De radicaal-rechtse Italiaan, de onervaren kandidaten en natuurlijk de Hongaar: welke hoorzittingen worden spannend?

Posted on November 1, 2024 by admin

Het zijn dé weken dat het Europees Parlement zijn tanden kan laten zien: de vijfjaarlijkse hoorzittingen met de kandidaat-Eurocommissarissen. Ze beginnen maandag en duren tot dinsdag 12 november. Bijna niemand houdt er rekening mee dat alle 26 kandidaten de verhoren zullen overleven.

De zes belangrijkste kandidaten heeft het Europees Parlement als laatste op de agenda gezet. De zes uitvoerende vicevoorzitters, die tot het kernteam van Ursula von der Leyen (de Duitse commissievoorzitter waar het parlement al mee heeft ingestemd) gaan behoren, worden pas dinsdag 12 november gehoord. De spannendste sessie op deze dag lijkt het verhoor van de Italiaan Raffaele Fitto te worden. Hij wordt verantwoordelijk voor het beleid voor de zwakke regio’s (cohesie) en hervormingen. Maar zijn politieke achtergrond zorgt bij voorbaat voor de meeste spanning: hij is lid van de radicaal-rechtse partij Fratelli d’Italia van premier Giorgia Meloni. Met name de sociaaldemocraten en liberalen zijn niet gecharmeerd van zijn kandidatuur.

De andere vijf uitvoerende vicevoorzitters krijgen het naar verwachting minder moeilijk. De ex-premier van Estland, Kaja Kallas, staat stevig, omdat ze als nieuwe EU-buitenlandvertegenwoordiger al is aangewezen door de regeringsleiders. Rechtse partijen zullen ongetwijfeld vragen stellen over haar weinig diplomatieke uitspraken over Rusland. Zo zei ze dit jaar: „Oekraïne moet de oorlog winnen – en Rusland moet begrijpen dat ze hebben verloren. Dat is ons plan A, B en C.”

Brussel kijkt ook uit naar het verhoor van de Spaanse socialiste Teresa Ribera Rodriquez. Haar portefeuille (Schone, Rechtvaardige en Concurrerende Transitie) klinkt misschien wat wollig maar geldt als één van de belangrijkste posten. De 55-jarige Ribera krijgt „de meeste invloedrijke post in Brussel die Spanje ooit heeft gehad’, zei de trotse Spaanse premier Pedro Sánchez over zijn partijgenoot. Haar belangrijkste taak in de eerste honderd dagen is de opvolger van de Green Deal afmaken: The Clean Industrial Deal – een wet die duurzaamheid en innovatie moet combineren.

Belangrijk voor Nederland: de portefeuille van Ribera vertoont overlap met die van Wopke Hoekstra. Voer voor onderlinge spanning dus. Zijn portefeuille klinkt in het Engels (Climate, Net Zero and Clean Growth) beter dan in het Nederlands: Klimaat, Nettonul en Schone Groei. Hoekstra moest in 2023 na zijn eerste hoorzitting schriftelijk nog veel vragen beantwoorden maar hij kwam er door. Nu geldt hij als ervaren en voorzien weinigen problemen voor hem. Hij zal betogen dat hij klimaatactie wil verbinden aan concurrentievermogen, tegenwoordig het buzzword in Brussel. Von der Leyen gaf hem ook de opdracht om de (lees: Duitse) autoindustrie tegemoet te komen: als zij vanaf 2035 alleen CO₂-neutrale auto’s produceren, kunnen ook synthetische brandstoffen daarin een rol spelen.

Enkele minder belangrijke kandidaten zijn kwetsbaar. Maandagmiddag staat dik gedrukt in de agenda’s: Glenn Micallef uit Malta, de jongste kandidaat-commissaris. Hij krijgt ook een ‘jonge’ post: Intergenerationele Rechtvaardigheid, Jeugd, Cultuur en Sport. Maar hij geldt als erg onervaren. Hij was stafchef van de premier van Malta maar of dat genoeg is voor het parlement is de vraag.

Onervarenheid kleeft ook aan de Belgische kandidaat Hadja Lahbib voor Paraatheid, Crisisbeheer en Gelijkheid. De oud-journaliste was maar twee jaar minister van Buitenlandse Zaken en dat was volgens Belgische media geen succes. „Onervaren, onhandig, onzichtbaar. Het is een evaluatie die gedeeld wordt door zowat het hele diplomatieke korps in het land”, schreef politiek columnist Bart Eeckhout in De Morgen. Dat ze als journalist een door Rusland betaalde reis naar de Krim maakte, spreekt ook niet in haar voordeel.

