Vindt het kabinet straks na het migratiebeleid ook voor zijn landbouwbeleid steun in Brussel? Veel wilde de nieuwe beoogde Europees Commissaris voor landbouwzaken, de Luxemburger Christophe Hansen, maandag tijdens zijn hoorzitting in het Europees Parlement niet prijsgeven. Maar tussen de regels hoorde je conservatieve taal die ook in Den Haag klinkt.
De veestapel verkleinen? „Er is nog werk aan de winkel”, zei Hansen instemmend, als het gaat om het terugdringen van de broeikasuitstoot van de sector. Maar, zo voegde hij daar aan toe, de landbouw is slechts verantwoordelijk voor 11 procent van alle uitstoot in de EU. Hij wilde „liever eerst technische oplossingen uitproberen voordat we bot een kleinere veestapel afdwingen”.
In de suggestie van de Nederlandse Europarlementariër Anna Strolenberg (Volt) om meer aandacht te besteden aan plantaardige eiwitten als deel van het Europese dieet, zag Hansen weinig. „Ik wil niet gaan bepalen wie wat moet eten. Dat is niet hoe de Europese Unie werkt”, aldus de christen-democraat. „Mijn dokter heeft mij ook verteld dat ik minder rood vlees moet eten, maar ik denk dat het heel gevaarlijk zou zijn om dit van bovenaf op te leggen.”
Lees ook
De radicaal-rechtse Italiaan, de onervaren kandidaten en natuurlijk de Hongaar: welke hoorzittingen worden spannend?
Als een geslepen diplomaat probeerde de Luxemburger drie uur lang iedere partij tegemoet te komen tijdens zijn hoorzitting. Omdat het parlement het laatste woord heeft over de 26 kandidaten die voorzitter Ursula von der Leyen in haar Europese Commissie wil opnemen, kunnen de vonken ervan afvliegen. Maar ook als een kandidaat zich daar soeverein doorheen slaat, bieden de verhoren een inkijkje in de plannen van de nieuwe Commissie.
Tegengeluid
Een van de grote vragen is hoeveel werk Von der Leyen en haar team de komende vijf jaar willen maken van de groene plannen die de afgelopen jaren werden voorbereid. De Green Deal, die Von der Leyen samen lanceerde met Frans Timmermans (inmiddels de GroenLinks/PvdA-leider), staat vol plannen om Europa duurzamer te maken. Maar het tegengeluid zwelt aan, aangevoerd door Manfred Weber, de Duitse leider van de christen-democratische blok in het Europees Parlement. Een ontbossingswet is met een jaar uitgesteld, de wolf krijgt voortaan minder bescherming en dit voorjaar sneuvelde bijna de natuurherstelwet.
Volgens Weber en andere christen-democraten is er bij het maken van de Green Deal te weinig naar de Europese burger geluisterd. De schrik voor een electorale afstraffing zit er ondanks de goede uitslagen bij de recente Europese Parlementsverkiezingen goed in, mede gevoed door het succesvolle resultaat van de BBB bij de Provinciale Statenverkiezingen in Nederland in 2023. Om te voorkomen dat zo’n klap bij latere verkiezingen alsnog volgt, zint Weber op minder groene regels.
De landbouw lijkt daarbij een logisch doelwit: de boerenbevolking is klein en krimpend, maar het thema leeft bij grote delen van de bevolking, zo hebben de boerenprotesten geleerd. Tegelijkertijd groeit de druk op de sector om zich aan te passen. De broeikasuitstoot van de landbouw mag dan relatief klein zijn als aandeel van de gehele uitstoot, er is veel minder sprake van een afname dan bij andere sectoren. Bovendien stuiten boeren op tal van milieunormen, van stikstof tot watervervuiling.
Lees ook
Boeren krijgen uitstel, maar Europese landbouwopgave blijft
Hansen, zelf afkomstig uit een familie van boeren, toonde zich begripvol voor het geluid van de demonstrerende boer. Dat zijn broer vorig jaar overleed, door een ongeluk, kon hij niet los zien van de grote mentale druk die hij zoals veel boeren ondervond in zijn bedrijf, zei hij in een emotioneel betoog. In reactie op een vraag van SGP’er Bert-Jan Ruissen noemde hij het onttrekken van landbouwgrond om er natuur van te maken „een serieuze zorg” en „een lastige balans”.
Niet morrelen
Aan de andere kant wilde de Luxemburger op geen enkel vlak afbreuk doen aan het bestaande beleid. Het past bij de balans die de kandidaten moeten vinden in de hoorzittingen. Ze moeten parlementariërs van allerlei pluimage tevreden stellen met hun antwoorden en zich bovendien houden aan de opdrachtbrief die Von der Leyen voor hen heeft opgesteld.
Daardoor zijn commissarissen nu nog behoedzaam met concessies. Zo zei de kandidaat-commissaris voor transport, de Griek Apostolos Tzitzikostas, op dezelfde dag tijdens zijn verhoor dat hij niet wil morrelen aan de uitfasering van benzineauto’s in 2035. Ook dat is een heet hangijzer: Weber wil er vanaf, heeft hij al gezegd. „We moeten ons aan onze plannen houden”, zei Tzitzikostas nu. „Anders geeft de Europese Unie een boodschap af die geen blijk geeft van stabiliteit en betrouwbaarheid.”
Dinsdag wordt onder meer de kandidaat-commissaris voor migratie, Magnus Brunner, ondervraagd. Wopke Hoekstra is donderdag aan de beurt. De laatste verhoren zijn op dinsdag 12 november. Inmiddels valt te horen dat de fragiele verhoudingen in het Europees Parlement er wel eens toe zouden kunnen leiden dat alle, of vrijwel alle, kandidaten het halen, om chaos te voorkomen.
Nationale regeringen letten deze dagen goed op met wie ze straks te maken krijgen op belangrijke dossiers. Er is alvast één voordeel als het kabinet in gesprek wil met de nieuwe Europees Commissaris voor Landbouw: Hansen heeft een Nederlandse moeder en spreekt Nederlands.
Lees ook
Welke kandidaat-Eurocommissarissen gaan de hoorzittingen overleven?
