Netanyahu biedt ook na Sinwars dood weinig hoop op staakt-het-vuren met Hamas

Meteen na de eerste berichten over de toen nog niet bevestigde dood van Hamas-leider Yahya Sinwar maakten de eerste Israëliërs donderdagmiddag her en der in het land spontane vreugdedansjes. Op het strand bij Tel Aviv, op straat en in huis. Sinwar wordt beschouwd als het brein achter de dodelijkste klap die Israël sinds zijn oprichting was toegebracht: de inval op 7 oktober vorig jaar.

Voor velen in Israël was de dood van Sinwar het hoopvolste moment na een jaar van angst en grote spanning. Vrijwel gelijktijdig gingen er in Israël maar ook in het buitenland stemmen op om Sinwars dood aan te grijpen voor een nieuwe poging een staakt-het-vuren met Hamas te bereiken. Zo zou er een eind kunnen komen aan de verwoestende oorlog in de Gazastrook, die al ruim 40.000 Palestijnen het leven heeft gekost. En zo ook zouden de resterende circa honderd gijzelaars uit Israël – van wie er vermoedelijk enige tientallen niet meer in leven zijn – kunnen vrijkomen in ruil voor de vrijlating van Palestijnen uit Israëlische gevangenissen. „Het is tijd deze oorlog te beëindigen en de gijzelaars naar huis te brengen”, zei bijvoorbeeld de Amerikaanse president Joe Biden.

Het kwaad heeft een zware klap gekregen, maar onze missie is niet ten einde

Ook familieleden van de gijzelaars roken een nieuwe kans en gingen de straat op om aandacht te vragen voor het lot van hun dierbaren. Juist de laatste weken was die verslapt doordat Israël de oorlog deels heeft verplaatst naar Libanon om Hezbollah, een trouwe bondgenoot van Hamas, te bestrijden. Sommige familieleden zeiden overigens te vrezen dat Hamas nu juist in de verleiding is om wraak te nemen op de gijzelaars. „Het leven van mijn zoon Matan en andere gijzelaars loopt nu meer dan ooit concreet gevaar”, verklaarde zijn moeder Einav Zangauker in een Israëlische krant.

Geen woord over een bestand

Voor premier Benjamin Netanyahu was het een grote dag, na alle kritiek die hij na 7 oktober over zich heen had gekregen. Meteen op donderdagavond sloeg hij alle hoop de bodem in dat hij na Sinwars dood meer verzoeningsgezind zou zijn. Over een staakt-het-vuren repte hij met geen woord. „Vandaag heeft het kwaad een zware klap gekregen”, zei hij in een videoboodschap, „maar onze missie is niet ten einde.” En hij herhaalde zijn oude mantra dat Hamas volledig moest worden verslagen: „Hamas zal niet opnieuw in Gaza heersen.”

Tegen Hamas-strijders zei hij: „Jullie leiders slaan op de vlucht en zullen worden geëlimineerd”. Wel beloofde hij het leven te sparen van degenen die bereid waren gijzelaars te overhandigen aan Israël.

Het is nooit helemaal duidelijk geworden wie het grootste obstakel vormde tijdens de maandenlange vergeefse onderhandelingen met bemiddelaars Qatar, Egypte en de Verenigde Staten over een bestand dat vergezeld zou gaan van een uitruil van gijzelaars en gevangenen: Sinwar of Netanyahu? Sinwar weigerde consequent een tijdelijk staakt-het-vuren te sluiten omdat hij de gijzelaars als een van zijn belangrijkste troeven beschouwde. Zonder gijzelaars, zo vreesde hij, zou het op zichzelf veel sterkere Israëlische leger na een hervatting van de strijd op zijn gemak afrekenen met Hamas. Daarom eiste hij een definitief bestand.

