N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Sabeth Snijders Mannen die naar een platonische vriendschap met een andere man hunkeren, ze duiken ineens in veel films op. Sabeth Snijders vraag zich af: is het toeval dat er juist nu films uitkomen die mannenvriendschap bloedserieus nemen?
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2023/02/snijders-sabeth-2021-10-700-web.png)
Plots lijken ze onvermijdbaar in de bioscoop; naar vriendschap hunkerende mannen. Zo is er het Oscargenomineerde The Banshees of Inisherin. Hierin zegt de oudere Colm zijn levenslange vriendschap op met zijn jongere pubmaatje Pádraic, omdat hij hem saai vindt. Pádraic reageert als een ex die een liefdesbreuk niet accepteert. De verzuring tussen de twee is deels een politieke allegorie, maar de film neemt Pádraics pijn enorm serieus. Ook is er de boekverfilming De Acht Bergen, over de levenslange band tussen twee zwijgzame Italianen die innig verlangen naar elkaars nabijheid op moeilijke momenten, zonder dat er iets romantisch speelt. Al projecteren sommige recensenten en kijkers dat er wel op, net als bij het Oscargenomineerde Close. Hierin delen twee jongens lief en leed tot ze de vraag krijgen of ze een stelletje zijn, waarna hun band op tragische wijze verkruimelt.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/11/data92486413-db678e.jpg)
Regisseur Lukas Dhont vertelde in deze krant dat Amerikaanse jongens op hun dertiende nog „praten over vriendschap alsof het een liefdesrelatie is”. Naarmate ze ouder worden, blijken ze huiverachtig om te zeggen dat ze van vrienden „houden”. Dhont baseerde zich op de Amerikaanse studie van Niobe Way, die 150 jongens tussen hun 13de en 18de volgde en jaarlijks vragen stelde over vriendschappen. Way ontdekte dat jongens naarmate ze ouder worden niet minder verlangen naar een intieme band met vrienden, maar in de praktijk en in gesprekken vriendschappen geregeld afzwakken, vaak om niet feminien of kinderachtig over te komen.
Het huidige golfje vriendenfilms valt vooral op door het belang dat de makers én hoofdpersonen openlijk toekennen aan platonische mannenvriendschap. Dat contrasteert met de wijze waarop populaire komedies sinds de eeuwwisseling mannenvriendschap neerzetten in ‘bromances’. Net zoals de oudere pubers in Ways studie, suggereren ze dat je mannenvriendschap vooral niet te serieus moet nemen. Vriendschap is dan slechts een opstapje naar een ‘echte relatie’ met een liefdespartner (Superbad of Knocked Up, beide 2007). Het publiek wordt uitgenodigd te glimlachen over odd-couples en oprechte affectie krijgt soms slapstick-allure; in Bad Neighbours (2014) herhalen Zac Efron en Dave Franco op een emotioneel moment zo vaak dat ze van elkaar houden dat het eerder grappig dan ontroerend is.
Is het toeval dat er nu films uitkomen die mannenvriendschap bloedserieus nemen én worden gelauwerd met prestigieuze prijzen? Waarschijnlijk niet helemaal. Dhont zei dat hij een cinematografisch antwoord wilde geven op „epidemische masculiene eenzaamheid”. Zo hebben Amerikaanse mannen blijkens een enquête uit 2021 minder vrienden dan hun grootvaders en een minder emotionele band met hun vrienden dan twee decennia geleden.
Way stelt dat meer ‘alternatieve beelden’ van mannenvriendschap adolescenten kunnen helpen. Vriendschap is cultureel bepaald; als voorbeeld wijst ze erop dat in de 19de eeuw niemand vreemd opkeek als vrienden elkaar liefdesverklaringen stuurden of meegingen op elkaars huwelijksreis. Dat laatste klinkt als een leuk script voor een buddy comedy trouwens.
