Al weken staart Europa naar Kamala Harris en Donald Trump in de wetenschap dat de uitkomst van de presidentsverkiezingen groot effect kan hebben op sluimerende conflicten en voortwoekerende oorlogen. Want er is een groot veschil met acht jaar geleden geleden, toen Trump de wereld en zichzelf verbaasde met een overwinning. In Europa woedt nu een oorlog.
In oorlogen is de foutmarge voor leiderschap gelijk nul. Een verkeerd gekozen tariefmuur kan tot minder economische groei leiden en dat kan heel vervelend uitpakken voor mensen met een laag inkomen of voor werknemers in de getroffen sector. Een beslissing over wapenleveranties is een beslissing over leven en dood, over het voortduren of het beëindigen van conflicten die hun schaduw generaties vooruit werpen.
De nieuwe president erft betrokkenheid bij twee oorlogen van Amerikaanse bondgenoten. Israël herschikt met Amerikaanse steun de verhoudingen in het Midden-Oosten met een beroep op zelfverdediging, maar ten koste van tienduizenden Palestijnse levens en de geloofwaardigheid van de door de VS gebouwde na-oorlogse wereldorde. Oekraïne is zonder de VS nergens.
De VS zijn met afstand de belangrijkste bondgenoot van Kyiv. President Biden leidde een voortvarende Oekraïne-coalitie, al had het Westen terugblikkend sneller meer en geavanceerdere wapens moeten leveren. Zonder Amerikaanse leiding hadden Emmanuel Macron en Olaf Scholz de klus onderling moeten klaren, met enthousiaste bijdragen van Boris Johnson. Bidens leiderschap gaf de Europeanen richting en vaart.
Kamala Harris zal proberen de lijn-Biden in Oekraïne voort te zetten. De NAVO is bij haar in goede handen, maar ook voor haar zal het moeilijk worden om steun voor -Oekraïne door het Congres te krijgen.
Trump heeft geroepen dat de oorlog snel moet stoppen en dat hij dat in onderhandelingen met Poetin en Zelensky wel even zal regelen. Snoeverij is één van Trumps sterkste kanten, maar een oorlog is doorgaans niet in een handomdraai te beëindigen. Trumpiaanse adviseurs hebben weliswaar meer oog voor de complexiteit van de oorlog, maar ook zij wijzen in dezelfde richting: dwing Oekraïne te onderhandelen.
De conservatieve Heritage Foundation beschrijft dat het conservatieve kamp uiteenvalt in twee scholen. Een school wil Rusland verslaan, de ander dringt aan op snelle gesprekken. In Mandate for Leaderschip, onderdeel van Project 2025, de aartsconservatieve blauwdruk voor een Trumpiaans regeerprogramma, adviseert de denktank om het Amerikaanse belang voorop te stellen. Dat betekent: beperk steun tot wapenleveranties en bedenk steeds dat China, niet Rusland, de belangrijkste bedreiging voor Amerikaanse belangen vormt.
Het America First Policy Institute, waar oudgedienden uit Trumps presidentschap werken en waarvan een aantal medewerkers in zijn transitieteam zit, adviseert dat het formele doel van de VS moet worden de oorlog te beëindigen. Daarmee komt dan een einde aan Bidens devies voor Oekraïne-steun ‘Whatever it takes for as long as it takes’.
De VS, schrijft het instituut, moeten zich inspannen voor een staakt-het-vuren en vredesberaad. Oekraïne krijgt alleen nog Amerikaanse wapens op voorwaarde dat het deelneemt aan gesprekken. Om Poetin over te halen naar de onderhandelingstafel te komen zou een Oekraïens lidmaatschap van de NAVO op de lange baan geschoven moeten worden, in ruil voor een vredesakkoord.
Trumps running-mate JD Vance heeft al maanden kritiek op de Amerikaanse steun voor Oekraïne en in de slotfase van de campagne onderstreepte hij het belang van onderhandelingen. Hij ziet Poetin overigens niet als een vijand, maar eerder als een „tegenstander” of een „concurrent”. Hoe zou een Vance-deal eruit zien? Rusland zou het veroverde gebied mogen behouden. Langs de bestandslijn zou een gedemilitariseerde zone ingericht worden met zware militaire afschrikking aan Oekraïense kant. De rest van Oekraïne zou dan een neutrale staat moeten worden.
Trump zou maar wat graag schitteren als de meester-onderhandelaar die vrede brengt. Maar een deal als die van Vance zou neerkomen op een overwinning voor Rusland en voor Oekraïne niet te verteren zijn. Het is te hopen voor Kyiv dat Trump nog andere ideeën heeft. Maar eerst moet de Amerikaanse kiezer nog bepalen of hij überhaupt als vredestichter aan de slag mag gaan. Redacteur geopolitiek Michel Kerres schrijft hier om de week over de kantelende wereldorde.
