Op vier trajecten is een verhoging van de maximumsnelheid naar 130 kilometer per uur „kansrijk”, zo meldde het ministerie van Verkeer en Waterstaat maandag aan de Tweede Kamer. Het gaat om de Afsluitdijk (A7), de A7 in Groningen tussen knooppunt Zuidbroek en de Duitse grens, de A37 in Drenthe tussen knooppunt Holsloot en de Duitse grens en de A6 in Flevoland tussen Lelystad en de Ketelbrug. Het gaat in totaal om 133 kilometer als je beide richtingen rekent; ongeveer 2,5 procent van het snelwegennet.
1Wie wil dit eigenlijk?
PVV en BBB. In het Hoofdlijnenakkoord is afgesproken dat „daar waar dat kan” de snelheid weer omhoog moet, maar vrijwel direct werden de verwachtingen getemperd door minister Barry Madlener (Verkeer, PVV).
In 2013 werd de maximumsnelheid in veel plekken in Nederland van 120 naar 130 km/u opgevoerd. Toenmalig VVD-leider en premier Mark Rutte noemde in 2019 het terugschroeven naar 100 km/uur (overdag) een „rotmaatregel” die nodig was om stikstofruimte te creëren. In de publieke opinie is het draagvlak daarvoor gegroeid. Voorstanders van een maximumsnelheid van 100 km/u (of lager) waren in 2023 in een enquête van het CBS zelfs in de meerderheid met 52 procent van de ondervraagden. In 2020 was dit nog 44 procent.
2Wat is erop tegen?
Stikstofdepositie is op dit moment het meest prangend, maar ook geluidsnormen mogen niet worden overschreden. De vraag is hoe het kabinet hiermee denkt weg te komen. De stikstofneerslag door autoverkeer is relatief gering: met 6 procent blijft die achter bij die door bijvoorbeeld landbouw en industrie. „Maar het probleem is nou juist dat het om miljarden kleine beetjes gaat”, zegt Valentijn Wösten, jurist van de stichting Mobilisation for the Environment, die door middel van processen de overheid via de rechter heeft gedwongen om zich aan stikstofregelgeving te houden. Hij noemt het Drentse natuurgebied Bargerveen, een paar kilometer onder de A37 aan de Duitse grens, „nu al hyperoverbelast”. „Ik wens ze veel succes.”
3Wat vindt de Tweede Kamer?
Een aangenomen motie van ChristenUnie en CDA riep de regering in juni op om eerst een oplossing te vinden voor zogeheten PAS-melders en garnalenvissers die op een natuurvergunning wachten. PAS-melders zijn boeren die een melding deden volgens de Programmatische Aanpak Stikstof voor een uitbreiding, voordat deze systematiek in 2019 door de rechter werd verworpen.
Volgens het ministerie gaat de snelheid alleen omhoog op trajecten waar dit kan zonder compenserende maatregelen. Er is „überhaupt geen sprake van de inzet van ‘stikstofruimte’/extern salderen”, stelt het ministerie, waardoor niet gewacht zou hoeven worden op een oplossing voor PAS-melders en garnalenvissers. In een reactie noemt CDA-Kamerlid Eline Vedder het „cynisch” dat hun „onzekerheid voortduurt” en de regering „prioriteit geeft aan weer 130 kilometer per uur rijden op vier stukjes snelweg”.
4Hoeveel bedraagt de extra CO2-uitstoot?
Recent onderzoek van TNO, waar het ministerie op wijst, stelde vast dat de CO2-uitstoot toeneemt met zo’n 40 gram per kilometer. Qua brandstof scheelt het zo’n 1,7 liter (benzine) per 100 kilometer. In de praktijk wordt de toename in uitstoot wel iets gematigd. „Grofweg rij je 103 of 104 als je 100 mag, maar vaak niet harder dan 125 als je 130 mag”, zegt hoogleraar transportbeleid Bert van Wee (TU Delft).
Duidelijk is, zo schrijft ook het ministerie, dat de klimaatdoelen verder uit zicht raken. TNO berekende dat het vaststellen van de limiet op 100 kilometer per uur (ook ’s avonds en ’s nachts) drie petajoule brandstof per jaar scheelt. Een bindende EU-doelstelling voor energieverbruik in Nederland betreft een vermindering van 1.800 (2023) naar 1.609 petajoule in 2030.
5Hoe zit het met de verkeersveiligheid?
De verkeersveiligheid lijdt onder een verhoogde maximumsnelheid, daarover zijn deskundigen het eens. „Maar voor specifieke trajecten betreft het gelukkig zo weinig aantallen dodelijke ongevallen dat er geen statistisch betrouwbaar onderzoek te doen is”, zegt een woordvoerder van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid. Uit onderzoek naar vijf jaar ‘limietverhoging’ in Nederland bleek dat „de theoretisch verwachte stijging van het aantal verkeersdoden zich niet of nauwelijks heeft voorgedaan.”
Voor de doorstroom van verkeer ligt het optimum tussen 80 en 100 kilometer per uur, zegt professor Van Wee. „Dat is 91 om precies te zijn.” Bij hogere snelheden ontstaan nadelige effecten van onderlinge snelheidsverschillen.
Lees ook
130 kilometer per uur? Blije automobilisten maar meer ongelukken en CO2-uitstoo
