Opinie | Wanneer onpartijdigheid juist de schijn van partijdigheid kan wekken

„Fenerbahçe is een levenswijze. De club is onderdeel van je dna”, antwoordt supporter Emrah Turpçu op de vraag wat de Turkse club voor hem betekent. Turpçu kijkt in het clubhuis van de supportersvereniging van Fenerbahçe in Amsterdam Osdorp op een groot scherm naar de beladen derby tegen Trabzonspor.

De ruimte is net een voetbalstadion in het klein. Rechts zit de fanatieke aanhang, continu zingend en trommelend. Her en der rennen kinderen door de zaal, ook zij zijn net als vrijwel iedereen gekleed in de clubkleuren geel en blauw. Vlak voor de aftrap zingt iedereen het volkslied. Ook de koks, die achter in de zaal döner kebab en kofte bereiden, nemen een korte pauze voor het ritueel.

Het is zondagmiddag en zo’n honderd Fenerbahçe-fans kijken naar de wedstrijd tegen Trabzonspor. Ze hopen deze donderdag, als hun club in Alkmaar tegen AZ speelt, de wedstrijd in het stadion te kunnen zien. Voor het merendeel zal dat niet lukken: voor het bezoekersvak zijn bij lange na niet genoeg kaarten beschikbaar om aan de grote vraag te voldoen.

De Nederlandse de supportersvereniging heeft slechts 25 kaarten toebedeeld gekregen van Fenerbahçe. Die gaat voorzitter Oktay Kaya onder de driehonderd leden verloten. De overige 925 tickets gaan naar supporters die overkomen uit Turkije en andere landen waar Fenerbahçe veel supporters heeft.

„Nederland heeft een enorme aantrekkingskracht op in Turkije en Duitsland wonende Fenerbahçe-fans”, zegt Kaya. „Dus maken veel fans er een vakantie van. De club biedt voor deze wedstrijd ook nog eens pakketreizen aan: vlucht, hotel en wedstrijdticket ineen. Voor veel fans is dat aantrekkelijk, maar die pakketreizen gaan wel ten koste van de tickets voor onze vereniging.”

Ook een kaartje kopen voor een thuisvak is ingewikkeld. Nederlandse clubs merken dat vraag naar tickets aanzwelt zodra een Turkse club op bezoek komt. Maar voor Europa League-duels tegen Turkse tegenstanders geldt een strenger verkoop- en toegangsbeleid dan bij andere Europese wedstrijden.

De Nederlandse clubs willen voorkomen dat Turkse voetbalfans zich op de thuisvakken begeven, uit angst voor rellen. Het dragen van een shirt of sjaal van de tegenstander is uit den boze. Daarnaast ageren de clubs tegen het doorverkopen van tickets, bijvoorbeeld door met stadionverboden te dreigen. Ook controleren stewards of de identiteit van de koper wel overeenkomt met de bezoeker.

Dat het flink mis kan gaan met rivaliserende supporters in Europese wedstrijden zag AZ vorig seizoen. Bij de wedstrijd tegen West Ham United ontstond een veldslag op de hoofdtribune, nadat AZ-hooligans door een hek waren gebroken en de tribune bestormden. De AZ’ers voelden zich ‘geprovoceerd’ omdat de Engelse supporters op de thuistribune een West Ham-vlag toonden.

Iets soortgelijks voltrok zich een jaar later bij FC Twente. Na de wedstrijd tegen het Zweedse Hammarby werd ook de hoofdtribune, met daarop supporters tussen het thuispubliek, bestormd door de harde kern van FC Twente. Ook daar ontstond een vechtpartij.

De incidenten maken dat de Nederlandse clubs tegenwoordig extra scherp inventariseren wie in welke vakken terecht komen. Toch is het ondoenlijk om voor de wedstrijd álle aanwezige fans te controleren op identiteit en kleding. De kans is dan ook groot dat bij de wedstrijd tussen AZ en Fenerbahçe toch uitsupporters op de thuisvakken plaatsnemen.

Het bestuur van de Fenerbahçe-supportersvereniging is al weken in gesprek met de Alkmaarse autoriteiten, bijvoorbeeld over het vervoer naar het stadion en een plek in de stad waar Turkse supporters verzamelen voor de wedstrijd.

Foutcode

Vorige maand nam FC Twente het op tegen Fenerbahçe in Enschede (1-1). Vooraf probeerde de Nederlandse club doorverkochte kaarten te blokkeren met een foutcode. Desondanks belandden er volgens een woordvoerder van FC Twente „hier en daar” Fenerbahçe-fans in de thuisvakken. Die konden in de meeste gevallen de wedstrijd afkijken, maar „enkele supporters” werden toch het stadion uitgezet, omdat ze te opzichtig hun clubvoorkeur etaleerden.

