De voorlopige uitslag van de presidentsverkiezingen in Moldavië wijst op Maia Sandu als winnaar. Dat betekent een voortzetting van de pro-Europese koers van het Oost-Europese land tussen Roemenië en Oekraïne. In Brussel zal de keuze voor Sandu met opluchting zijn ontvangen.
Lange tijd was zondagavond sprake van een nek-aan-nek-race tussen de pro-Europese en de pro-Russische kandidaat. Sandu dankt haar overwinning aan de stemmen van Moldaviërs die in het buitenland wonen, met name in West-Europa. De definitieve uitslag wordt maandagochtend verwacht. De opkomst was 54 procent.
De tweede ronde van de presidentsverkiezingen voltrok zich zondag in een gespannen sfeer. Net als bij de eerste ronde, twee weken geleden, was er volgens het kamp van de zittende president Maia Sandu sprake van Russische inmenging. Duizenden Moldaviërs die in Rusland wonen zouden met vliegtuigen en bussen naar Minsk, Bakoe en Istanbul zijn gebracht om daar hun stem op de pro-Russische kandidaat uit te brengen. Georganiseerd transport van kiezers is verboden volgens de Moldavische wet. Ook vond er intimidatie plaats via dreigtelefoontjes. Bij stembureaus in West-Europese landen waren valse bommeldingen.
Opnieuw was er sprake van Russische inmenging, zegt de zittende president Maia Sandu
De tweede ronde was nodig omdat geen van de elf presidentskandidaten op 20 oktober een meerderheid haalde. Sandu, president sinds 2020, kreeg toen 42 procent van de stemmen. Anders dan volgens peilingen kon worden verwacht, kwam de nummer twee, Aleksandr Stoianoglu, uit op 26 procent van de stemmen. Diverse oppositiepartijen kondigden aan dat zij in de tweede ronde Stoianoglu zouden steunen. Sandu kreeg in de eerste ronde veel steun van de omvangrijke diaspora: 70 procent van de buitenlandse Moldaviërs stemde voor haar.
Geopolitieke betekenis
Net als bij de parlementsverkiezingen in Georgië van vorige week hebben de Moldavische presidentsverkiezingen geopolitieke betekenis. Bij beide verkiezingen ging het om een keuze tussen banden met de Europese Unie versus banden met Rusland, en daarmee over de toekomst van het land.
Met een marginale meerderheid koos Moldavië twee weken geleden in een referendum voor een Europese toekomst: 50,4 procent van de kiezers zei ‘ja’ op de vraag of het streven naar EU-toetreding moet worden opgenomen in de grondwet. De opkomst was 50,7 procent, dus heel overtuigend is de pro-EU-stem niet.
Lees ook
‘Europa’ wint op het nippertje in Moldavië, maar de president kan nog worden weggestemd
De twee toekomstperspectieven voor het kleine Moldavië (circa drie miljoen inwoners) worden weerspiegeld in de twee presidentskandidaten. Maia Sandu (52) werkte voor de Wereldbank, onder meer in Washington. Sinds haar aantreden als president zette ze met succes in op toetreding tot de EU per 2030: Moldavië werd in 2022 kandidaat-lidstaat, deze zomer begonnen de onderhandelingen, vorige week oordeelde de Europese Commissie positief over de voortgang. De Russische invasie van Oekraïne sterkte Sandu in haar pro-Europese koers. Critici zeggen dat ze te veel op geopolitiek is gericht en te weinig doet aan binnenlandse problemen, zoals armoede en corruptie.
Haar tegenstander Aleksandr Stoianoglu (57) zegt ook te streven naar EU-toetreding, maar wil tegelijk goede relaties behouden met Moskou. Hij volgt het Servische model: banden met Oost en West. Hij komt uit Gagaoezië, de pro-Russische regio waar oligarch Ilan Shor, berucht om politieke omkopingsacties, op afstand de scepter zwaait. Stoianoglu wordt gesteund door de pro-Russische Socialistische Partij. Hij werd in 2023 ontslagen als hoofd van het openbaar ministerie op verdenking van corruptie, maar kreeg gelijk van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens toen hij daar zijn ontslag aanvocht.
Lees ook
deze reportage over de Moldavische defensie
