Meer herdenkingen, maar nog altijd geen échte erkenning van de massacre op Algerijnse betogers in Parijs

Posted on October 18, 2024 by admin

Het is een trauma dat mijn hele familie en de hele Algerijnse gemeenschap met zich meedraagt, maar dat wordt ontkend door Frankrijk.” Het is donderdagavond en de 60-jarige ambtenaar Mourad Telhaoui is naar Nanterre gekomen om een zwarte bladzijde uit de Franse geschiedenis te herdenken. Bij een herdenkingsteken in de Parijse voorstad hebben zich lokale politici, enkele tientallen mensen met evenveel paraplu’s verzameld. De meeste aanwezigen zijn wat ouder, vrijwel allemaal zijn ze van Algerijnse afkomst. Sommigen dragen een Algerijnse vlag of een kufi, een traditioneel hoedje.

Telhaoui’s ouders waren getuige van het bloedbad dat de Parijse politie op 17 oktober 1961 aanrichtte toen ze met geweld insloegen op een Algerijnse betoging in en rondom Parijs. Zijn opa was ook slachtoffer: hij raakte net als duizenden andere Algerijnen ernstig gewond. Die avond kwamen ook zeker tientallen Algerijnen om. „Ik ben hier om te herdenken wat de Franse staat mijn ouders en grootvader 63 jaar geleden heeft aangedaan”, zegt Telhaoui.

Verspreid over de regio-Parijs vonden donderdag allemaal kleine herdenkingen plaats. Donderdagochtend legde de Parijse burgemeester Anne Hidalgo in stilte een krans op de Pont Saint Michel langs de Seine, in hartje Parijs. ‘s Avonds kwamen ook in voorsteden als Nanterre, Bezons en Montreuil mensen samen – de stromende regen trotserend.

De 60-jarige Mourad Telhaoui is aanwezig bij de herdenkingsbijeenkomst in Nanterre.

De Parijse burgemeester Anne Hidalgo legde in stilte een krans op de Pont Saint Michel langs de Seine, in hartje Parijs.

Foto’s: Valentina Camu

Lees ook

Macron maakt knieval voor Algerijns bloedbad in Parijs

Een bloedbad in Parijs

Het bloedbad vond plaats te midden van de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog (1954-1962). Die werd niet alleen in Algerije uitgevochten: ook in Franse steden vonden geregeld aanslagen plaats door de gewapende tak van onafhankelijkheidsgroepering FLN. Om de spanningen in Parijs te bedaren, riep de Parijse politieprefect Maurice Papon begin oktober 1961 een avondklok af, van 20.30 uur tot 05.30 uur, die alleen gold voor Algerijnen.

Dit was een schok, vertelt journalist Samia Messaoudi (69), wiens Algerijnse ouders ook geraakt werden. „Het was een racistische maatregel omdat het alleen Algerijnen trof. Het was de zoveelste uiting van de repressie en provocatie waarmee Algerijnen in Frankrijk te maken hadden.” Veel Algerijnse mannen konden door de avondklok niet op hun werk komen: zij werkten veelal op onregelmatige werktijden in fabrieken.

Om hun onvrede te uiten, liepen op 17 oktober 1961 zeker 20.000 Algerijnse arbeiders en hun families vanuit verschillende voorsteden richting Parijs in een door het FLN georganiseerd vreedzaam protest. Messaoudi: „De regels waren duidelijk: mannen, vrouwen en kinderen zouden vreedzaam en met waardigheid marcheren vanuit onze sloppenwijken richting de hoofdstad.”

Maar de betogers stuitten op bloedige repressie. Papons politieagenten stonden overal in groten getale klaar, pakten duizenden demonstranten op en dreven ze met geweld uiteen. Ziekenhuizen kwamen vol te liggen met afgeranselde betogers. Tientallen, volgens sommige historici zelfs tweehonderd, betogers werden gedood. Hun lichamen werden in de Seine gegooid. Messaoudi’s en Telhaoui’s ouders overleefden ternauwernood.

Een bezoeker van de herdenkingsdienst in Nanterre.

Een herdenkingsteken voor de slachtoffers van het bloedbad dat de Parijse politie aanrichtte op de Algerijnen in 1961.

Foto’s: Valentina Camu

‘Nooit over gepraat’

Hierna begon een periode van zwijgen. Papon sprak van drie doden en stelde dat zijn agenten uit zelfverdediging handelden. Later verhoogde hij zijn dodental naar „een twintigtal”, maar ook dat ligt ver onder de tellingen van historici. Ook werd geen enkele agent veroordeeld voor het bloedbad – laat staan Papon of hogere verantwoordelijkheden. (Diezelfde Papon werd later overigens wel veroordeeld voor betrokkenheid bij de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog.)