De grootste spanning hangt rond drie Oost-Europese kandidaten. De Sloveense Marta Kos (Uitbreiding) geldt als politiek onervaren en ze kan last krijgen van wat kwesties uit het verleden. Zo zou ze in 2020 zijn gestopt als ambassadeur in Duitsland en Zwitserland na beschuldigingen van mismanagement, schrijft Politico. De Bulgaarse Ekaterina Zaharieva (Start-ups, Onderzoek en Innovatie) zal ook vast vragen krijgen over een schandaal: ze zou volgens het Brusselse medium Euractiv in 2018 als minister van Justitie mogelijk zijn omgekocht voor het uitgeven van Bulgaarse paspoorten. Hiervoor is ze niet vervolgd.

Alles wat met het Hongarije van Viktor Orbán te maken heeft, ligt in Brussel onder een vergrootglas. Dus ook de kanditatuur van Olivér Várhelyi (Gezondheid en Dierenwelzijn). Hij gaat weliswaar op voor een nieuwe periode, maar veel parlementariërs vonden dat hij in 2023 eigenlijk had moeten opstappen nadat hij in een debat was vergeten de microfoon uit te zetten en zei: „Hoeveel andere idioten komen er nog?” Ook inhoudelijk was er veel kritiek op hem. Als commissaris voor de uitbreiding van de EU had de partijgenoot van Orbán weinig op met de rechtstaat en democratie. Hij zal woensdag van half zeven tot half tien sterk voor de dag moeten komen.

NIEUWS

Amerika-correspondent Michiel Vos over de overwinning van Trump

admin
November 6, 2024
0

Hij kent Amerikaanse presidenten persoonlijk, zit aan tafel met Hollywoodsterren en bezocht Trump-rallies. Hij stond ook (als journalist) in de muitende menigte tijdens de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021. Michiel Vos is Amerika-correspondent en kent het land van binnenuit. De ochtend na de herverkiezing van Donald Trump bespreekt hij met Pieter van der Wielen hoe het kan dat Trump weer is gekozen als president. Over de woede die er heerst onder een groot deel van de Amerikanen, en hoe Trumps’ boodschap om ‘er met de bezem doorheen te gaan’ zo aantrekt. “De mensen zijn het zat, spuugzat. Elite, systeem, Wallstreet. Wat ervoor in de plaats moet komen maakt niet uit. Ze willen clean house.” De gevolgen van de overwinning van Trump zijn volgens hem nog onvoorspelbaar, maar het is duidelijk dat hij ‘wraak’ wil nemen en dat migranten, vrouwenrechten en internationale instituties zoals de NAVO er slecht voor staan. “‘Anxiety’ is nu het meest gehoorde woord in links-progressief Amerika.”

Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected].

Presentatie:: Pieter van der Wielen
Redactie:: Mira Zeehandelaar
Mixage:: Audiochef
Productie:: Rhea Stroink
Postproductie:: Berit Kramer
Muziek:: Rufus van Baardwijk
Foto:: Robin Utrecht / ANP

Netanyahu ontslaat populaire minister van Defensie Gallant die hem en coalitiegenoten in de weg zat

admin
November 6, 2024
0

Ze spraken elkaar al maanden nauwelijks meer en hadden dikwijls ruzie. Sterker nog, in maart vorig jaar had premier Netanyahu ook al eens geprobeerd om zijn populaire minister van Defensie Yoav Gallant te lozen. Maar op dat besluit moest de premier terugkomen, toen er in reactie daarop massale demonstraties en een nationale proteststaking uitbraken .

Dinsdagavond, toen Benjamin Netanyahu Gallant voor de tweede keer zijn congé gaf, gingen opnieuw duizenden Israëliërs spontaan de straat op om te protesteren, zij het minder massaal dan vorig jaar. Toen ging het om omstreden juridische hervormingen waar Gallant tegen was, omdat veel reservisten er een aantasting van de democratie in zagen en daarom niet langer bereid waren voortaan nog in het leger te dienen. Maar Netanyahu staat er na de recente klappen die de Israëlische strijdkrachten Hamas en Hezbollah hebben toegebracht sterker voor dan toen. En niets wijst er ditmaal op dat het ontslag wordt teruggedraaid.

