‘Europa’ wint op het nippertje in Moldavië, maar de president kan nog worden weggestemd

Posted on October 21, 2024 by admin

„Waar krijg ik nu betaald?”, vroeg een Moldavische kiezer na het uitbrengen van haar stem, hoorde een verslaggever van de BBC zondag bij een stembureau. „Ze zeiden dat ik 1.000 roebel zou krijgen”, omgerekend zo’n 10 euro. Op wie ze beloofd had te stemmen, wil de vrouw niet zeggen, maar wel dat het geld met een duidelijke instructie kwam.

Zondag gingen de Moldaviërs naar de stembus voor de presidentsverkiezingen en een referendum over de vraag of het streven om EU-lidstaat te worden opgenomen moet worden in de grondwet.

Niet duidelijk is in hoeverre omkoping van invloed is geweest op de uitslagen. Wel duidelijk is dat die niet zo zijn uitgevallen zoals in de peilingen was voorspeld, of door de zittende president Maia Sandu was gehoopt.

Het Moldavische kiesproces is en was doelwit van een „ongekende aanval” en „ongeëvenaarde beïnvloeding”, aldus Sandu, Europese politici, verkiezingswaarnemer van OSCE en journalisten. Sandu onthulde op maandag dat de Moldavische autoriteiten hadden ingegrepen in een complot dat tot doel had driehonderdduizend stemmen te kopen.

In hoeverre het complot alsnog geslaagd is, werd niet bekendgemaakt. Journalisten van het Moldavische weekblad ZdG onthulden afgelopen weekend hoe (een deel van) dit proces eruit zag. Ze beschrijven een netwerk, georganiseerd als ‘politiek piramidespel’, waarin aangewezenen in dorpen en wijken, lokaal stemmen ronselden – in ruil voor geld.

De voortvluchtige miljardair Ilan Shor zou aan het hoofd staan van deze operatie. Een journalist van ZdG nam undercover onder valse naam deel aan bijeenkomsten van Shors activisten. Met valse papieren kreeg de journalist een Russische bankrekening waarop daadwerkelijk geld werd uitbetaald.

Verkiezingsaffiche voor president Maia Sandu met de tekst ‘Ik nodig u uit om te stemmen’ in Magdacesti, Moldavië.

Hoewel Rusland van het internationale banksysteem SWIFT is uitgesloten, en er dus geen directe overmaking van Rusland aan Moldavië mogelijk zijn, zijn er in de door Rusland gesteunde separatistische regio Transnistrië wel filialen van Russische banken. Het geld ophalen bij deze banken is geen probleem omdat Moldavië de onafhankelijkheid van Transnistrië niet erkent, wordt de grensovergang ook niet gecontroleerd.

Grondwetswijziging

In het referendum konden kiezers ja of nee antwoorden op de vraag: Bent u voorstander van de wijziging van de grondwet met het oog op de toetreding van de republiek Moldavië tot de Europese Unie? Waarvan de uitslag nagenoeg fifty-fifty is gebleken: 50,42 procent voor, de rest tegen.

„Het is een koude douche”, zegt de Moldavische journalist Dumitru Garcaliuc. Hij is hoofd van zijn eigen kanaal Malenkaja Strana (Klein land), waarin hij Russisch desinformatie bestrijdt. Garcaliuc onthulde onder andere de aanwezigheid van spionage-apparatuur op de Russische ambassade, in 2023, en contacten tussen een Moldavische oud-legerbaas en Russische inlichtingendiensten, dit jaar.

„Ik ben boos op de regering, ik ben het niet eens met hoe de referendumvraag geformuleerd was”, zegt Garcaliuc. „Vragen om de grondwet te wijzigen, dat is een soort rode lap voor de oppositie. De grondwet, daar torn je niet zomaar aan – zelfs als je wel vóór de Europese Unie bent hoef je de grondwet niet aan te passen. Niemand heeft goed uitgelegd waarom dit nodig was.”

