Museum Lisse wereldnieuws dankzij foutje van liftmonteur: weggegooide blikjes zijn kunst

Sinds de Amerikaanse producer, rapper en muziekmogol Sean ‘Diddy’ Combs op 16 september gearresteerd werd op verdenking van afpersing, seksuele uitbuiting en mensenhandel, gonst het van de nieuwe beschuldigingen, geruchten én nepnieuws op sociale media.

De 54-jarige Sean Combs, die als oprichter van het fameuze label Bad Boy Records er mede voor zorgde dat hiphop mainstream werd, organiseerde jarenlang seksfeesten, zogenoemde freak-offs. Tegen talkshowhost Conan O’Brien zei Combs in 2002 dat op zijn feesten de deuren op slot gingen en de verwarming hoog werd gezet, zodat de (beroemde) aanwezigen zouden zweten en sneller dronken zouden worden. „It’s a little kinky.”

Verschillende artiesten onder wie acteur Ashton Kutcher, zanger Usher en de celebrity-familie Kardashian lieten de afgelopen twintig jaar soms wat los over Combs’ feesten, maar verder bleef geheim wat er achter de gesloten deuren plaatsvond. Zijn jaarlijkse ‘white parties’ stonden bekend als the place to be. Op die grote feesten bracht hij de rijke witte elite, het oude geld, en de nieuwe hiphopelite bij elkaar. In 2001 noemde Combs zichzelf in The Independent ‘The Great Gatsby’. Dat hij naast deze white parties, ook seksfeesten organiseerde, bleef lang onder de radar.

Nadat Combs ex-vriendin Cassandra Ventura (beter bekend als zangeres Cassie) hem in november 2023 aanklaagde voor verkrachting en jarenlang misbruik, meldden zich nog eens drieduizend personen bij de politie. Van die klachten – uit de periode 1991 tot heden – werd in 120 gevallen voldoende bewijs geleverd voor het aanspannen van een civiele zaak tegen Combs. Bij een inval in zijn huis vond de politie onder andere wapens, duizend flessen baby-olie en vierhonderd dildo’s.

Van de 120 aanklagers waren er 25 minderjarig ten tijde van het misbruik waarvan zij Combs beschuldigen. Combs zou het misbruik van tientallen mannen, vrouwen, jongens en meisjes hebben gefilmd als mogelijk chantagemateriaal. Het jongste slachtoffer was ten tijde van het misbruik negen jaar oud. De zaak tegen Combs is daarmee een van de grootste MeToo-zaken ooit, al pleit Combs vooralsnog onschuldig en doet hij de aanklagers af als ‘ziekmakende geldwolven’. Rivaliserende rapper 50 Cent verkocht in mei de rechten van een door hemzelf geproduceerde documentaire over het wangedrag van Combs aan Netflix, getiteld Diddy do it?. De rechter heeft Combs borgtochtaanvraag van 50 miljoen dollar afgewezen.

Geheimzinnig

Het gebrek aan informatie en de omvang van de zaak zorgt er ook voor dat online tal van geruchten worden verspreid – waardoor de beeldvorming des te belangrijker wordt. Dat weet ook de advocaat van de slachtoffers, Tony Buzbee, die op een persconferentie stelde: „Het grootste geheim in de entertainmentindustrie, dat eigenlijk helemaal geen geheim was, is eindelijk aan de wereld onthuld. De muur van stilte is nu doorbroken.”

De nieuwe civiele zaken zouden aanklachten bevatten van gewelddadige verkrachting, seks onder invloed van bedwelmende middelen, illegale verspreiding van video-opnames en seksueel misbruik van minderjarigen. Die aanklachten komen dus bovenop de reeds bestaande beschuldigingen van afpersing, seksuele uitbuiting en mensenhandel voor prostitutiedoeleinden.

Het Amerikaanse gerechtshof behandelt de zaak als een zogenaamde RICO-zaak. De RICO-wet (Racketeer Influenced and Corrupt Organization), waar veel maffiafamilies onder zijn veroordeeld, wordt in de VS gebruikt om criminele organisaties te kunnen ontmaskeren. De bewijslast van de aanklager ligt dan op patronen, in plaats van op individuele daden.

Bovenmenselijke proporties

Ondanks dat de ‘freak offs’ een geheim waren, hoorden de ‘Diddy Parties’ bij de celebrity culture in Amerika. Als je bij Combs werd uitgenodigd dan had je het gemaakt. Maar nu kan de online-speculatie over de feesten echte gevolgen voor de reputaties van sterren hebben. Zo gaat op sociale media een oud, emotioneel interview rond van Justin Bieber met Apple Music uit 2020, waarin hij het over de jonge superster Billie Eilish (toen 18 jaar oud) heeft. „Ik wil haar gewoon beschermen. Ik wil niet dat ze door dezelfde dingen heen hoeft te gaan als ik”. Die video wordt nu gedeeld alsof die over Combs zou gaan.

Toen Bieber op zijn veertiende doorbrak had hij van de ene op de andere dag miljoenen tienerfans – ‘beliebers’. De 24 jaar oudere Combs wierp zich direct op als een ‘grote broer’. De twee waren en werkten jarenlang veel samen, zo circuleert er een video uit 2009, waar Combs ,,48 uur” met Bieber in zijn huis doorbrengt. Bieber heeft zich niet in het openbaar over de zaak uitgelaten. Op Biebers Instagrampagina reageren tal van fans met berichten waarin ze medelijden met Bieber uiten, ervan uitgaande dat hij ook een slachtoffer van Combs is, iets wat niet bevestigd is.

