Wilde ik dit allemaal wel zien? En dit was nog maar deel één. De driedelige documentaire In het hart van de zaak: Gino (NPO3) vertelt gedetailleerd hoe een negen-jarige jongen uit Kerkrade in 2022 werd ontvoerd, misbruikt en vermoord. Het laat zien wat dat betekent voor de nabestaanden, zijn zusters vooral. Rauw, ondraaglijk verdriet, ze kunnen nauwelijks verder leven.
Saskia Belleman, die voor De Telegraaf en X strafzaken verslaat, vertelt over de zaak, wat het betekent voor nabestaanden om een proces als dit te moeten meemaken. Dit was een atypisch proces omdat de dader zelf uitgebreid verklaarde, wat op zich goed is voor nabestaanden die graag willen weten hoe het gegaan is, maar wat het ook zwaarder maakt, ze moeten aanhoren hoe de dader op onbewogen toon de gruwelijke details vertelt. Verder is bijzonder dat dit zo’n verse zaak is: de uitspraak (25 jaar plus tbs) was vorige week.
Buikpijn-tv, een gruwelijke nachtmerrie. Het grote verdriet is moeilijk om aan te zien. Omdat de zaak zo vers is, zit je er middenin. Geen ruimte voor reflectie. Wat zal je ook reflecteren? ‘Gino’ is het begin van een langere reeks die de EO maakt, samen met Slachtofferhulp Nederland, „over het menselijke verhaal achter grote rechtszaken”. De zusters van Gino hopen dat de kijkers er iets van leren. Maar wat dan? Ze hopen dat de serie ertoe bijdraagt dat een lustmoord als deze nooit meer gebeurt. Maar hoe dan?
Wat er in deze zaak vooral misging, is dat de dader in 2017 al was veroordeeld voor een soortgelijke misdaad en dus in de gaten gehouden had moeten worden. Maar hij kwam er toen als minderjarige genadig vanaf, hij onttrok zich aan begeleiding, de hulpverleners wisten niet precies wat hij gedaan had. De dader werd verslaafd geboren, heeft autisme en zat zijn hele jeugd in de pleegzorg. Een jaar voor de moord liet de politie hem lopen, terwijl zijn telefoon vol zat met kinderporno.
De serie wil zich richten op de slachtoffers, en wil juist niet op de bijzonderheden van de dader ingaan, zoals gebruikelijk in true crime, dus over bovenstaande achtergrond krijgen we niet zo veel mee. En wat leer je er ook van? Dit soort moorden is zeer zeldzaam, daarom zijn we ook zo geschokt. Hoe integer en grondig ook gemaakt, true crime dient vooral ter vermaak voor mensen die zelf een veilig, vredig leven leiden.
Vriendschap
Vergeleken hiermee is de documentaire Nu ben ik 18 weldadig leeg. Er gebeurt bijna niets. We volgen de twee Syrische vluchtelingen Issa en Hamiedi, jongens die alleen naar Nederland kwamen gedreven en vriendschap sloten in de opvang voor minderjarigen. Maar op hun achttiende verjaardag worden ze overgeplaatst. De een moet naar Maastricht, en dan naar Almere, de ander moet van Amsterdam naar Rotterdam. De gedwongen verhuizingen vallen hen zwaar. Ze waren net gesetteld en aan elkaar gehecht geraakt. Vanuit de angst en chaos van hun thuisland, zijn ze aanvankelijk blij in Nederland te zijn, maar dan begint een onzekere, vaak sombere periode van rondhangen en wachten.
Dit is niet ongewoon, vluchtelingen worden doorlopend overgeplaatst, dat lijkt bedoeld om ze te pesten. Wat dat betekent, moet je grotendeels zelf invullen want regisseur Sarah Vasen gelooft in show, don’t tell. Dat maakt de documentaire wat saai – de verveling slaat over op de droge registratie ervan. Wel bijzonder om gewoon eens een menselijk portret van een paar vluchtelingen te zien, broodnodig ook, als tegengif voor de ontmenselijkingscampagne die dit kabinet voert. Gelukkig mogen vluchtelingen tijdens hun asielaanvraag tegenwoordig ook werken, zo liet het Achtuurjournaal maandag zien, waar ze enorm van opknappen.