Het idee achter de grondwetswijziging was om de Europese koers van Moldavië vast te leggen zodat toekomstige politici deze minder makkelijk naast zich neer kunnen leggen. Maar het is geen vereiste voor EU-lidmaatschap.

„Hoe ga je om met zo’n uitslag?” vraagt Ohanjanyan. „Formeel is het een ja-stem. Maar de marges zijn zo dun dat je tegenstand kunt verwachten. Rusland kan extra ruimte zien om de uitslag in twijfel te trekken. Zeker over zo’n grote beslissing als het aanpassen van de grondwet.”

Die tegenstand klinkt in elk geval al in de Russischtalige regio Gagaoezië. Daar heeft 95 procent van de stemmers tégen de grondwetsaanpassing gestemd. Overigens is dat een daling ten opzichte van de 97,2 procent die in 2014 in een eigen, lokaal referendum stemde tégen EU-lidmaatschap.

„Ik ben vandaag in een veel betere stemming dan hiervoor”, zegt Michail Vlach over de uitslag. Hij is adviseur van de gouverneur van Gagaoezië, Jevgenia Gutsul. Gutsul was een kandidaat van Ilan Shors partij, tot die werd verboden, en laat zich graag in Moskou zien.

Vlach toont zich strijdbaar: „Die grondwetswijziging komt er niet. Een andere president dan Sandu gaat er nooit mee akkoord, en anders het parlement wel niet. Het zou verwoesting zijn.”

Europese politici claimen de uitslag van het referendum in elk geval als een overwinning. En ook Sandu is vastberaden door te zetten. „Het volk van Moldavië heeft gesproken”, stelt Sandu op Twitter. „Onze EU-toekomst zal verankerd worden in de grondwet. We hebben eerlijk gestreden in een oneerlijk gevecht – en we hebben gewonnen.”

Presidentsverkiezingen

Sandu, oprichter van de centrum-rechtse, uitgesproken pro-Europese partij PAS, wist in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen ruim 42 procent van de stemmen te vergaren. Ze had meer dan 50 procent nodig om in één keer verkozen te worden, en nu zal ze het in een tweede ronde moeten opnemen tegen de nummer twee: Alexandr Stoianoglo van de Socialistische Partij. Hij haalde in de eerste ronde 26 procent van de stemmen.

„Traditioneel gezien is de Socialistische Partij pro-Russisch”, zegt Marina Ohanjanyan, onderzoeker bij Clingendael. „Hoewel Stoianoglo heeft geprobeerd zich nu gematigder uit te spreken.”

Door de uitslag van zondag zijn twijfels ontstaan over Sandu’s kansen in de tweede ronde. Zondag nam ze het op tegen tien andere kandidaten. Maar als uitgesproken voorstander van EU-toetreding van Moldavië staat ze redelijk alleen. De twee andere kandidaten die een pro-EU campagne voerden haalden slechts 1,5 procent van de stemmen.

„Nagenoeg iedereen die pro-EU en pro-Sandu is heeft al op haar gestemd. Ze heeft niet zo veel groeimogelijkheden”, zegt Ohanjanyan. „Mocht het de andere kandidaten lukken zich te verenigen tot één kamp – dan heeft Sandu wel een probleem. Maar het verleden heeft uitgewezen dat dit nog niet zo makkelijk gaat.”

Beide kandidaten zullen keihard campagne moeten gaan voeren voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen op 3 november. Als de afgelopen tijd een voorbode was, zullen de komende weken gepaard gaan met een vlaag aan desinformatie en allerhande pogingen de uitslag te beïnvloeden.

Weer vervangt Turkse regering democratisch gekozen burgemeesters door staatspersonen: ‘Democratie krijgt flinke klap’

admin
November 23, 2024
0

De Turkse regering heeft vrijdag twee burgemeesters van oppositiepartijen uit hun ambt gezet vanwege hun „deelname aan terroristische misdrijven” bij de Koerdische Arbeiderspartij PKK, zo stelt de regering. De regeringspartij van president Recep Tayyip Erdogan beschuldigt de burgemeesters van PKK-lidmaatschap en van het maken van propaganda voor de ”gewapende terroristische organisatie”.

