Wat is er aan de hand met de hersteloperatie Toeslagen?

„Dit is Amsterdam! Amsterdam dat opkomt voor Jeruzalem!” Talkshow Bar Laat (NPO1) opende met een tv-fragment uit 1967 waarin de toenmalige PvdA-leider Joop den Uyl bij een manifestatie de onvoorwaardelijke Nederlandse steun aan Israël verwoordde – steun waar de aanwezige, huidige PvdA-leider Frans Timmermans ook nu nog aan vasthoudt.

Vlak hierna liet een man uit het publiek horen dat de tijden zijn veranderd. Tegen presentator Jeroen Pauw zei hij: „Het is een schandaal dat je geen podium geeft aan anti-genocide-demonstranten en alles wegzet als antisemitisme terwijl er kinderen levend worden verbrand in Gaza.” Hij noemde Pauw een „staatsjournalist” die zelfcensuur toepast. Timmermans verweet hij de genocide in Gaza te ontkennen. De activist werd door de bewaking afgevoerd.

Hierna gebeurde iets geks: Pauw ging nauwelijks in op deze verstoring. Hij liet het programma gewoon door rollen alsof er niets gebeurd was. We kregen Joe Biden, het asieldebat, schaatsen. Pas toen kwam de onderdrukking van de Palestijnen weer ter sprake, zonder dat het eerdere incident werd aangehaald.

Aanleiding was de uitzending komende maandag van Andere Tijden over een groep Palestijnse gastarbeiders die na de Zesdaagse Oorlog van 1967 niet meer terug naar huis konden. Een van hen was de vader van programmamaker Kefah Allush, die in Bar Laat te gast was. Hij vertelde dat hij de Israëlische bezetting aan de lijve had ondervonden. En hoe geïsoleerd het gezin zich hier voelde omdat ze thuis en heel ander beeld van Israël hadden dan de rest van Nederland. Allush herinnerde zich: „Papa die boos is naar de televisie, papa die staat te roepen naar de televisie.” Ja, nu staat Allush zelf ook wel eens tegen de televisie te schreeuwen. „Ik loop vast in mijn hoofd en mijn buik en mijn hart.”

En toen moest in Amsterdam de nacht nog beginnen, de nacht waarin Israëlische supporters van voetbalclub Maccabi Tel Aviv werden aangevallen door pro-Palestijnse demonstranten. Israëlische politici noemden het een „pogrom”. De Amsterdamse politie sprak van „wat opstootjes”.

Fris Amsterdam

Voor een romantischer beeld van Amsterdam zorgde Bij ons op de Wallen (NPO3). Deze leuke realityserie laat de Amsterdamse buurt zien als een schoon en fris oord van feesten en plezier. In het begin van de reeks zaten boze buurtbewoners die zelf optreden tegen de geluidsoverlast en de rotzooi in hun straat. Maar daklozen, straatdealers en dronken toeristen blijven buiten beeld.

Bij ons op de Wallen draait om vier stereotype personages. De bejaarde Lidia die met haar scootmobiel van kroeg naar kroeg zwiert terwijl ze vrolijk „tuut tuut!” roept, is een „rasechte Amsterdammer” volgens het boekje. Ook de erotisch e artiest Kyla die optreedt in de kink- en fetisj-scene, is een opgeruimde, ambitieuze vrouw zoals we die graag zien. Haar moeder brengt haar met de auto naar optredens. De twee andere personages krijgen een twist mee. Zingende barman Syad die iedere avond een feestje bouwt in zijn kroeg is van huis uit een Afghaanse vluchteling. Raamexploitant Pim is een Zuidas-type die over zijn bedrijf praat alsof hij vergaderruimtes verhuurt.

In zijn verhaal schemert wel iets door van de politieke strijd om de Wallen. Burgemeester Halsema wil de raamprostitutie op de Wallen niet alleen stevig reguleren – waar Pim van profiteert – maar ook verminderen. Met dit doel bouwt ze aan de Zuidas een omstreden Erotisch Centrum. Pim betoogde eerder in Het Parool dat raamprostitutie veiliger is dan huisprostitutie en bordelen, die zich meer aan het zicht van de gemeente onttrekken. Bestrijding van de raamprostitutie jaagt sekswerkers juist de illegaliteit in.

Dat kun je allemaal tussen de regels lezen. Verder is dit reality, en die heeft niet zoveel met de werkelijkheid te maken.

