Blunders zijn zo gemaakt, dat weet iedereen. Dat geldt ook voor grote bedrijven.
Kijk maar naar wat gisteren gebeurde bij chipmachinefabrikant ASML. Normaal gaat de publicatie van kwartaalcijfers bij een beursgenoteerd bedrijf gepaard met strikte procedures, zoals strenge geheimhouding van de cijfers voorafgaand aan de bekendmaking. Maar gister mailde ASML de kwartaalcijfers per ongeluk een dag te vroeg rond. Een „technische fout”, noemde het bedrijf de suffe situatie. Hoe dit kon gebeuren, wordt nog onderzocht.
In reactie op de cijfers kelderde het aandeel ASML op de beurs met een historische 15 procent. Binnen een uur verdampte 50 miljard euro aan beurswaarde (ook vandaag zet die daling nog voort, met rond het middaguur een min van ruim 4 procent). Dat was niet alleen gevolg van het voortijdig uitlekken, maar de cijfers waren ook gewoon slecht. Zouden ze pas vandaag bekend zijn geworden, zoals bedoeld, dan hadden ze ook een groot negatief effect gehad. Gerben Everts, directeur van beleggersvereniging VEB, denkt niet dat het ‘lek’ veel extra schade heeft aangericht, zei hij gister tegen NRC.
Troost voor ASML: ook andere grote bedrijven maken blunders. Zo verstuurde techreus Google in 2012 per ongeluk zijn kwartaalcijfers enkele uren te vroeg. En taxidienst Lyft maakte eerder dit jaar een typefout: een nul te veel achter een belangrijk getal. Het bedrijf meldde dat de winstmarge dit jaar met 500 procentpunten zou stijgen. Handelaren joegen het aandeel direct met 60 procent omhoog. Maar het ging dus om 50 procentpunten, corrigeerde Lyft later.
Zelfs de slimste wis- en natuurkundigen en ingenieurs die dagelijks ongelofelijk complex werk doen voor ruimtevaartorganisaties maken simpele rekenfouten. NASA’s Mars Climate Orbiter (125 miljoen dollar) moest rondjes vliegen rondom Mars om het klimaat van de buurplaneet te bestuderen, maar verbrandde in de Marsatmosfeer. Oorzaak: de berekeningen voor de stuurmotoren waren gemaakt in pound-force, in plaats van de newton-seconden in de software.
Ingenieurs aan het werk aan een onderdeel van NASA’s Mars climate orbiter in het Kennedy Space Center.Foto NASA
Door een ontploffing van een tankwagen zijn in Nigeria zeker 140 mensen om het leven gekomen. Omwonenden waren dinsdagavond op de gecrashte truck afgekomen om brandstof te verzamelen, toen de boel explodeerde. Het dodental loopt volgens persbureau AP nog altijd op. Hulpdiensten melden daarnaast tientallen gewonden.
De tankwagen was betrokken bij een verkeersongeval in de noordelijke staat Jigawa. Volgens de politie verloor de chauffeur de macht over het stuur toen hij moest uitwijken om een botsing met een ander voertuig te voorkomen.
De lekkende brandstof die op het wegdek belandde trok al snel veel mensen, zegt een woordvoerder van de lokale politie tegen de BBC. Even later ontplofte de tankwagen. De BBC heeft foto’s ingezien waaruit blijkt dat veel lichamen onherkenbaar zijn verbrand. Hulpdiensten melden daarnaast tientallen gewonden.
Ongelukken met tankwagens komen vanwege slecht onderhouden wegen met regelmaat voor in Nigeria. Vaak komen daar inwoners op af, om met emmers de lekkende brandstof op te scheppen. De brandstofprijzen zijn fors gestegen sinds de overheid vorig jaar abrupt een eind maakte aan de subsidie op benzine en diesel.
Accountants- en advieskantoor BDO is voor 1,3 miljoen euro beboet door het Bureau Financieel Toezicht (BFT) vanwege overtreding van de antiwitwaswetgeving. De overtredingen stammen uit de tijd dat BDO accountant was van profvoetbalclub Vitesse en naliet een aantal ongebruikelijke transacties rondom de Arnhemse voetbalclub en de toenmalige Russische eigenaar Valeriy Oyf te melden.
Dat blijkt uit een recent gepubliceerde brief van toezichthouder BFT aan het accountantskantoor, waarover Het Financieele Dagblad heeft bericht. Het draait om drie stortingen van samen 6,2 miljoen euro, die in 2019 en 2020 bij Vitesse binnenkwamen. Volgens de toezichthouder waren deze stortingen afkomstig uit „onduidelijke bronnen” of „ de door de cliënt aangegeven bronnen zijn onwaarschijnlijk of onvoldoende gedocumenteerd”.
Het is de hoogste boete die de toezichthouder ooit heeft uitgedeeld, bevestigt BFT-directeur Yolanda de Groot.