Het drama kreeg geen plek in het collectieve geheugen van Frankrijk. „Deze datum was in duisternis gehuld: het stond niet in de schoolboeken, het was geen thema waarover in Frankrijk werd gepraat”, zegt Sabrina Sebaihi (43), parlementariër voor de groene partij EELV voor Nanterre, waar veel mensen van Algerijnse komaf wonen. Bij de herdenking in die voorstad draagt ze donderdagavond haar blauw-wit-rode sjerp, zoals parlementariërs betaamt.

Dit zegt ook de 43-jarige activistische TikTokker Mohamed Lairedj, die donderdag omhangen met een sjaal in de kleuren van de Algerijnse vlag verschillende ceremonies bezoekt. „Wij praatten er binnen de Frans-Algerijnse gemeenschap over – iedereen weet dat het een bijzondere datum is. Maar de details kenden we niet en op school leerden we er niets over.”

De herdenkingsbijeenkomst in Nanterre van het bloedbad dat de Parijse politie op 17 oktober 1961 aanrichtte toen ze met geweld insloegen op een vreedzame Algerijnse betoging.

Mohamed Lairedj was ook aanwezig bij de herdenking.

Foto’s: Valentina Camu

Daarom proberen nazaten van de slachtoffers, activisten en politici al decennia ‘17 oktober’ op de nationale agenda te krijgen. Messaoudi verzamelde getuigenissen van betogers en richtte in 1990 een stichting op die zich inzet voor betere geschiedschrijving rondom deze en andere koloniale gebeurtenissen. Er werden stichtingen opgericht die herdenkingen in verschillende Parijse voorsteden gingen organiseren. Politica Sebaihi diende eerder dit jaar een aangenomen motie in waarmee de Assemblée Nationale het bloedbad erkent en de regering wordt gevraagd een nationale herdenking te organiseren.

Er zijn stapjes in de richting van meer erkenning gezet. Sinds 2000 zijn op verschillende plekken in en rondom Parijs herdenkingstekens geplaatst, er vinden lokaal herdenkingen plaats en de gebeurtenis staat tegenwoordig wél in Franse schoolboeken – zij het volgens veel Algerijnen niet uitgebreid genoeg. TikTokker Lairedi: „We leren steeds iets meer over wat er nou echt gebeurd is”. In 2021 noemde president Emmanuel Macron het bloedbad een „voor de Republiek onvergeeflijke misdaad” – de zwaarste woorden die een Frans staatshoofd ooit gaf aan de gebeurtenis.

Maar de door activisten gewenste erkenning van het drama van 17 oktober 1961 als „staatsmisdaad” blijft uit en ook een officiële, nationale herdenking lijkt er voorlopig niet te komen. Messaoudi: „Toen ik Macron in 2021 ontmoette, heb ik hem daarom gevraagd. Hij hoorde me, maar heeft niet naar me geluisterd.” Sebaihi zegt deze week nog een mail aan de president te hebben geschreven: „Ik herinnerde hem eraan dat mijn motie is aangenomen en dat het goed zou zijn als de officiële herdenking er nu komt. Hij heeft niet gereageerd.”

Politieke klimaat

De in kolonisatie gespecialiseerde historicus Benjamin Stora vindt het „logisch” dat er niet in één keer volledig rekenschap wordt afgelegd, zegt hij. „Ik geloof dat het stukje bij beetje moet gaan, omdat de kwestie extreem delicaat is.” Hij benadrukt dat „Frankrijk Algerije ruim honderddertig jaar heeft gekoloniseerd, zes generaties Algerijnen hebben onder Frans gezag geleefd. Ook nu nog wonen er miljoenen Algerijnse Fransen in Frankrijk en hondderdduizenden Fransen in Algerije.”

Ook speelt mee dat ‘17 oktober’ niet het enige drama is waarvoor Algerijnen erkenning willen: dat willen ze ook voor zaken als het bloedige neerslaan van antikoloniale demonstraties in Algerije in 1945 en de gezondheidsschade die talloze Algerijnen opliepen door de kernproeven die de Fransen in de jaren zestig in het land uitvoerden. Het gaat niet om bijvoorbeeld herstelbetalingen, benadrukt Stora. „Daar zijn Algerijnen te trots voor.”

