Trots houdt John Leerdam maandagavond op een podium in Washington een onderscheiding vast. Naast hem de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken. Die heeft net verteld waarom hij, het voormalige PvdA-Kamerlid, dit jaar een van de winnaars is van de Awards for Global Anti-Racism Champions. De Amerikaanse overheid reikt de antiracismeprijs sinds vorig jaar uit aan personen die zich „met uitzonderlijke moed, kracht en leiderschap” hebben ingezet voor het bestrijden van „systemisch racisme, discriminatie en vreemdelingenhaat in hun gemeenschappen”.
En dat is, zegt Blinken, precies wat Leerdam al vier decennia doet. „He tells black stories that need to be told.”
„Hoe de Amerikanen bij mij terecht zijn gekomen, is me niet duidelijk”, zei Leerdam dinsdag tegen de NOS. Waarschijnlijk is dat de Amerikaanse ambassade in Nederland hem al langere tijd op de radar had, zeggen mensen die hem kennen. Ook mensenrechtenactivisten uit Ghana, Macedonië en Mexico kregen de prijs.
Leerdam komt veel in de Verenigde Staten. Als kwartiermaker van het Nationaal Slavernijmuseum, dat in 2030 in Amsterdam moet openen, is hij recent veel bij vergelijkbare musea en bij wetenschappers in Amerika op bezoek geweest. Eerder richtte hij de organisatie Black Achievement Month op, een initiatief dat de prestaties van Nederlanders met een Afrikaanse afkomst viert. Ook was hij betrokken bij de totstandkoming van het Nationaal Monument Slavernijverleden in het Amsterdamse Oosterpark.
Theater
Leerdam, geboren en opgegroeid op Curaçao, kwam in de jaren tachtig naar Nederland om te studeren, eerst aan de theaterschool in Maastricht, later op de regie-opleiding in Amsterdam. Zijn theaterstukken gingen vaak over minderheden in Nederland. In de jaren negentig werd hij directeur van multicultureel theater Cosmic in Amsterdam.
In 2003 betrad hij een ander podium: voor de PvdA werd hij Kamerlid. Hoewel politieke collega’s Leerdam vanwege zijn uitbundige knuffelpartijen als „kleurrijk” en „vreselijk warm” omschreven, leidden zijn jaren in Den Haag niet tot veel tastbare resultaten. Leerdam boog zich over cultuur en over de Antillen, maar aandacht bleef hij vooral trekken met zijn toneelstukken, zoals in 2005 De tranen van Den Uyl, over de Decembermoorden in Suriname.
„In zijn kunst heeft hij moeilijke onderwerpen bespreekbaar gemaakt, op een onconventionele manier”, zegt voormalig PvdA-campagnemedewerker Alex Klusman. „Dat hij in een stuk over een gevoelig onderwerp als de Decembermoorden Wouter Bos en Bert Koenders [destijds beiden actief politici] zover heeft gekregen om mee te spelen, is bijzonder.”
Lees ook
Dagboek van John Leerdam over Keti Koti
Straatterrorist
Bij de verkiezingen van 2010 belandde Leerdam op plek 33 van de PvdA-kandidatenlijst, te laag voor een zetel. Door de vele verschuivingen in de partij keerde hij in 2012 even terug, maar een publicitaire uitglijder maakte een definitief einde aan zijn politieke carrière. Toen het 3FM-programma Giel zijn reactie op de vervroegde vrijlating van straatterrorist ‘Jael Jablabla’ vroeg, vertelde Leerdam dat hij zich uitgebreid in de zaak had verdiept. „Ik weet meer over Jael dan u”, zei hij. Jablabla bleek een verzonnen figuur, Leerdam stopte per direct.
In de daaropvolgende periode werd Leerdam initiator van talloze maatschappelijke projecten. Dat doet hij „met ziel en zaligheid”, zegt Klusman. „Leerdam zorgt er zo voor dat essentiële verhalen verteld blijven worden en dat we lessen uit het verleden niet vergeten”, zei Blinken maandagavond.
Lees ook
Hoe wordt het Nationaal Slavernijmuseum ‘van ons allemaal’?