Toch kwam het vertrek van Gallant, zelf een voormalig legeraanvoerder en gerespecteerd bij het militaire apparaat, voor velen als een schok. Oppositieleider Yair Lapid sprak van een „daad van waanzin” om de ervaren Gallant midden in de nog lopende oorlogen in Gaza en Libanon te vervangen door Israel Katz. De laatste was de afgelopen jaren minister van Buitenlandse Zaken en geldt als nauwe bondgenoot van Netanyahu, maar zijn militaire ervaring beperkt zich tot zijn diensttijd decennia geleden.

Internationaal Strafhof

Gallant is overigens ook de man die – ironisch genoeg samen met Netanyahu – kans loopt te worden aangeklaagd door het Internationaal Strafhof in Den Haag wegens Israëlische oorlogsmisdaden tijdens de Gaza-oorlog. Het Hof onderzoekt of het inderdaad een arrestatiebevel tegen beiden moet uitvaardigen, zoals aanklager Karim Khan wil. Wereldwijd is er veel kritiek op de meedogenloze manier waarop het Israëlische leger in Gaza – onder de politieke leiding van Netanyahu en Gallant – te werk is gegaan na de dodelijke aanval van Hamas op Zuid-Israël van 7 oktober vorig jaar.

Het lijkt geen toeval dat Netanyahu Gallant juist op de dag van de Amerikaanse verkiezingen uit zijn kabinet gooide, toen de ogen even niet op Israël waren gevestigd. Gallant, een militair in hart en nieren die Israëls veiligheidsbelang altijd voorop stelde, lag uitstekend bij de Amerikanen. De VS zijn veruit de belangrijkste wapenleverancier en bondgenoot van Israël in de huidige oorlogen. Terwijl Netanyahu een zeer stroeve relatie had met president Joe Biden, werkte Gallant soepel samen met zijn Amerikaanse collega Lloyd Austin. Beide mannen telefoneerden sinds het uitbreken van de Gaza-oorlog bijna honderd keer, meldden Israëlische media.

Netanyahu motiveerde zijn besluit dinsdag met het feit dat er een vertrouwenscrisis tussen hem en Gallant was ontstaan en dat die de besluitvorming over Israëls oorlogsvoering bemoeilijkte. Deze verdeeldheid speelde hun vijanden in de kaart, stelde hij.

Wat de premier er niet bij zei is dat Gallant er – met instemming van het seculiere deel van de Israëlische bevolking – op hamert dat elke jonge Israëlische man zijn dienstplicht behoort te doen, ook orthodoxen. Dit was tegen het zere been van Netanyahu’s orthodoxe coalitiepartners, die stellen dat de omstreden maar al decennia geldende vrijstelling voor orthodoxe jongens die in een talmud-school studeren gehandhaafd moet blijven. De twee orthodoxe partijen hebben al gedreigd de regering te laten vallen als Netanyahu toch akkoord gaat met een dienstplicht voor orthodoxe jongeren. Maandag liet Gallant nog 7.000 orthodoxen oproepen voor hun dienstplicht.

Gijzelaars

Een ander wrijfpunt tussen Netanyahu en Gallant, dat de ontslagen minister dinsdagavond op een persconferentie zelf ook aanroerde, betreft de noodzaak van een staakt-het-vuren met Hamas. Zo zouden de nog circa honderd overgebleven gijzelaars vrij kunnen komen in ruil voor Palestijnen uit Israëlische gevangenissen. Gallant meent – evenals de legertop – dat zo’n bestand de beste manier is om de gijzelaars vrij te krijgen. Netanyahu houdt echter vol dat Hamas beter eerst volledig kan worden vernietigd. Gallant en veel andere Israëliërs vrezen echter dat de meeste, zo niet alle gijzelaars zo’n aanpak niet overleven. Netanyahu’s extreemrechtse coalitiepartners hebben evenwel gedreigd het kabinet op te blazen als er zo’n bestand met Hamas zou komen.

Bij zijn persconferentie brak Gallant ook een lans voor een onderzoek naar de fouten aan Israëlische kant, die ertoe leidden dat strijders van Hamas op 7 oktober 2023 vrijwel ongehinderd diep in Zuid-Israël konden doordringen. Hiertegen heeft Netanyahu – destijds ook al regeringsleider en feitelijk dus de voornaamste verantwoordelijke – zich steeds verzet, mede uit vrees dat dit hem politiek de kop zou kosten.