Het gaat om burgemeester Cevdet Konak van de overwegend Koerdische Partij (DEM) in Tunceli, en burgemeester Mustafa Sarigül van de Republikeinse Volkspartij (CHP) in Ovacik, beide in het oosten van het land. Donderdag werden de twee oppositiepolitici door een Turkse rechtbank veroordeeld tot gevangenisstraffen, omdat zij lid zouden zijn (geweest) van de PKK. Konak, van de DEM-partij, zou nog altijd propaganda maken voor de Koerdische partij.

De PKK is in Turkije verboden en wordt door onder meer de Europese Unie, de Verenigde Staten en de NAVO aangemerkt als terreurorganisatie.

Eerder dit najaar heeft de Turkse regering al drie burgemeesters van de partij DEM en een burgemeester van de partij CHP uit hun functie ontheven en vervangen door in Ankara aangestelde functionarissen. De afgezette burgemeesters zijn democratisch verkozen bij lokale verkiezingen afgelopen maart. De regerende AKP eindigde in het hele land op de tweede plaats, achter de CHP.

Aanklachten oppositie

In voorgaande jaren werden al veel vaker Koerdische burgemeesters afgezet, van destijds de voorganger van DEM, maar dat nu ook CHP-burgemeesters uit hun functie worden gezet is een nieuwe ontwikkeling.

In november voerde de Turkse AKP-regering haar optreden tegen oppositieleiders op en presenteerde alsnog lijsten met aanklachten gerelateerd aan „terrorisme”. Op basis daarvan zette Erdogan meerdere burgemeesters van oppositiepartijen uit hun ambt.

Sinds de afzettingen begin november veroordeelt mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch de schorsingen. Het besluit om „democratisch gekozen burgemeesters uit hun ambt te ontheffen en gemeenteraden te ontbinden, is een flinke klap voor de democratische standaarden van Turkije en schendt de rechten van meer dan een half miljoen kiezers”, aldus de organisatie in een verklaring.

Agenten vinden straf voor mishandelen coronademonstrant ‘wereld op zijn kop’

admin
November 23, 2024
0

De twee verdachte politieagenten drukten elkaar vrijdag in de rechtbank van Utrecht naar eigen zeggen voor het eerst de hand. De vorige keer dat de hondengeleider uit Den Haag en de ME’er uit Rotterdam samen optrokken – zonder elkaar te kennen – was op 14 maart 2021 in Den Haag. Die dag raakten uit verschillende delen van het land aangevoerde ME-eenheden op het Malieveld verwikkeld in een vechtpartij met zo’n 1.500 coronademonstranten. Zij weigerden de demonstratie, die niet was toegestaan, te beëindigen, zoals herhaaldelijk, tevergeefs, door de politie was gevorderd.

Drie jaar en acht maanden later zitten de twee agenten, allebei 38 jaar oud, in politie-uniform naast elkaar in de beklaagdenbank van de zogeheten Blauwe kamer. Dat is de speciale kamer van de rechtbank in Utrecht die oordeelt over agenten die worden verdacht van onrechtmatige geweldsuitoefening tijdens hun werk. De twee agenten worden vervolgd omdat ze volgens het OM demonstrant Tim (39) door een bijtende diensthond en door een reeks van klappen met de wapenstok hebben mishandeld. De agenten wilden Tim, zelf ook verdachte, aanhouden omdat hij eerder op de dag paarden en agenten met een startkabel had bedreigd.

Uit angst voor mogelijk nieuw geweld van demonstranten en doxing wordt de identiteit van de agenten op de zitting geheim gehouden. ‘Meneer de ME’er’ en ‘meneer de hondengeleider’ noemen de rechters de verdachten. Bij aanvang van de strafzitting laten de agenten – beiden al bijna twintig jaar in dienst van de politie – op vragen van de voorzitter van de rechtbank weten weinig begrip te hebben voor hun berechting.