Ook bij de wedstrijd tussen Ajax en Besiktas (4-0) eind september in Amsterdam probeerden veel Turkse Nederlanders de Arena in te komen om vanuit de thuisvakken de bezoekersploeg toe te juichen. Bij de toegangspoortjes werd een handjevol supporters geweigerd, maar de Amsterdamse club erkent dat zo’n selectie maken niet makkelijk is. Er zijn immers ook fans voor Ajax én Besiktas.

Ferhan Basaran (37 jaar) is supporter van zowel Fenerbahçe als Ajax, maar als beide teams tegen elkaar spelen, juicht hij voor de Turkse club. Basaran woont in Arnhem en heeft net uren in de file gestaan om de derby tussen Fenerbahçe en Trabzonspor in het Amsterdamse clubhuis te bekijken.

Hij raadt het andere Fenerbahçe-supporters af om tussen de AZ-fans te zitten tijdens de wedstrijd. „Fenerbahçe-fans zijn temparementvol. In het heetst van de strijd wil je emoties de vrije loop laten. Ik snap dat thuissupporters dat als provocatie zien.”

Basaran heeft zijn zin nog niet afgemaakt of de zaal ontploft: Fenerbahçe scoort vlak voor rust de 0-1 tegen Trabzonspor. Supporters vallen elkaar in de armen en het clublied galmt door de zaal. In de tweede helft slaat de sfeer om als Trabzonspor twee penalty’s benut en met 2-1 leidt. Her en der klinkt kritiek op de scheidsrechter; sommige supporters gaan buiten even afkoelen.

Een Fenerbahçe-supporter vertelt ondertussen dat hij zeshonderd euro heeft betaald voor twee kaarten voor de wedstrijd van zijn club tegen FC Twente vorige maand. Hij wil niet met zijn naam in de krant, omdat hij niet geassocieerd wil worden met de zwarte handel in tickets.

De wedstrijd in Enschede was een uitgelezen kans om Fenerbahçe te bekijken zonder te hoeven vliegen, maar via de reguliere kanalen was het hem niet gelukt aan kaarten te komen. En dus ging hij op de bonnefooi richting het stadion, waar hij een paar uur voor de wedstrijd een verkoper trof die een fors rendement wilde maken op de kaartjes.

Na kort onderhandelen waren ze eruit. Niet eerder betaalde hij zoveel geld voor één voetbalwedstrijd, erkent hij enigszins besmuikt. Inmiddels worden op sociale media, fanwebsites en handelsplatformen voor vergelijkbare bedragen tickets aangeboden voor de wedstrijd tegen AZ.

De Alkmaarse club vraagt seizoenskaarthouders die meer dan één kaart hebben gekocht de identiteit van de andere bezoekers door te geven. Die kunnen hun tickets dan vooraf ophalen in het stadion als de gegevens overeenkomen én de bezoekers geen voorkeur voor de tegenstander hebben. Maar hoe AZ dat precies gaat controleren, blijft onduidelijk. Vorig jaar annuleerde de club vlak voor de wedstrijd tegen Legia Warschau – een club die net als Fenerbahçe veel fans in Nederland heeft – een bestelling van een seizoenskaarthouder die vijf kaarten probeerde te kopen op een voor hem ongewone plek in het stadion. AZ belde hem op voor opheldering, waarna hij erkende dat de tickets voor zijn Poolse collega’s waren bestemd.

Maandsalaris

„Sommige Fenerbahçe-fans hebben er een maandsalaris voor over om hun club te kunnen nareizen”, vertelt Emrah Turpçu (36). „De bedragen die nu de in de zwarte handel circuleren, zijn voor Turkse begrippen extreem hoog. Maar Fenerbahçe zit nu eenmaal bij veel mensen in het bloed, dus hebben ze het er wel voor over om een maand iets soberder te leven.”

De Turks-Nederlandse fans beschrijven Fenerbahçe als een familie. Als voorbeeld noemt voorzitter Kaya supporter Kees – „de enige Fenerbahçe-supporter zonder Turkse wortels” – die onlangs met pensioen ging. Op het clubhuis werd een ceremonie voor hem georganiseerd en hij kreeg van het bestuur een gepersonaliseerd Fenerbahçe-tenue.

In de zaal zitten ook veel ouders met hun kinderen. Tugce Erbas (43) staat donderdag met haar dertienjarige dochter in het AZ-stadion tussen de Fenerbahçe-fans. Dankzij een familielid die bij de club werkt, is het Erbas gelukt twee kaartjes te bemachtigen. De wedstrijd tegen AZ is een primeur voor haar dochter. Of zij het niet intimiderend vindt om negentig minuten tussen fanatieke supporters te staan? Zeker niet, antwoordt Erbas. „Ze zingt en schreeuwt net zo hard mee.”

Delen

Mail de redactie

Nederland ligt niet op koers om de klimaatdoelen voor 2030 te halen, zo blijkt uit een recente analyse van het Planbureau voor de Leefomgeving. Dat is slecht nieuws. We weten namelijk dat de toekomst groen zal zijn. Dit is geen wensdenken, maar een economisch feit.

