Arthur Czyszczon loopt door de verwoeste lobby van zijn hotel naar het leeggepompte zwembad, waar op de bodem nog een laag modder ligt. De manshoge piratenpop die door de ruiten van de foyer vloog toen de vloedgolf de kust overspoelde, staat weer rechtop. Maar verder is zijn Page Terrace Hotel in Treasure Island nog amper hersteld van de twee orkanen die het badplaatsje aan de westkust van de Amerikaanse staat Florida dit najaar aandeden. „We wonen hier nog steeds in het paradijs”, zegt Czyszczon, „maar soms probeert het paradijs je te vermoorden.”
Florida kreeg eind september eerst orkaan Helene te verstouwen. De storm stuwde in Treasure Island, nabij Tampa, een twee tot drie meter hoge vloedgolf op. Twee weken later volgde orkaan Milton, die vooral stormschade aanrichtte. Zo werd bij Czyszczon het dak half van zijn hotel gerukt. Zijn nabijgelegen huis bleef relatief gespaard, omdat hij dat een paar jaar terug op palen liet zetten. „Een van mijn betere besluiten.”
De heftigheid waarmee orkanen op Florida inbeuken nemen toe. Ze gedragen zich bovendien onvoorspelbaarder, nu het zeewater van de Golf van Mexico en de Atlantische Oceaan historisch warm is. De weersystemen kunnen zich hierdoor verraderlijk snel ‘opladen’ tot de zwaarste categorie en bewegen trager, waarna ze meer regen dumpen op één plek. En dan stijgt ook nog de zeespiegel, waardoor de stormvloed die deze stormen vaak veroorzaken, dieper het land in trekt. Wetenschappers zien een verband met klimaatverandering.
Tegelijkertijd was klimaat amper een thema bij de presidentsverkiezingen van vorige week – en al helemaal niet in Florida, dat nog veel enthousiaster dan in 2020 voor winnaar Donald Trump en zijn Republikeinen koos. Zij voerden juist campagne met het terugdraaien van de ambitieuze klimaatwetgeving die de uitgaande regering-Biden doorvoerde. Trump wil de VS weer uit het Klimaatakkoord van Parijs terugtrekken, zoals hij tijdens zijn eerste termijn ook al deed.
Slecht gebouwd
De duizenden kilometers kustlijn van Florida blijven ondertussen volgebouwd worden door mensen die afkomen op het altijd zonnige klimaat van de Sunshine State. De wijze waarop Treasure Island en andere kustgemeenschappen worden opgetrokken, bleek daarbij allesbehalve stormbestendig. Het ligt op een smalle strook schiereiland, bestaand uit een strand met afgegraven duinen. Dan een boulevard vol hotels en een paar huizenblokken. Daarachter binnenwatertjes met jachthavens en kunstmatige eilandjes vol dure huizen. Gevolgd door nog meer dichtbebouwd achterland.
We wonen hier in het paradijs, maar soms probeert het paradijs je te vermoorden
Helenes vloedgolf zette het stadje tot kilometers landinwaarts voor minstens een 1 meter onder water. De rukwinden van Milton maakten haar voorwerk vervolgens af. Zes weken na Helene liggen overal nog hopen grofvuil en in stukken gezaagde omgewaaide bomen. Veel winkels en hotels zijn nog dicht, voor hun ingang staan containers klaar om het puin af te voeren, zodra er bouwvakkers beschikbaar komen.
Zelfs de Waffle House zit nog dicht. Omdat filialen van deze fastfoodketen 24 uur per dag de ongezondste opties van de Amerikaanse ontbijtkaart serveren, hanteert federaal rampenagentschap FEMA informeel al jaren een Waffle House-index. Hoe meer restaurants ervan dicht zijn, hoe ernstiger een natuurramp.
Bij het met houten platen dichtgespijkerde filiaal verzamelen vrijwilligers zich op een zaterdagmiddag om de stranden met emmers en vuilgrijpers van zwerfvuil te ontdoen. Na de stormen slingert hiervan nog veel meer rond dan normaal, zegt Robin DeMay (68) die in een verweerd rood T-shirt van The Beatles een karretje met een schep, hark en grijpers achter zich aantrekt. „Ik doe het vooral voor de dieren”, zegt de pensionada. „De zeeschildpadden, met name. Als zij een plastic zak zien drijven denken ze dat het een kwal is en happen ze.”