Trump en Harris

Andere beroemdheden die met Combs geassocieerd worden, worden juist in een negatief daglicht gesteld. Zo ontvolgden miljoenen mensen zangeres Beyoncé op Instagram nadat een complottheorie rondging die stelde dat zij samen met Combs en haar echtgenoot Jay-Z alle touwtjes in de muziekindustrie in handen zou hebben. Een van de bewijsstukken: ze zijn alle drie jarig op de vierde van de maand.

Het nepnieuws wordt inmiddels ook ingezet in de strijd om het Amerikaanse presidentschap. Donald Trump beschuldigde Kamala Harris ervan aanwezig te zijn geweest op Combs’ seksfeesten, door een foto te delen waarop de Democratische presidentskandidaat en Combs samen te zien zijn. De foto is nep, maar werd begeleid door de tekst „Kamala Doing the Diddy?”, en is inmiddels al tienduizenden keren gedeeld.

Woensdag 9 oktober bepaalt een Amerikaanse rechter het verdere verloop van de zaak. Combs riskeert een veroordeling van mogelijk vijftien jaar gevangenis.

Delen

Mail de redactie

Ze had meteen gezien dat er iets mis was. Conservator Elisah van den Bergh van het LAM museum in Lisse was net teruggekomen van vakantie en tuurde door de glazen lift van het museum. Een lege plek. En toen kwam het: „Oh nee, mijn blikjes!” In de glazen schacht had het kunstwerk All the good times we spent together (2016) van de Franse kunstenaar Alexandre Lavet gelegen. Twee beschilderde bierblikjes, halve liters van het merk Jupiler.

Bij het LAM gaat niet meteen een alarmbel af als een kunstwerk niet in positie staat. Het museum in Lisse heeft wel meer kunstwerken op onverwachte plekken (er ligt ergens een bananenschil van stof en garen van Alicja Kozłowska, en op de glazen lift liggen plakjes vlees van de kunstenaar João Loureiro). Ze willen hiermee een manier van kijken bijbrengen, legt conservator Van den Bergh uit. Alles kan bijzonder of interessant zijn, als je er maar zo naar kijkt.

Liftschacht

Na even rondvragen, niemand wist van de verloren werken, liep Van den Bergh de mogelijke stappen na van de liftmonteur die een dag eerder was langs geweest. Hij was de enige met toegang tot de liftschacht. Ze keek in depot, schoonmaakkast, liftkast, en, laatste halte: de techniekkamer. Daar stond een vuilniszakje in de hoek. De bierblikjes waren stoffig, maar in orde.

Het is een genre an sich: voortvarende of slecht geïnformeerde werknemers die een kunstwerk (vermomd als rommel) even opruimen. Nota bene de zus van Marcel Duchamp, oervader van de kunst die lijkt op gewone spullen, gooide in 1915 een stoel met daarop een wiel weg toen ze de studio van haar broer opruimde. Het bleek Bicycle Wheel (1913) te zijn. Of, recenter, in museum De Hallen in Haarlem, dacht een medewerker behulpzaam te zijn door een zwarte stip op een wit vlak weg te schilderen. Die stip bleek, inderdaad, de hele bedoeling van kunstenaar Bas van Wieringen met zijn Portrait of the nail behind the canvas (2014). De tentoonstelling waarin het hing heette Humor. 101 jaar lachen om kunst.

Ontploft

De incidenten leiden steevast tot verbazing, ofwel over de staat van hedendaagse kunst, of over een vermeend gebrek aan verbeelding van de desbetreffende werknemer. Musea betuigen spijt, gaan door het stof, beloven beterschap. Zo niet het LAM.

Communicatiemedewerker Froukje Budding schreef een vrolijk persbericht, en toen ging het lopen.

Het nieuws is dinsdag „officieel ontploft”, laat woordvoerder Budding weten. Het begon een week eerder, met een berichtje van persbureau ANP. Dat werd overgenomen op QMusic, daarna volgden andere landelijke radiostations. Het verhaal ging de grens over: de in de kunstwereld geliefde nieuwssite Artnet publiceerde een artikel, waarop het Franse Brut een video maakte, met inmiddels bijna vier miljoen views. Persbureau AFP, The Guardian, Times Magazine, Art News Japan: alle hens aan dek. „We zijn met het hele team fulltime bezig om iedereen te woord te staan”, laat Budding weten.

Eindelijk iets luchtigs

De BBC liet haar dinsdagochtend aan de lijn weten ontzettend blij te zijn met het verhaal. Eindelijk iets luchtigs, tussen al het kwaad.

Het was al te merken in het museum, vertelt conservator Van den Bergh, qua bezoekersaantallen. En vorige week nam ze in het museum een video op voor Omroep West, toen er een jongetje van een jaar of elf naar binnen stormde. „Dit is toch het museum van de blikjes?!”, had hij geroepen. Jeugdjournaal, concludeerde ze.

De liftmonteur is maandag nog langsgekomen op kantoor, vertelt Van den Bergh, „we hebben hem in het zonnetje gezet en gevierd dat het goed was gekomen.” Tot zijn eigen verbazing: erg veel vriendelijkheid voor een foutje. De twee blikjes staan nu op een sokkel bij de lift, „zodat ze even kunnen uitrusten van hun avontuur”.

Delen

Mail de redactie