De film ‘Emilia Pérez’ is een muzikaal gangster- annex transdrama dat zelf in transitie is

Alleen al bij de openingsbeelden van Jacques Audiards nieuwe film Emilia Pérez kun je eindeloos stilstaan, zo veel gebeurt er in die ouverture. De musical draait niet echt om zijn licht absurde plot: een Mexicaanse drugsbaron die z’n eigen dood in scène zet om daarna als transvrouw de gevolgen van zijn misdaden te moeten opruimen. Hij draait om alles wat eromheen danst, zingt en zindert. Dus als er in het begin een mariachiorkestje lijkt op te stijgen uit nachtelijk Mexico-Stad – waar duizenden lichtjes als gevallen sterren glinsteren en een engelenkoor zingt over alles wat met geld te koop is – dan is dat geen couleur locale, maar een antikapitalistisch statement van jewelste.

De hoofdrollen van Emilia Pérez worden gespeeld door vier vrouwen. Gezamenlijk kregen ze de acteerprijs op het filmfestival van Cannes, waar de film z’n wereldpremière beleefde. De Argentijnse transactrice Karla Sofía Gascón speelt Emilia. Zoë Saldana is advocaat Rita Moro Castro, kartelconsigliere tegen wil en dank. Selena Gomez en Adriana Paz vertegenwoordigen de vrouwen in het verleden en het heden van Emilia, als een soort schikgodinnen die van deze actiemusicalkomedie ook weer een noodlotsdrama maken.


Lees ook

Jacques Audiard over Emilia Pérez: ‘Mijn film is in de kern buitenissig’

Selena Gomez in de nieuwe film van Jacques Audiard, Emilia Pérez.

Zo kort na Joker: Folie à Deux en in afwachting van de release van Joshua Oppenheimers (The Act of Killing) The End, kun je gerust spreken van een musicalrevival. Niet als de escapistische droomfilms van weleer, maar als een grimmig, ongrijpbaar genre waarin het niet per se om campy uitbundigheid draait. Al is die in Emilia Pérez wel volop aanwezig, maar dan om te laten zien hoe bizar het eigenlijk is dat iemand met al het geld in de wereld een dubbelleven voor zichzelf kan creëren.

Excessief en existentieel

Jacques Audiard is een genreverzamelaar. Hij maakte een (nimmer overtroffen) gevangenisfilm met Un prophète. Een onvervalst melodrama met de onmogelijke naam Rust and Bone over een prijsvechter die een relatie krijgt met een orkatrainer zonder benen. Een slow cinema western (The Sister Brothers) en vorig jaar een verfilming van drie verhalen van cultstriptekenaar Adrian Tomine (Paris, 13th District). Emilia Pérez is een heel vrije bewerking van het boek Écoute (2018) van journalist Boris Razon. Audiard hield vooral de grote thema’s over, zoals technologie, controle en de gendertransitie als ultieme ontsnappingstrategie voor een misdadiger in nood. Dat maakt dat je misschien kritisch naar het thema van de film kunt kijken, want nee, de film gaat niet over de transervaring zelf. Maar Audiard gebruikt het, zoals ook een traditie is in de queerfilm, om een excessief en existentieel verhaal te vertellen. Op een gekke manier is het een transfilm die zelf in transitie is: er is niet één genre dat bij het verhaal van Emilia past, omdat het een verhaal van verdubbelingen, tegenstellingen en schijnwerelden is.

Dat de grootscheepse dansscènes werden gechoreografeerd door de Belgisch-Franse danser Damien Jalet is dan ook niet meer dan treffend. Regisseur Luca Guadagnino vroeg hem voor de remake van de in een balletschool gesitueerde horrorklassieker Suspiria (2018). En in zijn eigen werk gaat het vaak over de grenzen van het menselijk lichaam ten opzichte van andere lichamen, maar ook als onderdeel van materiële en andere ecosystemen. Het is aan hem te danken dat er ritme in elke handeling zit, dat de acteurs in de minutieus uitgekiende shots al dansen voordat ze dansen, dat hun lichamen muziek worden.


Lees ook

Deze recensie van Damien Jalets dansvoorstelling ‘Mist’

Mist, een dansfilm van Damien Jalet voor NDT.

Toneelschrijver Samuel Beckett zei ooit: „Als je tot je nek diep in de shit zit, zit er niks anders op dan te zingen.” Emilia Pérez illustreert dat. Groots. Maar de film is het meest indrukwekkend als het klein blijft. Als een van Emilia’s kinderen, denkend dat Emilia haar tante is, zingzegt dat ze zo naar haar vader ruikt. En in een lied waarin de stemmen van de vele verdwenen kinderen in Mexico worden gehoord. Die twee nummers zijn wat beklijft als het theatrale licht van het spektakel is uitgedoofd.