Nipt ontsnapt
De verwoesting in de zeer dichtbebouwde Baai van Tampa had echter nog veel groter kunnen zijn. Helene passeerde alleen maar en Milton boog op het laatste moment om honderd kilometer zuidelijker, in dunner bevolkt gebied, aan land te komen. De regio is getroffen, maar ook nipt ontsnapt, zo voelt iedereen het.
DeMay maakt zich dan ook zorgen over klimaatverandering. „Ik ben niet zoals mijn Republikeinse vrienden die me vertellen dat orkanen door mensen worden opgewekt. Ik woon hier al veertig jaar en ik zie de verandering.”
Elk orkaanseizoen worden online samenzweringstheorieën verspreid, die beweren dat de stormen het gevolg zijn van wolk-zaaien door de overheid. Deze vorm van weermanipulatie bestaat: sommige landen gebruiken ze om droogtes tegen te gaan. Volgens de complotdenkers zouden ze nu ook ingezet worden voor ‘ontvolking’. Dit verkiezingsjaar kwam daar de theorie bij dat de Democratische regering-Biden hiermee het stemmen in Republikeinse bolwerken wilde ontmoedigen.
Hoewel ze klimaatverandering serieus neemt, heeft DeMay vorige week enthousiast op Trump gestemd. Immigratie vindt ze een nog veel existentiëlere bedreiging van de VS, zegt ze fel. „Ik had op élke willekeurige Republikein gestemd, als ik maar niet op die verschrikkelijke Kamala hoefde te stemmen.”
Twee medewerkers van de non-profit organisatie die het vuilrapen organiseert, willen niet ingaan op de vraag of de orkanen door klimaatverandering vaker voorkomen en of dat kiezers kan beïnvloeden. „Ik waardeer wat je hier probeert te doen, maar dit ligt politiek echt te gevoelig.”
Die kramp tekent hoe rechts Amerika er in geslaagd is het klimaatthema te politiseren. In Florida maakt de Republikeinse gouverneur Ron DeSantis elke klimaat- of milieumaatregel tot onderdeel van zijn permanente cultuuroorlog tegen ‘wokeness’. Zo sprak hij in 2019 een veto uit tegen lokale plastic-rietjesverboden en stelde hij recent dat stekkerauto’s gelijkstaan aan „socialisme”.
Vorige week maakte DeSantis een groot nummer van een FEMA-medewerkster die collega’s had aangespoord de huizen van inwoners met Trump-bordjes in hun tuin over te slaan bij het bieden van hulp. Het ging om één vrouw, die toen het uitlekte, direct ontslagen werd. DeSantis zag „een schreeuwend voorbeeld van de bewapening van de federale overheid tegen politieke tegenstanders door de regering-Biden/Harris”. In het Huis gaf de partij vorige maand niet thuis toen Democraten opriepen 10 miljard extra vrij te maken voor het overbelaste FEMA.
Markt komt wel in actie
Nu de VS vanaf januari weer voor minstens vier jaar een Republikeinse regering krijgen, belooft er van landelijk klimaatbeleid weinig terecht te komen. Trump wil ruim baan geven aan de fossiele energie-industrie, die zijn campagnekas volop spekte. De energietransitie die Biden inzette, wil hij vertragen of terugdraaien. Zeker als zijn partij naast de Senaat ook in het Huis mocht winnen, heeft Trump daarvoor ook de benodigde wetgevende macht.
Democratische steden en staten zullen wel doorgaan met eigen klimaatmaatregelen. Maar per saldo steven de VS op gigatonnen aan extra CO2-uitstoot af, is de verwachting net nu de jaarlijkse VN-klimaattop is begonnen in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe.
Lees ook
Zijn de vijf knopen van het mondiale klimaatbeleid nog te ontwarren?
Wie er ook in het Witte Huis zit, de schade door met klimaatverandering samenhangend natuurgeweld en extreem weer blijft jaarlijks oplopen in de VS. Van fellere bosbranden in het westen en wervelwinden in het midden van het land tot de orkanen aan de Golfkust en Oostkust.
