In de woonkamer van België’s eerste radicaal-rechtse burgemeester Guy D’haeseleer speelt wethouder van Jeugd, Sport en Dierenwelzijn Malika Sclacmender met een wit hondje. Aan de eettafel lacht de 55-jarige D’haeseleer naar zijn twintigjarige stiefdochter. Afgelopen week benoemde hij haar tot wethouder, wat in België tot opgetrokken wenkbrauwen leidde. „Ik ben niet met haar moeder gehuwd, dus mogen we volgens de wet samen in het college zitten”, zegt D’haeseleer.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober haalde D’haeseleer met zijn lokale Vlaams Belang-afdeling Forza Ninove een absolute meerderheid in Ninove, een stadje van veertigduizend inwoners in het achterland van Brussel. Sinds eind vorige eeuw veel fabrieken sloten, gaat het economisch slecht met de streek. De afgelopen jaren trokken veel Belgen met een migratieachtergrond vanwege hoge huizenprijzen in Brussel naar goedkopere steden als Ninove.
Alle ogen zijn nu op Ninove gericht. „Ik heb dertig jaar lang vanuit de oppositie naar een doorbraak van het cordon sanitaire toegewerkt”, zegt D’haeseleer. „We krijgen maar één kans. Als het nu een puinhoop wordt, gaan ze zeggen dat ‘die van Vlaams Belang’ er niks van bakken.”
Ninove is een van de twee Belgische gemeenten waar radicaal-rechts vanaf december bestuurt, al loopt er nog wel een onderzoek naar mogelijke fraude met volmachten. In het Antwerpse Ranst koos een lokale partij voor besturen met Vlaams Belang. Ook in het West-Vlaamse Izegem kondigde een lokale partij zaterdag een samenwerking met radicaal-rechts aan. Maandagmiddag trok de lokale partij zich terug, partijleden zouden na de bekendmaking zijn „bedreigd met ontslag en fysiek geweld”.
Afschrikken
Een van de eerste zaken die D’haeseleer in Ninove wil aanpakken is wie aanspraak kan maken op een sociale huurwoning. „Als burgemeester kan ik de grenzen niet sluiten, maar ik kan vreemdelingen wel afschrikken”, zegt D’haeseleer. „Ik vind dat je vijftien jaar in Ninove moet wonen voor je recht hebt op een sociale woning. Voor wie in Ninove geboren is, is dat geen probleem.” Ook wil hij het politiebureau langer openen en de „verfransing” tegengaan.
Op straat zijn de reacties gemengd. „Guy gaat dat goed doen”, zegt de gepensioneerde Mark Behagel voor de ingang van supermarkt Delhaize. „De vorige burgemeester was vriendelijk, maar er gebeurde niks.” Zo hoopt Behagel dat D’haeseleer het zwembad heropent.
„Ik geef ze een kans, maar ik heb er geen goed gevoel bij”, zegt een vrouw die niet met haar naam in de krant wil. De lunchende scholieren Lars en Chaima zijn allebei zeventien 17 jaar en mochten nog niet stemmen. „Ik voel me nooit onveilig op straat”, zegt Lars. „Het is hier best gezellig.” Ze vragen zich af of Vlaams Belang niet vooral iets is „van oude mensen”. „In onze vriendenkring en op school is geen racisme”, zegt Chaima.
„De zware lokale verankering voor Vlaams Belang is er niet gekomen”, zegt politicoloog Herwig Reynaert van de Universiteit Gent. De partij rekende op bestuursdeelname in veel meer dan twee gemeenten. „Korte lijnen met regeringspartijen in Brussel zijn handig als je om extra middelen wil vragen”, zegt Reynaert. Samenwerken met eeuwige oppositiepartij Vlaams Belang helpt dan niet. Zo noemde de burgemeester van badplaats Middelkerke tegenover de VRT zijn overweging om toch niet met Vlaams Belang te besturen, de keuze tussen „een parel of een paria aan de kust” worden.
Gent tegen N-VA-bestuur
In grote delen van Vlaanderen is samenwerken met Vlaams Belang een brug te ver, in Gent blijkt dat voor progressieve partijen ook te gelden voor de rechtse Vlaams-nationalisten van de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA). Een week lang verzamelden zich duizenden inwoners voor het stadhuis, nadat socialisten, liberalen en N-VA bekendmaakten een coalitie te willen vormen. De Vlaams-nationalisten zouden voor het eerst het overwegend progressieve Gent besturen.
„N-VA past niet bij onze stad, ze breken het sociaal weefsel af”, zegt caféuitbater Karel Blondeel tijdens een van de demonstraties, een vintage racefiets nonchalant in de hand houdend. Om hem heen worden Belgische vlaggen en borden met ‘Gent = diversiteit’ in de lucht gehouden. Er klinken trommels en de aan socialisten gerichte leuze „Doe het niet, doe het niet”.
„Ik was zo kwaad toen ik van het akkoord tussen socialisten en N-VA hoorde”, zegt ook Teun van de Voorde, die bij een vakbond werkt. „N-VA past niet bij hoe we hier zorg dragen voor elkaar. Wij zijn een warme stad.” Zondagavond besloten de leden van Vooruit Gent om tegen het akkoord met N-VA te stemmen.
Het laat zien dat de verstandhouding tussen socialisten en Vlaams-nationalisten niet overal even goed zijn, ondanks de ‘bromance‘ die de Vlaamse pers signaleert tussen N-VA-leider Bart De Wever en Vooruit-leider Conner Rousseau.
De Wever leidt intussen de onderhandelingen over een centrum-rechtse Belgische regering, waar Vooruit als enige linkse partij in zou stappen. „De onderhandelende partijen zijn goed uit de lokale verkiezingen gekomen, dus ik had verwacht dat ze eindelijk zouden versnellen”, zegt politicoloog Carl Devos van de Universiteit Gent. Vooruit maakte donderdag bekend dat ze niet verder praten zolang een „onevenwichtig” sociaal-economisch plan niet wordt bijgestuurd.
Geeft formateur De Wever te veel toe aan Vooruit-leider Rousseau, dan heeft hij de leider van de Franstalige liberalen, Georges-Louis Bouchez, tegen zich. Devos spreekt van de „zwaarste” regeringsonderhandelingen van deze eeuw. „Onze begroting is compleet ontspoord, dus het gaat erom hoe je via besparingen en belastingen het sociale model van België redt.”
Vlaams Belang kan in bijna heel België nog worden uitgesloten, de andere Vlaamse nationalisten – die van de N-VA – zitten stevig in het centrum van de macht. Het is aan een partij die eigenlijk het land België liever kwijt dan rijk is, om België weer op de rails te trekken. Of ook de socialisten met hun plannen instemmen, is dan nog de vraag.
Lees ook
Vlaams Belang treedt voor het eerst toe tot een gemeentebestuur: brokkelt het cordon sanitaire af?