Groene stroom is op veel plekken ter wereld al goedkoper dan grijze stroom en de energietransitie kan wereldwijd 12.000 miljard dollar besparen. Groene technologie is ook veel energie-efficiënter: elektrische auto’s en warmtepompen verbruiken bijvoorbeeld 3 à 4 keer minder energie dan hun fossiele tegenhangers. De vraag is niet óf we de omschakeling maken van grijs naar groen, maar wanneer. En of Nederland dan als winnaar of verliezer uit de bus komt.

Met het huidige kabinet zijn we aan de verliezende hand. Haast is geboden, maar broodnodig nieuw energiebeleid komt pas ‘volgend voorjaar’. En beleid dat tot nu toe is aangekondigd, helpt de energietransitie niet. Door de maximumsnelheid te verhogen naar 130 kilometer per uur en subsidies voor elektrische auto’s te verlagen, blijven we langer afhankelijk van buitenlandse olie. Het niet verplichten van hybride warmtepompen houdt huishoudens kwetsbaar voor piekende gasprijzen. De mogelijke bouw van een nieuwe lng-terminal zou ervoor zorgen dat we de komende tientallen jaren vastzitten aan duur en vervuilend gas. En er zijn geen plannen voor het afbouwen van fossiele subsidies, waardoor onze industrie verslaafd blijft aan fossiele brandstoffen en noodzakelijke modernisering uitblijft.

Bewolkt

Geert Wilders beweert dat „de zon weer gaat schijnen in Nederland”, maar als het gaat om energiebeleid is de lucht bewolkt. Er is beleid nodig dat de energietransitie versnelt en Nederland klaarstoomt voor de toekomst. Hiervoor zijn drie ingrediënten cruciaal.

Ten eerste moeten we onze productie van hernieuwbare energie zo snel mogelijk vergroten. Nu is bijna driekwart van onze energie afkomstig uit het buitenland. Hierdoor zijn we afhankelijk van de grillen van dictators en de wereldmarkten. De energietransitie biedt een kans om dit te veranderen: een toekomst waarin we het grootste deel van onze energie in eigen land opwekken; uit wind, zon, aardwarmte en organische reststromen. Het kabinet erkent het strategische belang hiervan in de onlangs gepubliceerde Energienota, maar woorden zijn niet genoeg. We hebben een overheid nodig die actief participeert in de ontwikkeling van nieuwe windparken, geothermiebronnen en energieopslag, en zo onze energievoorziening weer in eigen hand neemt.

Het isoleren van huizen zou topprioriteit moeten zijn

Ten tweede hebben we doortastend industriebeleid nodig dat de toekomst van de Nederlandse industrie veiligstelt. Decennia van goedkoop aardgas hebben de deur opengezet voor de vestiging van energie-intensieve industrie, met weinig aandacht voor innovatie. Het resultaat is dat Nederland een kleine groep bedrijven herbergt die meer dan een derde van al onze energie gebruikt, maar slechts 3 procent bijdraagt aan ons bbp. En dan hebben we het nog niet eens over de vervuiling en de gevolgen daarvan voor de volksgezondheid. De overlevingskansen van veel van deze bedrijven zijn klein: fabrieken zijn verouderd en de tijd van goedkope fossiele brandstoffen is voorbij.

Tegelijkertijd heeft Nederland een zeer productieve en innovatieve maakindustrie die drie keer zoveel oplevert als de energie-intensieve industrie en slechts een fractie van de energie ervan verbruikt. In plaats van de fossiele reuzen van weleer overeind te houden met gigantische subsidies, moet de overheid de aandacht verleggen naar deze groeimotoren van de toekomst.

Huizen isoleren

Tot slot moeten we ons veel meer richten op het verminderen van onze energievraag. Het PBL verwacht dat we onze besparingsdoelstelling voor 2030 bij lange na niet gaan halen. Het isoleren van huizen en het voorkomen van energieverspilling, zowel bij huishoudens als in het bedrijfsleven, zou topprioriteit moeten zijn. En we moeten toe naar een samenleving waarin verstandig met energie omgaan de norm is, niet de uitzondering. Dit betekent investeren in publieke voorzieningen zoals openbaar vervoer en het terugdringen van overmatig energieverbruik, vooral bij de hoogste inkomens.

Recent onderzoek laat zien dat, als we hier serieus werk van maken, de energievraag in 2050 tot 50 procent lager kan zijn dan nu. Dit versterkt de veerkracht van onze economie, vermindert onze afhankelijkheid van buitenlandse energie en grondstoffen en stelt ons in staat om de energietransitie sneller en met veel minder middelen te voltooien.

De energietransitie is geen hobby van ‘klimaatdrammers’ die wel kan wachten tot later. De energietransitie is een noodzakelijke investering in de modernisering van onze economie en samenleving.

Delen

Mail de redactie