Het is een kleurrijke gelegenheidscoalitie die zich deze vrijdag ophoudt voor het Islamic Center van Detroit. Een witte jongeman met paars-gele kralenoorbellen en een groen elastiek in zijn haar heeft zich links van de mannenuitgang van de moskee opgesteld, terwijl een Arabisch-Amerikaanse leeftijdgenoot in donkergrijze djellaba de rechterdeur bemant. Zodra het middaggebed is afgelopen en het bakstenen gebouw leegstroomt, halen beiden folders te voorschijn met een dringend advies voor de naderende presidentsverkiezingen: ‘Stem niet op Trump! Stem niet op Harris! Stem niet voor genocide!’
De folderaar in djellaba is Mahmoud Muheisen. Onder zijn vele geloofsgenoten in de voorsteden van Detroit pleit de 24-jarige student al weken tegen een stem op de twee grote partijen. „Hoewel we geen campagne voor haar voeren, wijs ik wel op een alternatief: Jill Stein”, vertelt hij.
Deze uitgesproken pro-Palestijnse kandidate van de uiterst-linkse Green Party is kansloos voor het presidentschap, maar is uitgegroeid tot vluchtheuvel voor kiezers die niet kunnen leven met de trouwe Amerikaanse steun aan Israël. „Zeker 90 procent van de mensen die ik spreek, staat voor haar open”, schat Muheisen.
Hier, in de electoraal belangrijke staat Michigan, kan het oorlogsgeweld in het Midden-Oosten zo mogelijk beslissende invloed krijgen op de strijd om het Witte Huis. De noordelijke industriestaat telt ruim 300.000 Arabische-Amerikaanse inwoners – de grootste gemeenschap van de VS. Van oudsher stemmen zij in meerderheid Democratisch, maar president Bidens bijna onvoorwaardelijke steun aan Israël heeft hen na het uitbreken van de Gaza-oorlog van de regeringspartij vervreemd. Waar Biden de staat in 2020 mede dankzij hun steun met 154.000 stemmen verschil won, dreigt vicepresident Harris dit kiezersblok te verliezen.
Steeds meer mensen trekken het argument in twijfel dat Kamala van de twee kandidaten het kleinere kwaad is
„Je merkt dat moslimmannen en -vrouwen, oud en jong – heel veel mensen – zien wat er gaande is in Gaza, in Libanon, en zich beginnen af te vragen of de Democraten ooit echt aan onze kant hebben gestaan”, zegt Muheisen, die in de VS geboren werd als zoon van Palestijnse immigranten.
De Democraten proberen de ‘Arab vote’ terug te winnen door te stellen dat Trump de Israëlische regering nóg minder zou beteugelen. Verschillende peilingen laten echter zien dat naast Stein ook Trump toenemend steunt wint onder Arabische-Amerikanen. Ook Muheisen merkt dat: „Steeds meer mensen trekken het argument in twijfel dat Kamala van de twee kandidaten het kleinere kwaad is.” Hij kan die redenering deels volgen: „Wat kan er nou erger zijn dan genocide?”
Medeplichtig
De Arabisch-Amerikaanse inwoners van Detroit kwamen in verscheidene immigratiegolven naar de metropool. Ze hebben vooral familiewortels in Palestina, Jemen, Libanon en Irak. Die eerste drie landen worden sinds het uitbreken van de jongste geweldsronde door Israël gebombardeerd – met bommen die de VS leveren, deels betaald door de Amerikaanse belastingbetaler.
Arabische en progressieve Democraten drongen het afgelopen jaar bij Biden aan op een wapenembargo of tenminste een staakt-het-vuren, maar vonden zelfs na het uitbrengen van een klinkende proteststem in de voorverkiezingen amper gehoor. Harris toont retorisch meer empathie met de Palestijnen, maar haar Midden-Oosten-beleid zelf belooft in de praktijk vooralsnog weinig verandering.