Netanyahu’s talrijke critici in Israël zien Gallants ontslag als een nieuw bewijs dat de premier zijn eigen belangen steevast laat prevaleren boven het nationaal belang. Commentatoren suggereren dat de premier het ook niet bij het ontslag van de voor hem lastige minister van Defensie wil laten. Ook de huidige legerchef, generaal Herzi Halevi, en het hoofd van de binnenlandse veiligheidsdienst Shin Bet, Ronen Bar, die beiden soms aanvaringen met Netanyahu hebben gehad, zou dit lot wachten. Medewerkers van de premier ontkenden weliswaar dat er zulke plannen bestaan, maar Netanyahu staat niet bekend om zijn vergevingsgezindheid jegens mensen die hem in de weg staan.

Nieuwe minister van Defensie Israel Katz

De 69-jarige Israel Katz, de nieuwe minister van Defensie die tot deze week de scepter op het departement van Buitenlandse Zaken zwaaide, loopt al decennia mee in de Israëlische politiek. Veel militaire ervaring heeft hij echter niet. Hij diende midden jaren zeventig tijdens zijn diensttijd als paratroeper. Anders dan zijn voorganger Yoav Gallant, een voormalige generaal en legerstafchef, geldt Katz echter als een zeer loyale bondgenoot van premier Netanyahu.

Als minister van Buitenlandse Zaken stond Katz bekend om zijn weinig diplomatieke stijl. In Israël wordt hij wel als „een bulldozer” omschreven. Met kenmerkende bravoure beloofde hij meteen met het militaire apparaat te zullen samenwerken om Hamas te vernietigen en de gijzelaars vrij te krijgen. Gallant had juist betoogd dat die twee dingen niet goed samengingen en dat Israël beter kon aansturen op een bestand met Hamas om de resterende gijzelaars vrij te krijgen.

Vorige maand nog verklaarde Katz Antonio Guterres, de secretaris-generaal van de VN, tot persona non grata omdat deze een Iraanse raketbeschieting op Israël niet scherp genoeg zou hebben veroordeeld. Ook liep Katz voorop bij de Israëlische pogingen om UNRWA, de voornaamste VN-organisatie voor humanitaire hulp aan de Palestijnen, het werken in de door Israël bezette gebieden onmogelijk te maken.

Katz wordt gerekend tot de rechtervleugel van de Likud-partij en geldt als een uitgesproken voorstander van meer nederzettingen in de bezette gebieden. Eerder was Katz, die is gehuwd en twee kinderen heeft, onder meer minister van Verkeer.

Trump is terug – wat drijft zijn buitenlandbeleid?

admin
November 6, 2024
0

Nadat China in de afgelopen jaren onder Xi Jinping steeds autocratischer werd en Rusland onder leiding van Poetin aan een oorlog in een vreedzaam buurland begon, krijgt de westerse grootmacht VS met Donald Trump nu weer een president die ‘America first’ hoog in het vaandel heeft en die niets opheeft met multilateraal overleg.

In de afgelopen tien jaar is het idee dat regels en onderling beraad de omgang tussen staten moeten bepalen steeds verder op de achtergrond geraakt, terwijl het recht van de sterkste aan terrein won. Met de tweede termijn voor Trump wordt die ideëel-getinte internationale orde van recht en dialoog weer verder uitgehold. Het internationale klimaat-overleg bijvoorbeeld, zal nu nóg moeizamer worden.

Donald Trump laat zich in zijn buitenlands beleid leiden door twee tegenstrijdige impulsen. Hij houdt het liefst behoorlijk afstand tot conflicten ver weg. Hij heeft de Democraten herhaaldelijk de schuld gegeven van eindeloos durende oorlogen waar de VS in de afgelopen decennia bij betrokken waren. De kans dat de VS zich de komende jaren met een grote troepenmacht in een conflict mengen is niet zo groot. In zijn overwinningstoespraak woensdagochtend beloofde Trump dat hij geen oorlogen zal beginnen, maar ze zal beëindigen.

Transactie

Toch is hij geen zuivere isolationist. Hij wil óók dat de VS in de wereld sterk staan en kracht uitstralen. Hij beloofde woensdag ook een „machtige krijgsmacht”. Welk instinct op welk moment de doorslag zal geven is moeilijk te voorspellen.