De toezichthouder noemt in het boetebesluit geen namen van betrokken partijen, maar uit stukken in handen van het internationale journalistencollectief ICIJ, waar NRC ook toegang toe heeft, blijkt dat de omstreden transacties plaatsvonden tussen een bedrijf van Oyf en Vitesse.
Roman Abramovitsj
De Russische zakenman Oyf was tot afgelopen mei eigenaar van Vitesse. Hij werd in 2018 eigenaar, toen hij de club kocht van een andere Russische zakenman. Al die jaren waren er onduidelijkheden over de herkomst van het geld waarmee deze Russische zakenmannen de club financierden en de betrokkenheid van hun vriend en zakenpartner, de steenrijke miljardair Roman Abramovitsj.
Lees ook
Oligarch Abramovitsj financierde Vitesse
Uit onderzoek van het Britse journalistieke onderzoeksplatform TBIJ en The Guardian in samenwerking met NRC, Trouw en Het Financieele Dagblad naar de financiële administratie van de huidige eigenaar van Vitesse, dat Abramovitsj nog altijd financieel nauw verweven was met Vitesse. De tientallen miljoenen waarmee Oyf de afgelopen jaren Vitesse financierde waren bijna volledig afkomstig van Abramovitsj.
Volgens BDO hoefden de transacties niet gemeld te worden, omdat ze pasten bij de totale garantie die Oyf had afgegeven aan Vitesse
De boete die BFT nu aan accountant BDO heeft opgelegd, heeft betrekking op een garantiestelling van 20,5 miljoen euro die Oyf met een van zijn bedrijven op de Britse Maagdeneilanden aan Vitesse verstrekte. Uit hoofde van die garantiestelling ontving Vitesse in 2019 en 2020 miljoenen waarvan de herkomst onduidelijk was, aldus de toezichthouder. Dit had „onverwijld” gemeld moeten worden.
Volgens BDO hoefden de transacties niet gemeld te worden, onder meer omdat ze pasten bij de totale garantie die Oyf had afgegeven aan Vitesse. Ook noemt het kantoor de boete „onevenredig” hoog.
Licentie ingetrokken
Door alle problemen met de Russische eigenaren dreigde Vitesse vorig jaar om te vallen. Oyf wilde na de Russische inval in Oekraïne de club verkopen aan de Amerikaanse zakenman Coley Parry, die alvast miljoenen in de club stak.
De licentiecommissie van de KNVB keurde die overname echter af. Parry kon niet aantonen waar zijn vermogen vandaan kwam. Intussen werd de licentie van Vitesse ingetrokken, onder meer omdat de club geen sluitende begroting had voor het huidige seizoen en met een miljoenenschuld kampte.
Dat probleem werd later alsnog opgelost door een financiële injectie van lokale ondernemers. Vitesse kreeg op het nippertje een licentie om dit seizoen te voetballen in de eerste divisie. Het wachten voor de Arnhemse club is nu op goedkeuring door de KNVB-licentiecommissie van Guus Franke, een Nederlandse zakenman opererend vanuit Zwitserland, die de club wil overnemen.
Wat wil het kabinet met de mantelzorg? Hoe kunnen vrijwilligers beter worden ondersteund? Hoe realistisch is de kabinetsambitie om in 2030 290.000 extra ouderenwoningen te hebben gebouwd?
Het is maar een kleine selectie van de vragen die de Tweede Kamer woensdag tijdens een debat over ouderenzorg aan staatssecretaris Vicky Maeijer (Langdurige zorg, PVV) en minister Fleur Agema (Zorg, PVV) stelde. Want, zo vindt de Kamer, het kabinet blijft veel te vaag over hoe ze wil omgaan met de vergrijzing en de gevolgen daarvan voor de zorg. Partijleider Mirjam Bikker (ChristenUnie) zei „voldoende visie op vergrijzing” in het regeerprogramma te missen. „We wisten het, we weten het, en we weten ook dat als we onvoldoende doen, het alleen maar harder en confronterender wordt. Als we niks doen, lopen we keihard tegen de muur.” Veel partijen deelden haar zorgen. Kamerlid Harmen Krul (CDA): „We moeten tijdig anticiperen en voorkomen dat we na de mest-, klimaat- en woningcrisis ook nog een vergrijzingcrisis krijgen.”
Leiderschap
De zorg loopt nu al aan allerlei kanten vast: wachtlijsten voor ggz-instellingen, te weinig verpleeghuisplekken, een grote uitstroom van werknemers, personeelstekorten. En dan zorgt de zogeheten dubbele vergrijzing (er komen steeds meer ouderen die steeds ouder worden) de komende jaren ook nog eens voor exploderende uitgaven. De kosten van de ouderenzorg zijn nu zo’n 18 miljard euro, een bedrag dat verdubbelt tot 37 miljard in 2040. „De zorg voor ouderen dreigt onbetaalbaar te worden”, concludeerden topambtenaren in het rapport Niets doen is geen optie vorig jaar.