Het maakt dat Hanan Mirza na jaren trouw Democratisch gestemd te hebben, nu voor Jill Stein kiest. De 44-jarige eigenaresse van een kledingwinkel in de wat gezapige voorstad Dearborn heeft familieleden in het zuiden van de Libanese hoofdstad Beiroet die vorige maand voor de Israëlische luchtaanvallen op de vlucht zijn geslagen. „Het voelt voor ons alsof we belasting betalen om onze eigen familie te vermoorden. Biden maakt ons medeplichtig”, zegt ze. „Dat is afschuwelijk.”
Het voelt voor ons alsof we belasting betalen om onze eigen familie te vermoorden. Biden maakt ons medeplichtig
Haar 19-jarige dochter Aseal mag dit jaar voor het eerst een stem uitbrengen en die zal naar Trump gaan, vertelt Mirza tussen de rekken vol kleurige abaya’s. Deels wil haar dochter Harris afstraffen voor de pro-Israël-koers van deze regering, waarvan ze al bijna vier jaar vicepresident is. Maar haar dochters stem op Trump is niet alleen negatief gemotiveerd, zegt Mirza. „Zij zegt dat Trump vorige keer goed was voor de economie. En dat er onder hem minder oorlog in het Midden-Oosten was, dus ook op dat punt vertrouwt ze hem meer.” [Aseal wilde haar stem zelf niet toelichten aan NRC.]
‘Dom en dommer’
Twee deuren verderop in scheer- en kapperszaak CityStyle zit Jafar Al-Maya in een leren draaistoel te wachten op klandizie. De zoon van Iraakse migranten mag als 19-jarige eveneens voor het eerst stemmen, maar zal thuis blijven. „Het is een keuze tussen dom en dommer”, duidt hij de opties. „Het zijn allemaal marionetten van de echte machthebbers: de uitkomst is altijd hetzelfde.”
Al-Maya heeft Trump wel overwogen. „Toen hij eerder president was, was de inflatie lager en was de benzine goedkoper. Maar hij is evenmin goed voor het Midden-Oosten.” Harris is voor hem – naast haar steun aan Israël – om nog meer redenen geen optie. Hoewel Trump als president zijn (joodse) schoonzoon Jared Kushner het Midden-Oosten-beleid liet vormgeven, wantrouwt Al-Maya eerder de joodse achtergrond van Harris’ man Doug.
Bovendien, sneert hij: „Als zij ongesteld is, lijdt straks het hele land daar onder.” Uit kiezersonderzoek blijkt dat dit jaar een groeiend aandeel (jonge) mannen niet Democratisch gaat stemmen. Door vooral progressieve media wordt dit verklaard uit seksisme: ze zouden geen vrouw in het Witte Huis dulden.
Onder Arabische-Amerikanen is dit echt niet de belangrijkste reden dat Harris hun stem verliest, zegt Mehdiy Mozip (35) bij het uitgaan van het Islamic Center. „Sommige dingen die je in de media over ons moslims ziet voorbijkomen, zijn echt belachelijk. Alsof wij Arabische mannen allemaal vrouwen haten. Natuurlijk zijn er beter en slechter geïnformeerde mensen. Maar we hebben allemaal moeders, zussen, dochters. De eerste vrouw van onze profeet was een succesvolle zakenvrouw.”
Na vier jaar geleden Biden te hebben gestemd, neigt hij nu naar Jill Stein. „Ze is tegen de oorlogen, dat is voor mij het belangrijkste. Ook al is ons leven hier in Amerika en ligt mijn toekomst in dit land, dat verder opgebouwd moet worden; we moeten ondertussen proberen niet de hele wereld te vernietigen.”
Michigan telt ruim 300.000 Arabische-Amerikaanse inwoners. Biden won de sleutelstaat in 2020 mede dankzij de steun van kiezers als Mehdiy Mozip, maar ook hij vindt de aanhoudende Amerikaanse steun voor Israël onacceptabel.
