Het contrast is groot. Terwijl Elon Musk zich met zijn platform X volop in de Amerikaanse verkiezingscampagne heeft gestort, maakt Meta-topman Mark Zuckerberg zichzelf en zijn platforms Facebook en Instagram in de campagne zo klein mogelijk. Terwijl Musk zijn geld, zijn 200 miljoen volgers en zijn reputatie in de strijd gooit om Donald Trump weer in het Witte Huis te krijgen, belijdt Zuckerberg strikte neutraliteit.
De meeste aandacht, en kritiek, krijgt de strijdvaardige opstelling van Musk. Dat rijke ondernemers kandidaten steunen met grote donaties, is in Amerika niets nieuws. Maar dat de rijkste man ter wereld in een verkiezingscampagne zo’n prominente rol speelt als Musk nu doet, is dat wel. Schijnbaar ongeremd verspreidt hij pro-Trump propaganda, ook samenzweringstheorieën – op zijn eigen sociale medium, in andere berichtgeving en op het podium naast Trump. En even gedreven voorspelt hij een duistere toekomst als Kamala Harris president wordt.
Dat hij daarmee een risico neemt, beseft Musk. In een interview zei hij half grappend over Trump: „If he loses, I’m fucked.”
Lees ook
Harris haalt meer geld op dan Trump: wint ze daarmee ook het Witte Huis?
Minder politieke berichten
De terughoudende, a-politieke opstelling van Zuckerberg mag minder aandacht trekken, maar kan voor de verkiezingen óók grote gevolgen hebben. Werd bij vorige presidentsverkiezingen nog een belangrijk deel van de strijd uitgevochten op Facebook en Instagram, nu heeft Zuckerberg bepaald dat berichten over politiek op beide platforms, en ook op het nieuwe sociale medium Threads, aanzienlijk minder prominent worden gepresenteerd en spaarzamer worden verspreid. Het felle politieke debat laat hij graag over aan de concurrerende podia X en TikTok.
Omdat één op de vijf Amerikanen zijn nieuws van Instagram haalt, dreigt zo een belangrijke bron van politieke informatie en discussie op te drogen. Een technologie-columnist van The Washington Post waarschuwde met een knipoog naar de slagzin van zijn eigen krant (Democracy dies in Darkness): „Democracy dies on Instagram.”
De sterk uiteenlopende opstelling van de twee mediamiljardairs Musk en Zuckerberg komt niet, of in elk geval niet alleen, voort uit hun verschillende karakters of politieke overtuigingen. Voor de één staan er bij deze verkiezingen heel andere zakelijke belangen op het spel dan voor de ander.
Musk heeft behalve het sociale medium X ook grote belangen in een reeks andere ondernemingen, van Tesla, de producent van elektrische auto’s, tot SpaceX (raketten), Starlink (satellieten), Neuralink (hersenimpantaten) en xAI (kunstmatige intelligentie). Die bedrijven hebben veel te maken met de overheid – die soms afnemer is, maar ook regelgever en toezichthouder.
Trump heeft gezegd dat hij, als hij weer president is, Musk zal benoemen aan het hoofd van een nieuwe regeringscommissie, die de overheid efficiënter moet maken en mag adviseren over regulering en bezuinigingen op ministeries. „Dat zou de rijkste man ter wereld, tevens zakenpartner van de overheid, de macht geven om toezicht te houden op de toezichthouders die zijn bedrijven moeten controleren. Het zou neerkomen op een potentieel enorm belangenconflict”, schreef The New York Times dit weekeinde. Musk heeft vaak betoogd dat hij regulering van de technologiesector vooral ziet als een belemmering van innovatie.
Openlijke inmenging
Ook Zuckerberg is geen liefhebber van regulering door de overheid. Maar hij hoedt zich nu voor openlijke inmenging in de campagne, omdat zijn bedrijf bij eerdere verkiezingen mikpunt van harde politieke kritiek is geweest – van beide partijen – en dat heeft littekens nagelaten. Bij de verkiezingen van 2016, die Trump won, kwam Facebook onder vuur te liggen, omdat het een Russische desinformatie-campagne niet had verhinderd. Bij de verkiezingen van 2020 (die Biden won) en daarna, bleek hoe Trump onder meer op Facebook zijn leugen had kunnen verspreiden dat hij eigenlijk gewonnen had en dat de stembusstrijd ‘gestolen’ was. Tegelijk bleven Republikeinen Meta, en andere technologiebedrijven in Silicon Valley, ervan beschuldigen de Democraten te bevoordelen en Republikeinse en andere rechtse berichten te ‘censureren’.
Zuckerberg kondigde meteen na de bestorming van het Capitool door Trump-aanhangers, op 6 januari 2021, aan dat hij voortaan minder politieke inhoud op Facebook en Instagram wilde zien. Maar omdat de beschuldigingen van Republikeinen aanhielden dat Meta en Zuckerberg onder één hoedje speelden met de regering-Biden en de Democraten, ging Zuckerberg deze zomer nog een stap verder.
In een brief aan de Republikeinse voorzitter van de commissie van Justitie van het Huis van Afgevaardigden benadrukte Zuckerberg nog eens dat Meta, en ook hij persoonlijk, zich niet meer met politiek inlaten. Zo zou de liefdadigheidsorganisatie van Zuckerberg en zijn vrouw voortaan geen geld meer geven aan initiatieven om in achtergebleven gebieden de toegang tot stembureaus te verbeteren – volgens Republikeinen een verkapte steun aan de Democraten. „Mijn doel is om neutraal te zijn en op en enkele manier een (politieke) rol te spelen – of zelfs maar de indruk te wekken dat ik die speel”, schreef hij aan het slot van zijn brief. Waarbij hij in het midden liet of zo’n stellingname van de baas van een groot mediabedrijf niet óók een rol in de politiek speelt.
