde Baudets rechterhand Laughland zich ogenschijnlijk als een vis in het water. Tijdens het congres nam de Brit even de tijd voor een interview met de Russische propagandazender RT. „Laten we eerlijk zijn”, zei Laughland: „De mensen die hiernaartoe zijn gekomen, zijn degenen die altijd al een dialoog wilden.”

Op de site van FVD International wordt het bezoek van Laughland aan Sotsji genoemd, maar wordt niet gerept van de ontmoeting met Medvedev. In een reactie aan NRC laat Laughland weten te zijn uitgenodigd door de Russische Academie van Wetenschappen. „Ik weet niets van Verenigd Rusland.” De Brit ontkent de banden met Moskou nu niet meer. „Tussen 2017 en 2024 had ik geen enkel contact met Rusland, laat staan met het Kremlin. Nu heb ik de hand van meneer Medvedev geschud.”

Laurens Dassen, fractieleider van Volt in de Tweede Kamer, wil een spoeddebat over de kwestie: „De tentakels van het Kremlin omwikkelen Nederland en Europa verder en verder, en de politiek staat erbij en kijkt ernaar.”

Delen





Mail de redactie