Het gebrek aan erkenning van 17 oktober en de andere drama’s die koloniaal Frankrijk aanrichtte, doet aanwezigen bij de herdenkingen donderdag zichtbaar pijn. „Waarom kan de Jodenvervolging wel worden herdacht, maar niet wat ons, de Algerijnen, honderddertig jaar lang is aangedaan?”, vraagt een jonge man zich hardop af.

**De kransen** op de Pont Saint Michel in Parijs.

Maar het lijkt er niet op dat er binnenkort meer erkenning zal komen. Het huidige politieke klimaat in Frankrijk biedt weinig ruimte voor zelfreflectie op het koloniale verleden, zegt Stora, doelend op de groeiende invloed van radicaal-rechtse en nationalistische opvattingen. „Er is een neokoloniaal nationalisme in Frankrijk te vinden, gebaseerd op Frankrijk als grootse wereldmacht die tijdens de koloniale periode enkel beschaving verspreidde.” Binnen die visie bestaat geen ruimte voor de erkenning van gruwelijkheden uitgevoerd door diezelfde grootmacht.

De historicus wijst erop dat het radicaal-rechtse Rassemblement National de grootste oppositiepartij is. „Meerdere RN-parlementariërs stammen af van pieds noirs [Fransen die in gekoloniseerd Algerije woonden, red.] of van leiders van het OAS [een extreem-rechtse groepering die met aanslagen op Algerijnse onafhankelijkheidsstrijders poogden de kolonisatie in stand te houden, red.]. Met hun 142 zetels in het parlement is dit een machtige kracht.”

Gezamenlijke toekomst

Ook de diplomatieke spanningen tussen Algiers en Parijs helpen niet. Algerije is woedend op Frankrijk vanwege een aantal diplomatieke conflicten en riep eerder dit jaar zijn ambassadeur terug. President Abdelmadjid Tebboune zei onlangs nog een bezoek aan Macron af, en zei dat hij Frankrijk verantwoordelijk houdt voor „genocide” in Algerije.

Sebaihi ziet de moeizame bilaterale relatie juist als een reden voor Frankrijk om wandaden als die op 17 oktober 1961 breder te erkennen. „De Algerijnse politiek zal het waarderen als Frankrijk het signaal afgeeft dat het bereid is zijn geschiedenis in zijn geheel te bekijken. Of je het wil of niet, Algerije en Frankrijk delen een geschiedenis en pas als deze volledig erkend wordt, is het mogelijk om te werken aan een gezamenlijke toekomst.”

Voorlopig lijken Sebaihi’s woorden aan dovemansoren gericht. Macron – vanwege een EU-top donderdag niet aanwezig in Parijs – hield het dit jaar bij een tweet waarin hij zijn woorden van 2021 herhaalt. De aanwezigen bij de ceremonie in Nanterre zuchten als ze dit horen. Maar dan richten ze zich weer op elkaar, op de bloemen die worden neergelegd, de verhalen die worden gedeeld door nabestaanden: op de mensen die hun trauma wél willen herdenken.

Lees ook

‘Frankrijk durft Algerije nu onder ogen te zien’

Tv-recensie | Ten overstaan van heel tv-makend Nederland de hoofdprijs mislopen – veel erger kan het niet

admin
October 18, 2024
0

Een gouden slingertje bleef hangen aan het oor van Art Rooijakkers, als een glanzende herinnering aan wat zíjn avond had kunnen worden. Tragisch: vorig jaar was het door hem gepresenteerde B&B vol liefde (RTL) ook al genomineerd, en net als nu was de Gouden Televizier-Ring toen nét aan zijn neus voorbijgegaan. En volgend jaar is hij B&B-af, want dan verkast hij naar Talpa. Zul je net zien dat het programma er dan wél met de hoofdprijs vandoor gaat. Dat zijn nog onbekende opvolger hem dan in ontvangst mag nemen. RTL-lievelingetje Ruben Nicolai, misschien. Of Expeditie Robinson-collega Nicolette Kluijver. Of golden boy Renze Klamer. Hoe dan ook: keuze zat.

Maar dat zijn geen dingen om op zo’n moment aan te denken. Niet wanneer de camera op jou gericht staat; niet wanneer Linda de Mol, verkleed als haar Gooische Vrouwen-personage, de Gouden Televizier-Ring staat uit te reiken aan je drie Belgische rivalen; niet als je omringd bent door juichende col- en conculega’s. Tot overmaat van ramp verkeer je bovendien in de aanwezigheid van het olijke presentatorduo ‘Paling en Pannekoek’ (beter bekend als Jan Smit en Peter Pannekoek) – je kunt niet riskeren dat de heren straks ook nog een vilein grapje over je maken.