In het onrustige tijdsgewricht van de coronapandemie heeft de politie bijna wekelijks handelend moeten optreden. Agenten moesten de orde bewaren in de 1,5 meter-samenleving waar veel demonstranten, hooligans en complotdenkers graag op de vuist gingen met de politie. „In 2021 maakten politiemedewerkers samen maar liefst achthonderdduizend overuren”, zei de officier van justitie. De coronapandemie „trok een zware wissel op de Nederlandse politie”.

De demonstratie van 14 maart 2021 geldt als uniek. Er werden, aldus het OM, nooit eerder zo veel – meer dan honderd – aangiften tegen agenten gedaan wegens buitensporig politiegeweld. Uiteindelijk is alleen de aangifte van Tim gegrond verklaard en nu staan deze agenten voor de strafrechter in een zaal met een vijftiental sympathiserende collega’s op de tribune. „Dit is de wereld op zijn kop”, klaagt de hondengeleider. De ME’er laat weten dat hij een eventuele veroordeling niet zal kunnen verdragen. „Dan lever ik mijn ME-spullen in en ga ik voortaan vakken vullen bij Albert Heijn.”

Welke ongeoorloofde gewelddadige handelingen hebben geleid tot het vervolgen van de twee agenten wordt in de rechtszaal uitvoerig besproken. Er worden onder meer verschillende beelden getoond van de vermeende mishandeling. De beste opnames zijn opvallend genoeg gemaakt door de hondengeleider die op de fatale dag een zelf aangeschafte bodycam droeg. Hij heeft zijn eigen filmmateriaal vrijwillig ingeleverd bij justitie.

„Ik wilde het gehele plaatje vastleggen”, vertelt de hondengeleider. „Om te voorkomen dat zaken door de media uit zijn verband worden getrokken.” Beide verdachten vertellen ook dat ze demonstrant Tim al vroeg in de smiezen hadden. Op de politiebeelden zie je Tim driftig heen en weer lopen op het Malieveld. „Hij sprong er tussenuit door zijn intense woede. Hij was gevechtsbereid en wilde voor goud gaan”, zag de hondengeleider. „Hij zwaaide woest met een startkabel boven zijn hoofd en niet met een vlaggetje met hartjes. Deze man wilde echt het gevecht aangaan en politiemensen iets aandoen.”

Weinig aandacht voor online haat in plannen kabinet voor bestrijding antisemitisme

admin
November 23, 2024
0

Toen ze vrijdag de kabinetsnota over de bestrijding van antisemitisme las, dacht Naomi Mestrum, directeur van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) „oude wijn in nieuwe zakken”.

In de dertig pagina’s van de nota staan tal van overheidsmaatregelen rond de Joodse gemeenschap en antisemitisme. Veel daarvan waren bekend en soms zelfs al ingevoerd. Zo verwijst het persbericht dat het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft opgesteld naar de „ondersteuning voor de herinneringscentra”. Dat doet het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, en daarvan laat een woordvoerder weten dat er „geen sprake is van nieuw beleid”. Het kabinet volgt een motie van de oppositie waarin wordt beloofd te bekijken hoe centra als Kamp Westerbork en Kamp Amersfoort „toekomstbestendig kunnen worden gefinancierd”.

Na een jaar vol spanningen in Nederland door de aanval van Hamas op Israël en Israëls grootschalige oorlog tegen Gaza in reactie daarop, publiceerde het kabinet-Schoof zijn in het regeerakkoord beloofde ‘strategie’. De bekendmaking ervan valt in de maand dat in Amsterdam gewelddadigheden hebben plaatsgevonden tegen supporters van de Israëlische voetbalclub Maccabi Tel Aviv. In het stuk wordt daar expliciet aan gerefereerd, met de conclusie: „Een groot deel van de Joodse gemeenschap [voelt] zich op dit moment niet vrij en veilig in dit land. Dat is beschamend.”

De meest concrete kabinetsmaatregel gaat dan ook over veiligheid. Het rijk zal jaarlijks 1,3 miljoen euro betalen voor de beveiliging van Joodse scholen. De financiering van de beveiliging van die scholen brengt de Joodse gemeenschap nu zelf op. Die maatregel vloeit voort uit een motie van Rob Jetten, fractieleider van oppositiepartij D66.