De wereld zal daarnaast moeten leven met een westerse leider die elk internationaal contact ziet als deel van een transactie. In Trumps optiek kent elke onderhandeling maar één winnaar, en dat kan natuurlijk alleen hijzelf zijn. Dat geldt voor concurrenten én voor bondgenoten.

In vergelijking met acht jaar geleden is Trump nu beter voorbereid. Er liggen blauwdrukken voor zijn eerste honderd dagen klaar en met JD Vance heeft hij een jonge en dynamische vice-president aan zijn zijde die goed ligt bij zijn zoons en bij zijn held en helper Elon Musk.

Donald Trump laat zich in zijn buitenlands beleid leiden door twee tegenstrijdige impulsen

De overwinning van Trump en Vance is van groot belang voor Oekraïne. De VS zijn met afstand de belangrijkste bondgenoot van Kyiv in de oorlog met Rusland. Trump ziet niets in langdurige steun voor Oekraïne en wil dat er zo snel mogelijk onderhandeld wordt tussen Moskou en Kyiv. Vance heeft wel eens een vredesdeal geopperd waarbij Poetin een deel van het door Rusland bezette gebied in Oekraïne mag behouden en Oekraïne neutraal blijft en dus niet toetreedt tot de NAVO. Voor Kyiv zou zo’n uitkomst onverteerbaar zijn.

Voor Rusland is Trump in het verleden een lastige partner gebleken. Hij was openlijk complimenteus naar Poetin en zocht herhaaldelijk het gesprek, maar hij aarzelde ook niet sancties op te leggen. In Europa wekten de onderonsjes met Poetin argwaan die nooit is weggeëbd. Ook nu zal Europa héél goed letten op wat Trump met Moskou bespreekt.

Voor de traditionele vrienden van de VS in Europa breekt een onzekere tijd aan. Trump ziet de Europese Unie niet in eerste instantie als een club medestanders, maar als economische concurrenten. In zijn campagne heeft hij herhaaldelijk gedreigd met hoge invoertarieven. Als hij dat dreigement doorzet, zal Europa antwoorden met tarieven op Amerikaanse producten.

Kwetsbare bondgenoten

De tweede overwinning van Trump in acht jaar tijd toont bovendien aan dat een rechts-nationalistische wereldvisie in het Westen een steeds breder draagvlak krijgt. In Europa is de overwinning een steun in de rug voor de openlijke Trump-supporters als de premiers van Hongarije en Slowakije, Viktor Orbán en Robert Fico. Het betekent ook rugwind voor premier Giorgia Meloni in Italië, voor PVV-leider Geert Wilders en een hele reeks rechtse partijen in de Europese Unie, variërend van de AfD in Duitsland tot Rassemblement National in Frankrijk.

Hoe Trump 2.0 zal uitpakken voor de NAVO is ongewis. Trump heeft in het verleden twijfel gezaaid over de vraag of de VS een bondgenoot die aangevallen wordt wel zal verdedigen – de kern van de alliantie. Eenheid is de belangrijkste kracht van het bondgenootschap. Twijfels over de betrokkenheid van het met afstand machtigste land zijn funest. Bondgenoten die zich kwetsbaar voelen, zoals de Baltische landen, worden dan onzeker, vijanden en concurrenten voelen zich sterker.

Trump heeft ook wel gedreigd om uit de NAVO te stappen. Het dreigement werd vooral gezien als een manier om Europese landen die niet genoeg geld uitgeven aan hun krijgsmacht verder onder druk te zetten. Met zijn comeback zal de druk op Europa om op militair terrein snel zelfstandiger te worden, toenemen. Het is al twee decennia duidelijk dat de VS zich willen concentreren op de concurrentieslag met China en er steeds minder voor voelen op te treden als de beschermheer van Europa.

Een van Trumps favoriete woorden, zei hij tijdens de campagne is: ‘tarief’. Naast Europa moet ook China zich schrap zetten. Dreigde hij Europa met tarieven van 10 of 20 procent, richting Beijing schermde hij met 60 procent. Net als voor Europa geldt ook voor China dat er maar één manier is om Trumps invloed in te dammen: zelf sterker worden, zowel economisch als militair.

Eén van de rechtse politici die zich graag als sterke leider en Trump-vriend afficheert is de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. De genegenheid, bleek acht jaar geleden is wederzijds. Het ligt voor de hand dat Trump Netanyahu nóg meer ruimte geeft in zijn strijd tegen Hamas en Hezbollah dan de huidige Amerikaanse regering.