N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Eermoord In Italië begint vrijdag de rechtszaak tegen vijf familieleden van een achttienjarige vrouw die werd vermoord nadat ze een gedwongen huwelijk in Pakistan had geweigerd. De zaak-Saman veroorzaakte grote beroering in Italië.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/02/data96599325-f0a0e9.jpg)
Foto IPA/Sipa
Saman Abbas wilde leven als een vrije vrouw in Italië, waar ze grotendeels was opgegroeid. Ze verzette zich tegen het gedwongen huwelijk dat haar ouders voor haar in hun thuisland Pakistan hadden geregeld. Het tienermeisje wilde samen zijn met de jongen, net als zij uit Pakistan, die ze via TikTok had ontmoet.
„Maar toen haar jongere broer hun oerconservatieve ouders van die verliefdheid op de hoogte bracht, ontketende dat een familievete met fatale afloop”, zegt advocaat Barbara Iannuccelli, die het vermoorde meisje vertegenwoordigt tijdens het proces dat vrijdag begint. De raadsvrouw is verbonden aan de Associazione Penelope, een organisatie die hulp biedt aan familieleden en dierbaren van vermiste personen in Italië.
Vijf familieleden van Saman Abbas zijn aangeklaagd. Maar voor het assisenhof van het Noord-Italiaanse Reggio Emilia zullen vanaf vrijdag enkel Samans oom Danish Hasnain en de twee neven Ikram Ijaz en Nomanhulaq Nomanhulaq terechtstaan. De ouders van het meisje namen meteen na haar verdwijning, op 1 mei 2021, de wijk naar Pakistan, waarmee Italië geen uitleveringsakkoord heeft. Moeder Nazia Shaheen is sindsdien voortvluchtig. Vader Shabbar Abbas werd in november 2022 wel gearresteerd, maar Pakistan schuift de beslissing over zijn uitlevering voor zich uit.
Italian girl
De verdwijning van Saman Abbas, in de plattelandsgemeente Novellara in de regio Emilia-Romagna, veroorzaakte grote commotie in Italië. Maandenlang volgden de Italianen via de media de zoektocht naar het verdwenen tienermeisje op de voet. Saman beroerde de Italiaanse harten, omdat ze enkel een normaal leven in Italië had gewild, zoals ook haar socialemediaprofiel ‘Italian girl’ benadrukte.
Samen met haar ouders en broer woonde ze op het landbouwterrein in Novellara waar haar vader werkte als seizoenarbeider. Maar in de gemeente zelf was Saman Abbas haast als een spook. Weinig inwoners herinneren zich het meisje, dat enkel samen met een familielid mocht buitenkomen, en de laatste twee jaar van het verplichte onderwijs in Italië zelfs van school werd gehouden.
Saman wist dat ze in gevaar verkeerde. Ze was zelf naar de sociale dienst gestapt, die haar in een beschermde gemeenschap zou plaatsen. Toch keerde het meisje op een bepaald moment terug naar huis, nadat haar moeder haar ervan had overtuigd dat de familie haar keuze zou respecteren, en haar een zelfstandig leven in Italië zou laten leiden. Die terugkeer naar huis kostte haar het leven.
Haar jongere broer wees snel hun oom Danish Hasnain aan als de materiële uitvoerder van de moord. Hij werd al in september 2021 opgepakt in Parijs, en nam daarna nog meer dan een jaar de tijd voordat hij, in november 2022, zou vertellen waar zijn nicht begraven lag. Pas begin januari werd Saman, aan de hand van haar tanden, geïdentificeerd.
Naar de precieze doodsoorzaak – vermoedelijk wurging – doen twee experts nog steeds onderzoek. Danish beweert dat hij Saman pas te zien kreeg toen zij al dood was, en haar niet heeft vermoord. De familieleden hebben besloten tijdens dit proces elkaar te beschuldigen, en wijzen vooral op de voortvluchtige moeder van het gezin.
Samans advocaat vreest dat haar vermoorde cliënte straks „enkel op papier” gerechtigheid krijgt. „Er is geen materieel bewijs, tegen wie ook, voor deze moord”, zegt Iannuccelli. In een onderschept telefoongesprek spreekt Danish tegenover een vrouw in Pakistan weliswaar van een „klus die prima is uitgevoerd”. Maar dat betreft een telefoontje in een dialect uit de Pakistaanse provincie Punjab, zegt de advocaat. „Om als bewijs te kunnen dienen, moet eerst een neutrale, door de rechtbank aangewezen vertaler bevestigen dat hij dat ook echt zo heeft gezegd.”
Diplomatieke weg
Dat de vader van het meisje nog steeds niet aan Italië is uitgeleverd, ziet de raadsvrouw als een opzettelijk gebrek aan medewerking van justitie in Pakistan. Zonder uitleveringsakkoord kan Islamabad enkel via diplomatieke weg worden verzocht om Shabbar Abbas naar Italië te sturen.
Op eermoorden staat pas sinds 2016 een verplichte celstraf in Pakistan. Maar volgens onder meer mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch blijft geweld tegen vrouwen en meisjes – waaronder verkrachting, moord, zuuraanvallen en gedwongen huwelijken – wijdverspreid in Pakistan, waar elk jaar naar schatting duizend vrouwen sterven door een ‘eermoord’.
Volgens veel Pakistanen heeft de familie Abbas enkel haar eer beschermd, zegt advocaat Iannuccelli, „en helemaal geen misdrijf gepleegd”. Na een wetswijziging duurt het heel wat langer dan een paar jaar voordat een diepgewortelde mentaliteit mee-evolueert, zegt de raadsvrouw.
Iannuccelli verwijst naar Italië zelf, waar de strafwet inzake eerdelicten ook pas in 1981 werd aangepast. Tot dat moment bepaalde een wet uit de periode van het fascisme dat een relatie buiten het huwelijk gold als een verzachtende omstandigheid als een man zijn vrouw, dochter, zus, of hun partner had vermoord. Het wreken van die ‘geschonden eer’ kon leiden tot een lichtere straf en zelfs tot de vrijspraak. En wanneer een verkrachter voorstelde om met zijn slachtoffer te trouwen, was er van een misdrijf zelfs geen sprake.
Wie vandaag een vrouw vermoordt, gaat naar de cel, zegt advocaat Iannuccelli, en toch worstelt ook Italië nog steeds met een „machocultuur”, waarin vrouwen te vaak worden gezien als bezit. „Vrouwenmishandeling en vrouwenmoord, ook binnen de familiale context, zijn ook in Italië absoluut nog geen verleden tijd.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/inbeeld/files/2016/10/0310WEBAPPpakistan3.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data120933807-f58ff2.jpg|https://images.nrc.nl/ISxlsjmSeK8zuyKtsGsEVMJ6Qzk=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data120933807-f58ff2.jpg|https://images.nrc.nl/twBgkFtCyx_yjXuEd_8M9J6epmo=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data120933807-f58ff2.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data120933798-540bb8.jpg|https://images.nrc.nl/taYESH9X-ikJvNr9CgGHs2t_IGI=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data120933798-540bb8.jpg|https://images.nrc.nl/fHNnuvUGXI0PTmV4HjJbVzqBaAk=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data120933798-540bb8.jpg)