Tegelijkertijd zijn er veel te weinig mensen die die zorg kunnen verlenen. Nu werkt een op de zeven werkenden in de zorg, in 2060 zou dat een op de drie moeten worden. Juist in de ouderenzorg neemt de vraag naar personeel fors toe. Dat is onhaalbaar en onbetaalbaar. Door de stijgende kosten in de zorgsector heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport al jaren de grootste of een-na-grootste begroting van alle ministeries.
Voorzitter Anneke Westerlaken van Actiz, de brancheorganisatie van zorgorganisaties, riep begin deze week de politiek dan ook op „duidelijke keuzes over de toekomst van de zorg te maken. „De knelpunten zijn bekend en er is geen tijd te verliezen. Er zijn geen nieuwe adviezen, verkenningen of onderzoeken nodig, maar keuzes en politiek leiderschap.”
Ook het Centraal Planbureau waarschuwde vorige week dat het kabinet snel besluiten moet nemen over grote problemen als vergrijzing. Anders zijn de aanpassingen later abrupter en kosten ze veel meer geld. CPB-directeur Pieter Hasekamp noemde toen de zorg als voorbeeld: „Je móét dat soort keuzes nu maken, in plaats van dat je er over vijf jaar achter komt dat je de gewekte verwachtingen niet kunt waarmaken.”
Het hoogtepunt van de vergrijzing ligt tussen 2030 en 2040. Naarmate dat jaar dichterbij komt, groeien ook de zorgen van de Kamer. „2030 klopt snel aan de deur”, zei VVD-Kamerlid Harry Bevers. „Het kabinet moet scherpe keuzes maken. Dat vindt niemand leuk, dat is eng, maar die zijn wel noodzakelijk.” Ook de SGP vroeg om concrete plannen. Diederik van Dijk: „We lopen tegen onze grenzen aan. Niet alles kan meer zoals vroeger.” Volgens Folkert Thiadens (PVV) staat „onze zorg op imploderen. Het personeelstekort is dé grote uitdaging van de zorg”.
Volgens ChristenUnie en SGP zou het kabinet veel meer werk moeten maken van (steun aan) mantelzorgers, „die we meer nodig hebben dan ooit”. De SP pleitte voor hogere salarissen voor zorgpersoneel en het uitbreiden van het aantal zorgbuurthuizen zoals in Oss, een kleine zorgvoorziening waar ouderen oud kunnen worden in hun eigen buurt of dorp.
Ook vinden partijen, waaronder coalitiepartijen VVD en NSC, dat er sneller ouderenwoningen of levensloopbestendige huizen komen, zodat ouderen langer thuis kunnen wonen.
Stinkende best
Staatssecretaris Maeijer en minister Agema hoorden de zorgen van de Kamer aan en benadrukten keer op keer het daarmee eens te zijn. „Dit is een ongeluk dat nooit mag gebeuren”, zei Agema. En Maeijer zei: „De ouderenzorg staat voor grote uitdagingen, zowel qua geld als qua personeel.”
Maar veel verder dan de erkenning van de problemen ging de beantwoording niet, tot frustratie van de Kamer. Beide bewindslieden zeiden vooral „hun stinkende best te doen”, „alles uit de kast te trekken”, en dat ze er „nog maar honderd dagen zaten”. Maeijer: „Het zijn grote vraagstukken waar we gesprekken over moeten voeren.”
Agema heeft haar hoop gezet op meer kunstmatige intelligentie („AI wordt een revolutie in de zorg”) en het verminderen van administratieve lasten („mijn heilige doel”), die ervoor moeten zorgen dat zorgmedewerkers meer tijd hebben voor hun eigenlijke werk: zorgen. Maeijer verwees naar een ‘hoofdlijnenakkoord voor de ouderenzorg’, waarvan „de contouren eind van dit jaar klaar moeten zijn”. Volgens het regeerprogramma moet in dat hoofdlijnenakkoord staan „hoe de onbeheersbare arbeidsmarkttekorten worden afgewend en de ouderenzorg financieel houdbaar wordt.”
Weer een paar maanden wachten dus, en dat vond de Kamer veel te mager. Bikker: „Ik vind het heel vaag allemaal. Werk aan de winkel.” Van Dijk: „U moet heel snel concreter worden, kom snel met daden.” Elke Slagt-Tichelman (GroenLinks-PvdA) riep Agema en Maeijer ook tot snelheid op: „Als Kamer weten we dat er personeelstekorten zijn, we zijn bereid daarover mee te denken. Luister daar dan goed naar.”
Lees ook
CPB: ‘Hak knopen door over de toekomst: wordt Nederland rijk maar ongelijk of solidair maar duurder?’
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/16125022/web-1610ECOBLOG_nasa.jpg)