Delen

Mail de redactie

Gedupeerden van het Toeslagenschandaal zijn de wanhoop nabij. Duizenden toeslagenouders – van wie de Belastingdienst tussen 2005 en 2019 onterecht toeslagen heeft stopgezet en teruggevorderd – moeten mogelijk nog jaren wachten op definitieve schadevergoeding. Dat gebeurt doordat de hersteloperatie Toeslagen op fundamentele onderdelen vastloopt.

Prinses Laurentien van Oranje hielp samen met meerdere betrokkenen een oplossing te bedenken voor de wachtrij van gedupeerden: de methode-Laurentien. Deze methode komt neer op minder bureaucratie, gesprekken op basis van vertrouwen die worden afgesloten met een schikking met behulp van letselschade-experts en een finaal bedrag voor de gedupeerde.

Centraal staat de speciaal hiervoor opgerichte Stichting (Gelijk)waardig Herstel (SGH). De stichting kreeg onder grote druk van de Tweede Kamer in juli 2024 opdracht van Financiën om 20.000 ouders te helpen met het vaststellen van compensatie.

Prinses Laurentien van Oranje hielp samen met meerdere betrokkenen een oplossing bedenken: de methode-Laurentien

De unieke situatie doet zich voor dat een private stichting een spilfunctie krijgt bij het uitkeren van miljarden euro’s overheidsgeld. Geld waarvan de overheid iedere euro moet kunnen verantwoorden. Maar de betrokkenen bij de methode-Laurentien verzetten zich tegen controle van compensaties. De overheid wordt door hen, onder wie ook gedupeerden, als dader gezien.

Daarnaast is Laurentien als lid van het Koninklijk Huis een complicerende factor. Zij is direct betrokken bij de oplossing van een politiek gevoelig en maatschappelijk explosief dossier. Tegelijkertijd valt zij als prinses onder de ministeriële verantwoordelijkheid. Dat betekent dat de ministers uit het kabinet verantwoordelijk zijn voor wat de prinses doet.

Ook de methode-Laurentien komt vooralsnog niet van de grond. Het ministerie van Financiën en de Stichting (Gelijk)waardig Herstel ruziën over de reden daarvan.

Uit de eigen begroting blijkt dat bij de opdracht voor de Stichting (Gelijk)waardig Herstel voor een bedrag van in totaal 100 miljoen euro hoge vergoedingen naar betrokken medewerkers gaan. Ook gaat er jaarlijks een kwart miljoen euro naar een andere stichting van de prinses.

De kosten van het compenseren van gedupeerden lopen intussen verder op. Het kabinet heeft volgens de laatste cijfers (oktober 2024 ) 11,7 miljard euro gereserveerd voor deze compensatie. Daarvan gaat 2,4 miljard euro naar kosten voor de uitvoering.

Lees hieronder de belangrijkste NRC-publicaties over de afhandeling van het Toeslagenschandaal.

beloningen
Hoge beloningen voor medewerkers stichting Laurentien

De stichting (Gelijk)waardig Herstel van prinses Laurentien streeft niet naar winst. Maar medewerkers ontvangen hoge beloningen. Ook stroomt er jaarlijks bijna een kwart miljoen euro naar een andere stichting van de prinses.

Analyse
Compensatie ouders komt maar niet van de grond

Dat de hersteloperatie voor toeslagenouders maar niet van de grond komt, heeft vier aanwijsbare oorzaken. Ondertussen zijn gedupeerden de wanhoop nabij.

nieuws
Ook nieuwe ‘methode Laurentien’ ligt stil

De stichting van prinses Laurentien slaagt er niet in om volgens plan op te schalen. Op het moment neemt (Gelijk)waardig Herstel geen nieuwe aanmeldingen van gedupeerden aan.

Reconstructie
Veel ruzie, toch een miljoenenklus voor de prinses

De stichting (Gelijk)waardig Herstel, van de vorige week teruggetreden prinses Laurentien, gaat duizenden gedupeerden in het Toeslagenschandaal helpen met compensatie. De samenwerking tussen de prinses en de overheid kende een roerige aanloop.

crisis
Angstcultuur en interne chaos bij overheid

Crisis bij een cruciaal onderdeel van de hersteloperatie in het Toeslagenschandaal. De afhandeling van bezwaren loopt vast door inefficiënte en trage werkprocessen en een onveilige werksfeer.

conflict
Prinses botste eerder met ambtenaren

Toenmalig staatssecretaris Van Huffelen werd verschillende keren gewaarschuwd en sprak er met prinses Laurentien over.