Demonstratierecht

Vandaar dat CIDI-directeur Mestrum eerst wat teleurgesteld was. Maar de strategie gaat vergezeld van een ‘beslisnota’ en daarin staan enkele maatregelen „die wel degelijk hout snijden”. Mestrum noemt de voorgestelde verhoging van de strafmaat voor het verheerlijken van terreur. En maatregelen om manifestaties te beteugelen – waarbij het kabinet het voorbeeld noemt van „de veiligheidsconsequenties van sit-ins op de NS-stations”. Daar demonstreren regelmatig pro-Palestina activisten vóór de entreepoortjes, waardoor beheerder ProRail zegt niet te kunnen optreden, terwijl alle passagiers dan vlak langs de demonstranten moeten lopen. „Het kabinet wil kijken hoe er een scherper onderscheid gemaakt kan worden tussen vreedzaam demonstreren en ordeverstorende acties”, aldus de begeleidende Kamerbrief. Mestrum tekent erbij aan dat dat wat haar betreft zou moeten gebeuren „zonder het demonstratierecht te beperken”.

Ze is ook te spreken over de voorgestelde strafverzwaring voor antisemitische misdrijven. De kabinetsnota verwijst bij deze bepaling naar een initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks-PvdA en de ChristenUnie – opnieuw twee oppositiepartijen. Als dat wetsvoorstel wordt aangenomen, wordt ook bij antisemitisme de maximaal op te leggen vrijheidsstraf die op het desbetreffende delict is gesteld met een derde verhoogd.

Twee maten

Jaïr Stranders, artistiek leider van de landelijke 4 mei-manifestatie Theater Na de Dam en lid van de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam, zegt dat het kabinet met twee maten meet waar het op antisemitismebestrijding aankomt. „Een deel van de maatregelen van dit kabinet is racistisch, en dan gaat het antisemitisme als het ware ‘uit het racisme’ halen om die ene vorm specifiek te bestrijden.” Stranders kan zich niet voorstellen „dat een racist” – en daar doelt hij op PVV-leider Wilders – „je beschermer tegen antisemitisme is”. Als de bestrijding van antisemitisme een bijzondere positie krijgt, voorspelt Stranders: „Veel van de maatregelen die nu worden voorgesteld, zullen als een boemerang de Joden terug in het gezicht slaan.”

De kritiek van Stranders begrijpt Mestrum wel, maar ze denkt dat een scherpere bestrijding van antisemitisme ook effect zal hebben op racistische uitlatingen ten aanzien van andere groepen. „Natuurlijk is het één niet belangrijker dan het ander. Ik hoop dat deze strategie later ook wordt ingezet voor andere minderheden.” De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, die is aangesteld om álle racisme aan de kaak te stellen, was vrijdag niet bereikbaar voor een reactie.

Symbolische pleisters

Wat CIDI-directeur Mestrum compleet mist in de nota is een acute en daadkrachtige aanpak van antisemitisme online. De enige belofte is dat de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding – die heeft meegeschreven aan de nota en ook extra overheidsgeld krijgt voor de uitvoering ervan – jaarlijks een onderzoek zal laten uitvoeren naar „online antisemitisme in de Nederlandse taal”.

Zonder stevige aandacht voor online racisme, zegt Mestrum, blijft de jeugd worden blootgesteld aan ellendige uitingen van antisemitisme op sociale media. „Klassenreisjes, Holocaust-educatie, zonder bestrijding van online haat zijn dat symbolische pleisters op de wonde.”

Het CIDI krijgt veel meldingen binnen over online uitingen van antisemitisme, maar neemt die niet op in zijn jaarlijkse monitor. Binnenkort geeft Mestrum een onderzoeksbureau opdracht specifiek naar online antisemitisme te kijken over de jaren 2023 en 2024. „Daarna moeten we het jaarlijks doen.”