Foto’s Nic Antaya
Regenboogvlag
Dat veel Arabisch-Amerikaanse kiezers dit jaar breken met de Democraten, heeft niet alleen met het Midden-Oosten te maken. De partij is voor sommigen ook op moreel-ethisch vlak te ver naar links opgeschoven, zo blijkt in Hamtramck, een andere voorstad van Detroit met een meerderheid aan moslim-inwoners, vooral uit Jemen. Hier trok de lokale – namens de Democraten gekozen – burgemeester Amir Ghalieb deze nazomer landelijk aandacht door zich achter Trump te scharen.
Ghalieb liep over naar de Republikeinen, nadat vorig jaar lokaal de spanningen hoog opliepen over het voeren van de regenboogvlag op openbare gebouwen, vertelt de burgermeester in de marge van een verkiezingsbijeenkomst van zijn politieke actiecomité ‘Jemenitische-Amerikanen voor Trump’. „Ik werd daarna door radicaal-linkse Democraten op posters en op sociale media uitgemaakt voor terrorist. Terwijl ik luisterde naar de gemeenschap. Voor hen is die vlag controversieel en ik wilde de gemoederen bedaren. We staan daarom nog maar drie vlaggen toe: die van de VS, van de staat Michigan en van de stad zelf.”
Amir Ghalieb, de burgemeester van Hamtramck, vindt de Democratische Partij op moreel-ethisch vlak te links geworden en is mede daarom overgelopen naar de Republikeinen.
Foto’s: Nic Antaya
Na het uitbreken van de vlagophef kreeg Ghalieb bezoek van Mike Flynn, de radicaal-rechtse generaal b.d. die kortstondig Nationaal Veiligheidsadviseur was in de regering-Trump. De afgelopen maanden intensiveerde het contact met Trump en vorige week kwam de ex-president die steunbetuiging persoonlijk in ontvangst nemen. „Ik heb hem meerdere keren gesproken en hij zegt er alles aan te zullen doen om de oorlog te beëindigen en vrede in de regio te bereiken.”
Ghalieb „wil geen valse hoop geven” en blijft het op bepaalde punten met Trump oneens. Maar, zegt hij, de ex-president heeft in zijn eerste termijn bewezen de regio beter aan te kunnen dan Biden. Trump noemt dit ‘peace through strength’, vrede via het uitoefenen van kracht. „Ik kan niet garanderen dat het strategische buitenlandbeleid van de VS gaat veranderen, maar er moet iets gedaan worden tegen het doden van de onschuldigen.”
Ik heb hem meerdere keren gesproken en hij zegt alles er aan te zullen doen om de oorlog te beëindigen
Strategische stem
‘Gaza’ kan Harris de winst in Michigan kosten – en daarmee mogelijk het Witte Huis, beaamt Layla Elabed. De Palestijnse-Amerikaanse was dit voorjaar een van de leiders achter de zogeheten uncommited-beweging, die kiezers in de Democratische voorverkiezingen opriep niet op Biden maar ‘blanco’ te stemmen. Ruim honderdduizend kiezers in alleen al Michigan volgden die oproep.
Elabed blijft hoop houden dat de Democraten ooit misschien „meer naar hun kiezersbasis gaan luisteren en minder naar rijke donoren”, vertelt ze tijdens een netwerkbijeenkomst van Arabische-Amerikanen in Dearborn. Ze vreest ook dat een Trump-presidentschap nog rampzaliger zou uitpakken voor Palestina en de rest van de regio. „En Trump heeft al gezegd dat hij de pro-Palestijnse activistenbeweging juridisch wil laten vervolgen. Dat hij buitenlandse studenten die er in actief zijn, hun visa zal laten afpakken.”
Binnen de uncommited-beweging stemmen sommigen daarom toch maar met dichtgeknepen neus op Harris, hoort Elabed. Zijzelf kan dat niet opbrengen, zegt ze. „Het voelt alsof ik al een jaar op een begrafenis sta en nu weggeroepen wordt om een strategische stem uit te brengen.” Als de Democraten in Michigan het Witte Huis verliezen, zal ze zich echter niet schuldig voelen. „Daar kunnen ze niemand anders de schuld van geven dan henzelf.”