Vriendelijk glimlachen en hartelijk klappen. Hopen dat het gauw voorbij is. Meer kun je niet doen.

Genomineerd worden voor een Televizier-Ring moet een van de ergste dingen zijn die je als tv-maker kunnen overkomen. Dat is het enige waar ik aan kan denken als ik het Gouden Televizier-Ring-Gala (AVROTROS) kijk. Ik ben één keer voor de ogen van een bescheiden menigte een prijs net misgelopen – Eerste Prijs Voorlezen, in groep 7, ten overstaan van de hele basisschool – en daar nooit volledig van hersteld. Hoe het moet voelen om dat als volwassene door te maken, maar dan ten overstaan van heel tv-makend Nederland… Ik kan, nee, ik wíl het me niet inbeelden.

Ondertussen stort de tv-wereld zich natuurlijk met overgave op het gala. Want een gala voor tv-makers, over tv-makers, met tv-makers – daar moet je natuurlijk tv van maken. Dus zijn er voor- en nabeschouwingen. Vertelt Robert ten Brink vooraf bij Eva (AVROTROS) het gala het liefst „thuis in bed te kijken en dan in de familie-app hélemaal af te branden, want er gebeuren natuurlijk afschúwelijke dingen”. Meldt RTL Boulevard tussendoor dat Rooijakkers voor de gelegenheid zijn trouwpak heeft aangetrokken (in retrospect een extra tragisch detail). Strooien de gasten van Sophie Hilbrand achteraf nog wat zout in de wond in Bar Laat (BNNVARA).

„Jij had eigenlijk iets anders verwacht hè”, gaf Hilbrand de voorzet. „Ja”, antwoordde 3FM-dj Mai Verbij, „ik had B&B vol liefde verwacht.”

Naast B&B vol liefde en de uiteindelijke winnaar Dwars door de lage landen (VPRO) was ook nog Denkend aan Holland (MAX) genomineerd: drie programma’s die je de labels ‘reizen’ en ‘gezellig’ zou kunnen geven. ‘Escapistisch’, hadden verschillende zelfbenoemde analysten daar die avond nog aan toegevoegd – een absolute must in roerige tijden. In deze programma’s bestond er geen oorlog en vielen er nooit One Direction-leden uit Argentijnse hotelramen.

De gasten bij Bar Laat waren het er unaniem over eens: in B&B vol liefde hadden ze het lekkerst kunnen ontsnappen aan al die actualiteit. Een kleine schande dus dat het programma niet had gewonnen (hoor je dat, Art?). De overtuiging dat de exotische datingshow zou winnen was blijkbaar zo groot geweest dat alleen van deze genomineerde een fragmentje was klaargezet. Een van Verbijs lievelingsscènes werd afgespeeld, waarin kasteelheer Albert zijn geliefde Joyce laat weten dat hij bereid is zowel haar mammie als haar pappie te zijn. Heel even was het weer zomer – toen het programma dagelijks op tv was. Toen de Gouden Televizier-Ring 2024 winnen nog een optie was. Toen…

„Goed” zei Hilbrand. „Gaan we naar wat anders? Sinds 7 oktober was er een klopjacht gaande op Hamas-leider Yahya Sinwar.” Dag, escapisme.

Meer herdenkingen, maar nog altijd geen échte erkenning van de massacre op Algerijnse betogers in Parijs

admin
October 18, 2024
0

De 60-jarige Mourad Telhaoui is aanwezig bij de herdenkingsbijeenkomst in Nanterre.

De Parijse burgemeester Anne Hidalgo legde in stilte een krans op de Pont Saint Michel langs de Seine, in hartje Parijs.

Foto’s: Valentina Camu

Lees ook

Macron maakt knieval voor Algerijns bloedbad in Parijs

Een bloedbad in Parijs

Een bezoeker van de herdenkingsdienst in Nanterre.

Een herdenkingsteken voor de slachtoffers van het bloedbad dat de Parijse politie aanrichtte op de Algerijnen in 1961.

Foto’s: Valentina Camu

‘Nooit over gepraat’

De herdenkingsbijeenkomst in Nanterre van het bloedbad dat de Parijse politie op 17 oktober 1961 aanrichtte toen ze met geweld insloegen op een vreedzame Algerijnse betoging.

Mohamed Lairedj was ook aanwezig bij de herdenking.

