Waar ze in veel Europese landen werken aan een strenger migratiebeleid, komt Spanje met een uitzonderlijk plan: premier Pedro Sánchez wil het voor migranten makkelijker maken om naar Spanje te komen. Niet alleen omdat dat volgens hem humanitair is, maar vooral om economische en demografische redenen. „Spanje heeft immigranten nodig, anders stort over een aantal jaar de economie in”, zei hij woensdag in het parlement.
Sánchez presenteerde deze week een reeks aan hervormingen van het migratiebeleid, die hij in november wil doorvoeren. Het plan bestaat uit vijf actiepunten. Allereerst wil hij 35 miljoen euro extra investeren in autonome regio’s die migranten moeten opvangen om de druk op de Canarische eilanden te verlichten. Verder moet de procedure voor een legale verblijfsstatus worden versneld, moeten onnodige bureaucratische procedures verdwijnen en moet er een structurele organisatie worden gecreëerd rondom educatie en werkgelegenheid, zodat migranten direct aan de slag kunnen.
Daarnaast wil de socialistische premier een integratieplan opzetten om integratieproblemen, zoals die in andere landen spelen, te voorkomen. „Want migranten hebben niet alleen rechten, maar ook plichten zoals elke andere staatsburger. En dat houdt in dat ze onze wetten, normen en waarden dienen te respecteren”, aldus Sánchez.
Economische noodzaak
De premier begon zijn betoog met een verwijzing naar de bewoners van de Canarische eilanden, die tijdens het regime van dictator Francisco Franco in 1949 waren gevlucht naar Venezuela. Hij pakte er een Venezolaanse krant uit dat jaar bij waarin de migratiestroom uit Spanje werd beschreven. „Wij Spanjaarden zijn kinderen van immigranten en we zullen niet de generatie van vreemdelingenhaat worden. Laten we een immigratiebeleid creëren dat de toekomst van uw kleinkinderen garandeert”, riep hij op. Sánchez suggereerde dat Spanje en heel Europa, zouden bijdragen aan het ‘falen’ van de Europese samenleving door de grenzen te sluiten.
Volgens het ministerie van Economie heeft meer dan de helft van de Spaanse bedrijven problemen met het aantrekken van personeel. De vergrijzing maakt het alleen maar lastiger. De komende 25 jaar zullen er vier miljoen minder mensen werken en dat heeft gevolgen voor de pensioenen en de economische groei.
Om deze uitdaging het hoofd te bieden, nam de Spaanse overheid een aantal maatregelen die moesten helpen het geboortecijfer te verbeteren: verhoging van het minimumloon, uitgebreid vaderschapsverlof en investeringen in huisvesting. Toch zal dat niet genoeg zijn om de demografie een boost te geven. Daarom ziet de Spaanse regering in migratie een oplossing.
In augustus bezocht Sánchez Senegal, Gambia en Mauritanië om afspraken te maken over de economie en migratie. De landen gaan nauwer samenwerken om de illegale migratiestroom in te dammen. Eén van de overeenkomsten is dat Spanje deze Afrikaanse landen gaat helpen met het bouwen van de eigen economie, zodat er in eigen land banen worden gecreëerd waardoor jongeren niet gedwongen worden om de oversteek te maken. Daarnaast wil Spanje legale migratie bevorderen door met seizoenscontracten te werken.
Kritiek
Migratie is dit jaar een belangrijk thema geworden in Spanje door de verdubbeling van het aantal migranten dat naar de Canarische Eilanden reist. Dit jaar zijn er al ruim dertigduizend migranten die via de Atlantische Oceaan Spanje hebben bereikt. De opvangcentra op de eilanden zitten overvol. Daarom wil de landelijke regering een spreidingswet, zodat regionale overheden de druk kunnen helpen verlichten. Maar regio’s in handen van de rechtse Partido Popular liggen dwars. Deze partij wil juist strengere grensbewaking en hulp van de EU met de opvang van migranten.
De rechtse partijen Partido Popular en Vox worden steeds feller in het migratiedebat. PP-leider Alberto Núñez Feijóo noemt de plannen van de regering „een ramp”, hij vindt ze het tegenovergestelde van wat het land nodig heeft. „Dit migratiebeleid betekent meer gebrek aan bescherming van onze grenzen.”
De leider van Vox, Santiago Abascal, linkt migratie aan criminaliteit. Deze retoriek lijkt onder kiezers te werken. Volgens een recent onderzoek zei één derde van Spanjaarden dat migratie een probleem vormt voor de Spaanse samenleving. Hiermee is het thema migratie op de lijst van kiezerszorgen gestegen van de negende plaats naar de eerste plaats.
Ondanks de groeiende zorgen in Spanje steunt een meerderheid van het parlement de plannen van Sánchez. Daarmee bevindt Spanje zich op een unieke positie binnen Europa, waar veelal een ander politiek discours over migratie klinkt. Volgende maand moeten de plannen goedgekeurd worden door de ministerraad. Als onderdeel daarvan hoopt de regering-Sánchez op korte termijn de status van 500.000 ongedocumenteerde migranten, voornamelijk uit Latijns-Amerika, te legaliseren.