Waar Washington ruziet over klimaat en vanaf januari een stap terug doet, reageert de markt wel, ondervinden ook de inwoners van Florida. Ze krijgen hun huizen, auto’s, ondernemingen alleen tegen steeds hogere premies nog verzekerd, klagen ze. Zo bivakkeert Phil Johnson (83) met zijn vrouw, twaalfjarige adoptie zoon, twee katten en hond nu al zes weken in een hotelsuite in Clearwater Beach, op kosten van FEMA. Zijn huis staat pal aan de Golfkust en liep grotendeels onder tijdens Helene. „Milton rukte er nog wat dakpannen af en vernielde ruiten.”
Hij betaalt nu al jaarlijks 16.000 dollar premie voor het verzekeren van zijn woning en inboedel. „Meer dan de onroerendzaakbelasting”, moppert hij. En dan moet Johsnon het premie-voorstel van zijn verzekeraar voor volgend jaar nog binnenkrijgen. „Die gaan ze na deze stormen natuurlijk omhooggooien.”
Bovendien eist de verzekeraar dat hij stormbestendiger bouwt. Wie zijn huis op vier meter hoge palen zet, betaalt fors minder. Johnson heeft daar weinig trek in. Hij kocht dit huis al in de jaren zeventig, toen nog als snowbird: een overwinteraar uit noordelijk New York. Sinds de jaren negentig woont hij permanent in Florida.
„Mijn woning kostte destijds 175.000 dollar, inmiddels is alleen de grond al minimaal 2 miljoen waard.” Om hem heen zijn de afgelopen jaren verscheidene miljonairs komen wonen. „Ik denk dat ik de boel gewoon verkoop, het geld pak en in een van de drie appartementen ga wonen die ik nu verhuur.”
Die gekte op de vastgoedmarkt houdt voorlopig aan. Florida blijft niet alleen razend populair vanwege zijn zon, maar ook om zijn gunstige fiscale klimaat, waar de staat zelf geen individuele inkomstenbelasting kent. Maar hoewel de winsten op Florida’s oververhitte vastgoedmarkt privaat zijn, zijn de kosten van de storm grotendeels publiek. De kosten van de evacuatie- en reddingsacties, de opruimwerkzaamheden, de hotels en huurauto’s voor de mensen zonder huis of wagen, het herstel van de infrastructuur: het wordt vooral op de verschillende overheden afgewenteld.
Bidden, wijn en whisky
Niet alleen verzekeraars, maar ook lokale autoriteiten dwingen daarom bestendiger te bouwen. In Sunset Beach, het eerstvolgende strand zuidelijk van Treasure Island, is een groot deel van de woningen ‘condemned’ verklaard – veroordeeld tot de sloop. Er mag alleen herbouwd worden als de nieuwe huizen op palen komen.
Lees ook
Minder vliegen, minder vlees, verwarming lager: de één vindt dat het nog beter moet, de ander vindt dat je nergens meer van mag genieten. Waarom zijn we zo verdeeld?
Arthur Czyszczon klaagt, zittend op een tuinstoel voor zijn verwoeste hotel, dat de gemeente treuzelt met het geven van vergunningen voor de renovatie. „Kerstmis komt er aan. Het hoogseizoen gaat bijna beginnen”, zegt hij ongeduldig. Hij wil zijn begane grond niet opgeven om zijn hotel orkaanbestendiger te maken. „Het wordt allemaal politiek gemaakt. Maar de meteorologen zien de stormen steeds eerder aankomen. We kunnen ons beter voorbereiden.”
Tijdens Milton verschanste hij zich met vrouw en kinderen in zijn huis op palen. De pastoor van zijn katholieke kerk kwam bij hen schuilen. En toen het water kwam, ook iets van dertig buren, die niet verhoogd wonen – met hun huisdieren. „De pastoor heeft de mis opgedragen, we hebben met zijn allen gebeden en zijn daarna aan de wijn gegaan. En toen die op was aan de whisky. Het was zeker iets dat ik nog nooit heb meegemaakt – en ik hoop het ook nooit meer mee te hoeven maken.”
