Opinie | Stop met dromen over gratis openbaar vervoer, maar maak er werk van

Reizen met het openbaar vervoer is duur in Nederland, kijk alleen al naar een paar standaardroutes in Amsterdam, de stad waar ik woon en raadslid ben. Van Dijkgraafplein naar het Leidseplein kost 2,50 euro. Van Kraaiennest naar Centraal is 3,17 euro. Van Station Zuid naar Molenwijk in Noord kost al bijna 4 euro. Dat zijn de prijzen voor de heenreis en ook nog eens per persoon. Laat staan als je met meerdere mensen of kinderen reist met het openbaar vervoer. Dan kom je al gauw uit op meer dan tien euro per rit. Als je dan ook nog het openbaar vervoer elke dag nodig hebt, bijvoorbeeld om te gaan werken of om naar school te gaan, moet je daar per week 50 euro voor budgetteren.

En ja, dan zijn er abonnementen, maar ook die zijn niet goedkoop. Zo kost een één-ster maandabonnement bij het GVB voor 60,20 euro, een twee-ster abonnement 100,10 euro en een drie-ster abonnement 148,80 euro per maand. De sterren slaan op zones, dus hoe verder je moet reizen, hoe meer je per maand betaalt. Dat zie je dus ook wanneer je verder van het centrum van Amsterdam woont: mensen in Noord, Zuidoost, Nieuw-West betalen meer voor ov omdat ze simpelweg meer kilometers moeten afleggen. Het Nibud-rapport van deze week bevestigt dit beeld: mobiliteit en in het bijzonder openbaar vervoer is te duur, zeker als je langere afstanden moet afleggen.

Visie kost geld

Je kunnen verplaatsen van A naar B is een basisbehoefte van de mens. Het zorgt ervoor dat je leefwereld groter wordt, dat je in contact kan komen met andere mensen en dat je nieuwe gebieden ontdekt. In de stad en daarbuiten. Het zorgt er ook voor dat je echt naar een betere toekomst kunt toewerken: school, werk, sporten, ontmoeten, het komt allemaal binnen handbereik.

Het is dus zorgelijk dat het Nibud ziet dat gezinnen en stellen met een modaal inkomen te weinig geld overhouden om te reizen met het openbaar vervoer of een eigen auto. Wanneer zij niet zouden besparen op andere uitgaven, komen zij voor mobiliteit elke maand tussen de 200 en 900 euro tekort. En dan hebben we het hier over mensen met een modaal inkomen. Lagere inkomens zullen dus nog veel meer moeten besparen, als dat überhaupt al mogelijk is, om te kunnen reizen.

Betaalbaar vervoer zorgt dat je echt naar een betere toekomst kunt toewerken

Tel daarbij op dat we in Amsterdam graag willen dat mensen minder gebruik maken van de auto en meer van duurzame vervoersmiddelen zoals het ov en de fiets. Dan is het essentieel dat deze alternatieven betaalbaar zijn. Visie kost dus geld: investeer in het alternatief en zorg ervoor dat het betaalbaarder wordt.

Betaalbaarheid

Uit een onderzoek van de Europese Commissie onder inwoners van verschillende Europese steden blijkt dat het ov in Amsterdam goed scoort. Dat komt voornamelijk door de bereikbaarheid van het ov, de frequentie en de betrouwbaarheid. Overall komen we uit op plek 9 van de 35 steden. Maar juist op het punt van betaalbaarheid scoort Amsterdam slecht. We bevinden ons in de onderste regionen met steden als Stockholm, Athene en Helsinki. Steden als Tallinn, Luxemburg-stad en Wenen scoren hier veel beter op.

De afgelopen jaren hebben we in Amsterdam kleine stappen gezet in het goedkoper maken van het ov, zoals gratis ov voor kinderen tot en met 11 jaar. Maar ook dat is nog niet het hele jaar geregeld. We delen nu voor het tweede jaar op rij gratis kaartjes uit aan minima-huishoudens. Maar dat zet geen zoden aan de dijk voor alle mensen die het ov elke dag nodig hebben. We moeten daarom rigoureus kiezen voor goedkoper ov. Dat moet de gemeente Amsterdam doen, de Vervoerregio en onze vervoerder, het GVB. En uiteraard ook het Rijk. Des te onbegrijpelijker is het dat er zich nu weer donkere wolken boven het ov samenpakken door een mogelijke bezuiniging van 110 miljoen euro door dit kabinet op het ov-budget voor Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Die moet van tafel; er moet juist geïnvesteerd worden in betaalbaar ov. Dat moet snel, zodat we de toegankelijkheid van onze stad, regio en het hele land verbeteren. Voor iedereen. Amsterdam gaf eerder het goede voorbeeld met gratis ov voor kinderen. Kabinet, gaan de bezuinigingen zo snel mogelijk van tafel en zorgen jullie voor extra geld voor ov? Vervoerregio en GVB, maken jullie afspraken in de nieuwe concessie voor betaalbaar ov? Zo kunnen we niet alleen dromen over gratis openbaar vervoer, maar er ook echt samen naartoe werken.