Podcast
NRC Vandaag over de toeslagenouders

Derk Stokmans was te gast bij podcast NRC Vandaag om te praten over het onderzoek naar de conflicten tussen de prinses en haar stichting en ambtenaren, in aanloop naar de opdracht van 100 miljoen euro.

Delen

Mail de redactie

Jaren geleden was ik uitgenodigd voor een avond met schrijvers ter ere van hoofdgast Salman Rushdie. Aan tafel zat ik naast de indrukwekkende Patti Smith; het gesprek kwam onvermijdelijk uit op politiek en haar reactie op de verrechtsing was uiterst kalm en gelaten. Ze had het over de verschillende golven waar samenlevingen door veranderen, dat het tijd was voor rechts, maar dat de progressieve krachten, of de progressieve golf, zich op enig moment weer zou laten gelden.

Ik moet geregeld aan haar woorden denken. Het helpt te weten (of hopen) dat een ander vooruitzicht mogelijk is, dat het loont te blijven strijden zodat de verhoudingen anders worden, met meer gelijkheid, minder uitbuiting, minder racisme. Minder leugens ook waar mensen mee overvoerd worden, om vervolgens als makke schapen naar het stemhokje te gaan en hun kostbare stem aan oplichters te geven die niks goeds van zins zijn.

Dat was in 2007; de rechtse radicalisering duurt niet alleen voort, maar wordt groter, machtiger en gevaarlijker. Gevaarlijk voor onafhankelijke vrouwen die zeggenschap over hun lichaam willen, minderheden, ongedocumenteerde mensen. Allemaal onbelangrijke groepen als je kijkt naar sommige reacties op het verlies van Harris: dat links zich te veel op ‘lhbti-zebrapaden’ zou richten en op identiteit, terwijl rechts zich op economie zou richten.

Het is makkelijk beweren dat identiteit onbelangrijk is wanneer je al eeuwen tot de onbetwiste norm behoort en je huidskleur en geslacht nooit reden voor discussie, uitsluiting of verdachtmakingen zijn.

Er valt niks te lachen, maar anders zouden die zogenaamde analyses best hilarisch zijn: de campagne van Trump richtte zich voor een goed deel op ‘de ander’, dichte grenzen en „illegale” migranten die hij zou „deporteren”. Wilders droomt van een wit Nederland. Het is je reinste identiteitspolitiek.

Slechts sporadisch komen die twee samen: als er in Iran weer eens een moedige vrouw is die tegen het oppermachtige, wrede staatsapparaat opstaat. Iraanse vrouwen zijn ieders favoriete token op wie iedereen zijn stokpaardjes projecteert, ten koste van hun individualiteit. De ongelooflijke beelden van studente Ahoo Daryaei die in haar ondergoed rondliep, leidden tot de voorspelbare lof. Wilders en Yesilgöz voorop. Voor de 82-jarige Turks-Haagse oma Cemile die door haar racistische buurvrouw het ziekenhuis was ingeslagen, hadden ze geen woorden van troost of steun.

Een columniste vond het „pijnlijk” dat de onschuldige oma op de IC had gelegen, maar waarschuwde op Twitter „dit soort incidenten” niet te gebruiken, om in één adem door te beweren dat er in de grote steden „talloze incidenten” zijn „waarbij de inheemse Nederlander target is”. Inheemse Nederlander.

Identiteitspolitiek domineert de agenda’s. De één maakt zich sterk voor gelijkheid, de ander probeert de ongelijkheid geniepig te vergroten door minderheden verdacht te maken.

Het verlies van Harris levert een belangrijke les: niet alle stemmers zijn volgzaam. Ze verloor er veel vanwege haar onvoorwaardelijke steun aan de slachting door Israël. Het is een bittere pil, maar hopelijk ook een leerzame. De progressieve congresleden Rashida Tlaib en Ilhan Omar zijn wel herkozen. Menselijkheid loont.

Na de winst van Trump trolde de extreemrechtse snotaap Nick Fuentes blij dat er nooit een vrouwelijke president zal zijn, dat mannen altijd winnen en „Your body, my choice. Forever”.

Diep ademhalen en door. Hoe zinloos het na ieder verlies ook voelt, opgeven is geen optie. Patti’s woorden indachtig zal hij zijn woorden nog wel in moeten slikken.

Hassnae Bouazza is schrijver, journalist, columnist en programmamaker.

Delen

Mail de redactie