Tv-recensie | In Israël op zoek naar zachte krachten

Eind jaren tachtig pendelden twee mannen een nacht lang heen en weer tussen Den Haag en Scheveningen. Robert Serry zag het nog zo voor zich: hij en zijn (inmiddels overleden) medediplomaat Max van der Stoel, samen op de fiets. In een Haags hotel bevond zich Yossi Beilin, toenmalig minister van Financiën in het Israëlische kabinet-Shamir. In het Scheveningse Carlton Beach Hotel zat ondertussen de Palestijne diplomaat Afif Safieh, toenmalig vertegenwoordiger van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie. Een ontmoeting was uitgesloten: de Israëlische wet verbood direct contact met de PLO. En toch wilden ze praten. Dat lukte in de vorm van proximity talks. In het geheim tastten ze die nacht de mogelijkheden voor vrede af door boodschappen door te geven aan twee Hollanders op tweewielers.

Serry, Beilin en Safieh blikten terug op hun toenaderingspoging in Brug over de breuklijn 2 (BNNVARA). Deel 1 werd uitgezonden in december vorig jaar, niet lang na de aanval van Hamas op Israël die een nieuw hoofdstuk opende van een jarenlang conflict. De verdeeldheid dreunde (en dreunt) door tot in Nederland. Voor columnist Natascha van Weezel en programmamaker Sinan Can (naast collega’s ook vrienden) vormde dat aanleiding om juist te pleiten voor verbinding en wederzijds begrip.

Waar ze toen zochten naar bruggenbouwers in Nederland, trokken ze voor het tweede deel ook naar Israël, op zoek naar de zachte krachten binnen een steeds hardere strijd. Waarom ze niet een soortgelijk bezoek aan Gaza brachten laat zich raden: Israël blijft daar aanvallen uitvoeren die enorme aantallen burgerslachtoffers eisen, en laat bovendien buitenlandse journalisten Gaza niet binnen. Van de journalisten die zich wél in Gaza bevinden, zijn er – voor zover we weten – al 130 gedood.

Toch komen (onder meer via videoverbinding) ook Palestijnse bruggenbouwers aan het woord, onder wie Safieh en advocate Hiva Husseini. Die laatste zet zich samen met Beilin onvermoeibaar in voor vrede in het Midden-Oosten. Beilin: „Vredesovereenkomsten worden altijd gesloten na de vreselijkste oorlogen.” Al bestaat vrede uit meer dan alleen verdragen sluiten en resoluties formuleren, benadrukt Husseini. „Het gaat om acceptatie. Om accepteren dat de ander bestaat en ook emoties heeft, net als jij. Als we het rationele en emotionele combineren, geeft dat ons de kans te genezen.”

Hoop

Er waren meer momenten van hoop. Een burgemeester van een dorpje waarin Joden en Palestijnen “intentioneel samenleven”. Vredesactivisten die zelf vrienden en familie zijn verloren op 7 oktober, maar geen heil zien in wraak. Stemmen die luid roepen om vrede. Maar de beelden van bombardementen en trillende kinderen zijn er ook. Onverbiddelijk hard spatten ze van het scherm, je veilige woonkamer binnen. Je kunt je ogen dichtdoen, je tv uitzetten, maar daarmee maak je niet ongedaan dat de scènes zich in het echte leven hebben afgespeeld. Dat ze eindigden met de dood van een vijfjarig kind. „De achteloosheid waarmee het allemaal gebeurt”, zegt Beilin. „Israël verliest zijn gevoeligheid voor mensenlevens.”

Vóór en na het programma waren op verschillende zenders de updates te zien over de Giro555-actie waarmee geld werd ingezameld voor oorlogsslachtoffers in het Midden-Oosten. Ook die actie verdeelde Nederland: een avondvullende uitzending kwam er niet, bedrijven en BN’ers hielden zich stil. Toch werd er ruim 15 miljoen ingezameld, voornamelijk afkomstig van particulieren. In het callcenter maakten de Joodse Noa en moslima Selma de voorlopige eindstand bekend. Samen met nog twee leeftijdsgenoten startten ze de verbindingscampagne Deel de Duif, waarmee ze verbinding zoeken tussen Nederlandse jongeren. Bruggenbouwers zijn er altijd. Blijf alsjeblieft naar ze luisteren.