Foto’s: Valentina Camu

Politieke klimaat

Gezamenlijke toekomst

Lees ook

‘Frankrijk durft Algerije nu onder ogen te zien’

Wat vindt NRC | Overheid laat kans op ultraveilige publieke bank liggen

admin
October 18, 2024
0

Deze maand is het zestien jaar geleden dat ABN Amro midden in kredietcrisis voor een kleine 17 miljard euro werd genationaliseerd om te voorkomen dat de bank failliet ging en het betalingsverkeer voor miljoenen klanten plat zou gaan. En het was ruim elf jaar geleden dat de staat voor nog eens 4 miljard het noodlijdende SNS Reaal moest redden van de ondergang. De bank en de verzekeraar bleken destijds onvoldoende bestand tegen de gure wind op de financiële markten. De belastingbetaler betaalde de prijs.

Beide nationalisaties waren deze weken weer in het nieuws. De staat maakte bekend het overheidsbelang in ABN Amro, na al die jaren is dat nog altijd ruim 40 procent, af te bouwen naar rond de 30 procent. De Volksbank, erfopvolger van SNS Reaal, is nog steeds voor 100 procent in staatshanden. Maar ook daarvan is besloten dat het de komende jaren ofwel onderhands wordt verkocht, ofwel naar de beurs gaat. Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) toont zich zo de liberaal die hij graag zegt te zijn: banken horen niet in staatshanden. De verkoop zal met een boekverlies eindigen.

Niet geheel verrassend steunen de besturen van ABN Amro en Volksbank de minister voluit in zijn verkoopplannen. Minder overheidsbemoeienis betekent voor hen ook meer (financiële) ruimte. Wel is er enige terughoudendheid bij de Volksbank over een scenario waarin de bank in delen verkocht zou worden. En bij ABN vrezen ze te worden overgenomen door een grote buitenlandse partij. Maar verder: leve de markten!

Voor burgers is dit niet per se goed nieuws. Het Nederlandse bankenlandschap kent al jarenlang weinig diversiteit. Elke bank biedt min of meer dezelfde producten aan, elke bank heeft min of dezelfde apps, rentes verschillen nauwelijks, het is allemaal koekoek één zang. Nog twee van zulke concurrenten erbij vergroot de uniformiteit alleen maar.

Daarbij was een van de lessen van de kredietcrisis dat de financiële sector weliswaar op de vrije markt opereerde, maar per saldo een publieke rol vervulde. Het betalingsverkeer is immers een nutsfunctie, vergelijkbaar met elektriciteit en water. En dat juist die cruciale functie in de economie in de crisis bijna werd meegesleurd als gevolg van hebzucht en winstbejag van de commerciële banken, voelde verre van veilig.

Begin 2019 publiceerde de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) het rapport Geld en schuld. De publieke rol van banken. De WRR adviseerde daarin onder meer de oprichting van een publieke bank waar mensen geheel risicovrij een spaar- en betaalrekening kunnen openen. Deze bank zou volledig gedekt moeten worden door centralebankreserves. Zo ontstaat een veilig alternatief voor commerciële banken.

De bankensector wist niet hoe snel ze uit lijfsbehoud afstand moest nemen van het rapport. Een ultra-veilige staatsbank zou per definitie betekenen dat de private banken minder veilig waren, met alle commerciële risico’s van dien. Het plan verdween in een la.

Terwijl het zo dichtbij was dankzij de deelnemingen in ABN Amro en Volksbank. In die zin laat het ministerie van Financiën een unieke kans liggen de burger daadwerkelijk een veilige haven te bieden binnen de ruige commerciële geldwereld. Een bank die indirect de andere banken ook veiliger zou maken, omdat zij zich gedwongen zouden zien hun buffers op te hogen om klanten te overtuigen dat hun geld bij hen ook veilig was. Stabiliteit en veiligheid hebben een prijs. Maar alles beter dan paniekerige reddingen met miljarden belastinggeld midden in de volgende crisis.

Een bloedbad in Parijs

‘Nooit over gepraat’

Politieke klimaat

Gezamenlijke toekomst

Related Posts

Tv-recensie | Ten overstaan van heel tv-makend Nederland de hoofdprijs mislopen – veel erger kan het niet

Meer herdenkingen, maar nog altijd geen échte erkenning van de massacre op Algerijnse betogers in Parijs

Een bloedbad in Parijs

‘Nooit over gepraat’

Politieke klimaat

Gezamenlijke toekomst

Wat vindt NRC | Overheid laat kans op ultraveilige publieke bank liggen