Maar ook Netanyahu zelf is er dikwijls van verdacht zo’n staakt-het-vuren bewust te hebben gesaboteerd. Een bestand dat een einde aan de oorlog zou maken was voor hem niet aantrekkelijk omdat zijn regering en hij daarna vermoedelijk verantwoording zouden moeten afleggen voor de manier waarop ze zich op 7 oktober 2023 door Hamas hadden laten verrassen. En dat had hem zijn functie kunnen kosten. Zolang hij nog premier is, hoeft hij zich bovendien geen zorgen te maken over enkele corruptiezaken die nog tegen hem lopen, omdat hij dan ambtshalve immuniteit voor rechtsvervolging geniet.

Het is nooit helemaal duidelijk geworden wie het grootste obstakel vormde tijdens de maandenlange vergeefse onderhandelingen

Openlijke dreigementen

Nog een factor is dat zijn extreemrechtse coalitiepartners openlijk dreigden om de huidige regering ten val te brengen, als Netanyahu het op een akkoord met Hamas zou gooien. Zij willen tot het bittere eind doorvechten. Itamar Ben-Gvir, minister van Nationale Veiligheid, sprak na Sinwars dood op X van „een historische moord” en voegde er aan toe: „We moeten op volle kracht doorgaan tot de totale overwinning.” Zijn collega van Financiën, Bezalel Smotrich, wil doorgaan „tot de volledige vernietiging van Hamas.”

Ondanks een reeks spectaculaire militaire successen de laatste maanden moet Israël er rekening mee houden dat de oorlog op meerdere fronten tegelijk voorlopig nog niet voorbij is. Het eveneens aangeslagen Hezbollah maakte deze vrijdag bekend dat de dood van Sinwar, een bondgenoot van de Libanese strijdgroep, een nieuwe fase inluidt in de strijd met Israël. Eerder deze week nog had Hezbollah herhaald dat het bereid was de oorlog met Israël te staken bij een wapenstilstand in de Gazastrook.

Maar in een verklaring dreigde Hezbollah nu met meer raketaanvallen zoals die van afgelopen week op een militaire basis in het noorden van Israël. Daarbij kwamen vier militairen om het leven. Ook vuurde het afgelopen week een nieuw type raket af op Tel Aviv. Intussen gaat de strijd in Zuid-Libanon met Israëlische grondtroepen, op volle kracht verder. Woensdag sneuvelden er weer vijf Israëlische militairen in Zuid-Libanon.

‘Geest van verzet versterkt’

Ook Iran, een steunpilaar van zowel Hezbollah als Hamas die nog in afwachting verkeert van een Israëlische tegenaanval na een beschieting van Israël met ballistische raketten, toonde geen tekenen van toenadering. In een verklaring van zijn missie bij de Verenigde Naties in New York werd er goedkeurend op gewezen dat ‘de martelaar Sinwar’ strijdend op het slagveld ten onder was gegaan. „De geest van verzet zal daardoor worden versterkt”, aldus de verklaring. „De zaak van de bevrijding van Palestina van de bezetting leeft meer dan ooit”, constateerde minister van Buitenlandse Zaken Abbas Aragchi vrijdag op X.

Ondanks Netanyahu’s woorden van donderdag sluiten analisten niet uit dat hij na de recente successen bereid is tot meer inschikkelijkheid. Zijn partij Likud en hijzelf genieten immers volgens opiniepeilingen weer beduidend meer steun dan een jaar geleden, zelfs meer dan enige andere partij op dit moment. Ook heeft hij er sinds kort een nieuw, iets meer gematigde coalitiepartner bij, waardoor hij minder heeft te vrezen van eventuele chantage van de extreemrechtsen.

Tegelijkertijd is de vraag of Hamas in zijn huidige benarde situatie wel bereid zou zijn tot het tekenen van een bestand. Een oude wijsheid, die juist in het Midden-Oosten wijd verbreid is, zegt immers dat je nooit vanuit een positie van zwakte met je vijand moet gaan onderhandelen. Dat wilde Netanyahu eerder niet en het is twijfelachtig of Sinwars opvolger daarover zo anders denkt.

Lees ook

Yahya Sinwar: de militante leider van Hamas, die werd gezien als de strateeg achter de aanval op Israël op 7 oktober 2023

Delen





Mail de redactie