Zoals verwacht gaat het mes in de Volksbank, moederbedrijf van onder meer SNS en ASN. De komende jaren verdwijnen tot 750 voltijdbanen, 15 procent van het totale aantal banen, bij de vierde bank van Nederland. Ook wordt een deel van de zeshonderd vestigingen gesloten en wordt er gekozen voor één merk, in plaats van de huidige vijf. De Volksbank wil met de reorganisatie jaarlijks 70 miljoen euro besparen. Dat maakte de staatsbank deze dinsdag bekend, nadat deze zomer al een „vereenvoudiging” van het bedrijfsmodel was aangekondigd.
Welk van de merken wordt gekozen, wordt volgende maand bekendgemaakt. De komende weken doet de bank hiervoor marktonderzoek om te kijken of SNS, ASN, Regiobank of hypotheekmerk BLG Wonen „het meeste enthousiasme” opwekt onder klanten en medewerkers, aldus de dit voorjaar aangetreden bestuursvoorzitter Roland Boekhout in een toelichting aan de pers.
Het overkoepelende merk de Volksbank, pas in 2016 geïntroduceerd, wordt sowieso geschrapt, aldus Boekhout. Vanwege afspraken met de Duitse Volksbank mogen onder die vlag geen commerciële activiteiten worden ontplooid. „Daardoor ontbeert het merk ziel.” Ook wordt er niet gekozen voor een nieuw merk. Dat is wel overwogen, maar is financieel niet haalbaar. „Onze huidige merken zijn wat dat betreft te veel waard.”
Maar niet zo veel waard dat ze niet geschrapt kunnen worden. Volgens Boekhout is de organisatie van de bank nu complex, mede doordat er vijf merken worden gevoerd. „Alle vijf hebben aandacht nodig. Moeten onderhouden worden, moeten gecommuniceerd worden. Dat is een arbeidsintensieve en daarmee ook kostbare aangelegenheid.”
Door voor één merk te kiezen, hoeft er niet meer intern te worden onderhandeld over welk merk het grootste deel van het marketingbudget krijgt of meer geld voor productontwikkeling. Het grootste deel van de 700 tot 750 te schrappen banen zullen op die gebieden verdwijnen, zei Boekhout tijdens de toelichting.
Landelijke dekking
Een deel van de kostenbesparing van 70 miljoen euro moet worden bereikt door het aantal vestigingen te verkleinen. Dochters SNS en Regiobank hebben samen zeshonderd vestigingen in Nederland (ASN en BLG Wonen hebben zelf geen vestigingen). Boekhout: „Dat is wel heel erg veel. Vestigingen moeten wel geld opbrengen.” Hoeveel filialen gesloten gaan worden, wordt in het eerste kwartaal besloten in overleg met de franchisenemers die de SNS- en Regiobank-vestigingen uitbaten.
De bank wil wel een landelijke dekking houden. „Dat blijft een essentieel onderdeel van onze propositie. We gaan niet naar twintig kantoren, dat kan ik wel zeggen.” Daarmee zou de bank zich kunnen blijven onderscheiden van de andere grootbanken die veel vestigingen hebben gesloten afgelopen jaren: van de 850 bankfilialen die er nog zijn in Nederland is nu 75 procent van SNS en Regiobank.
Volgens Boekhout moet de reorganisatie er óók voor zorgen dat er meer ruimte is om te investeren in digitalisering, zodat het uiteindelijk gekozen merk een simpele, betrouwbare app krijgt. „Vandaag de dag slaan maar weinig klanten het digitale kanaal over. Maar daarnaast is het zo dat klanten het enorm waarderen dat ze een mens van vlees en bloed in de ogen kunnen kijken. De uitdaging is om een model te vinden om dat op een economisch verantwoorde manier te kunnen doen.”
Marktconform rendement
De reorganisatie, waarvan het raamwerk nu voor advies voorligt aan de Ondernemingsraad van de bank, moeten binnen drie jaar zijn afgerond. Gedwongen ontslagen worden daarbij niet uitgesloten. De beoogde besparingen moeten volgens Boekhout ervoor zorgen dat de bank een „marktconform rendement” gaat opleveren „vanwege de wens van onze aandeelhouder om te privatiseren, dat moge duidelijk zijn.”
Die aandeelhouder is voor honderd procent de Nederlandse staat. Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) kondigde begin oktober aan ernaar te streven om de bank binnen enkele jaren te verkopen aan een strategische investeerder – de voorkeursoptie van de bank zelf – of om de bank naar de beurs te brengen. De afgelopen jaren werd de Volksbank daar nog niet klaar voor geacht, mede omdat het rendement op het kapitaal (return on equity, ROE) jarenlang niet boven de gezond geachte 10 procent uitkwam – ondanks eerdere reorganisaties.
Lees ook
Nu de rentes in recordtempo oplopen, profiteert juist de Volksbank hiervan
De vraag is of met de voorgestelde „simpele” organisatie dat rendement van meer dan 10 procent wel structureel gehaald gaat worden. Als de 70 miljoen euro aan besparingen wordt gehaald, worden die in ieder geval de komende jaren „opgegeten”, doordat de Volksbank meer geld kwijt is aan het inhalen van achterstanden in het screenen van klanten en transacties op witwassen en op het gebied van risicomanagement.
Voor het inlopen van die achterstanden moet de bank namelijk veel externe medewerkers inhuren. Boekhout: „Dat is ongemakkelijk en duur.” Op de langere termijn zorgen de strenge eisen van de toezichthouder op deze dossiers sowieso voor hogere vaste kosten. „Dit wordt gewoon onderdeel van ons dagelijks leven.”
De Volksbank moet de „eigen broek” kunnen ophouden om haar duurzame en maatschappelijke karakter te behouden
Boekhout wil dan ook niet beloven dat de huidige reorganisatie de laatste is, juist omdat de bank de „eigen broek” moet kunnen ophouden om haar duurzame en maatschappelijke karakter te kunnen behouden. De Volksbank zegt al een aantal jaar in gelijke mate te streven naar klant- en medewerkerstevredenheid en naar maatschappelijk en economisch rendement. „Als wij een bank zijn die meer belooft dan alleen maar ROE, dan willen we dat ook zo zeker mogelijk stellen voor de toekomst. Hebben we daar zekerheden op? Nee. Maar als er over drie jaar een strategische investeerder komt, dan willen wij het stadium hebben bereikt dat die zegt: dat is een bank die wij absoluut willen hebben met kenmerken die zo aantrekkelijk zijn dat wij daar de topprijs voor willen betalen. Dan zullen ze die kenmerken ook niet om zeep willen brengen.”
