Gedrogeerd en verkracht: Gisèle Pelicot is zeker niet het enige slachtoffer

Op drie videoschermen tegelijkertijd was vrijdag in de rechtszaal in Avignon te zien hoe Gisèle Pelicot naakt op bed lag zonder te reageren op aanrakingen en zelfs penetratie door steeds weer andere mannen. Vijf van die mannen, schreef The New York Times, stopten hun penis in haar slap openhangende mond. Het geluid van haar gesnurk, schreef die krant ook, vulde de rechtszaal. De filmpjes werden getoond op uitdrukkelijk verzoek van Gisèle Pelicot zelf, als onbetwistbaar bewijs dat ze is verkracht.

Zo’n vijftig mannen worden beschuldigd van verkrachting van Gisèle Pelicot (nu 72), op uitnodiging van haar echtgenoot Dominique Pelicot (71), bij hen thuis in Mazan, Zuid-Frankrijk. Speciaal daartoe drogeerde hij haar bijna tien jaar lang regelmatig, zonder dat zij dat wist, heeft hij bekend. De echtgenoot filmde en fotografeerde de verkrachtingen; met dat bewijsmateriaal zijn vijftig van de daders opgespoord. Er zijn er nog tientallen niet gevonden.

De zaak is zo spectaculair verbijsterend dat je makkelijk zou kunnen denken dat die uniek is. Maar een van de beschuldigde mannen, koeltechnicus Thierry P. (61), vertelde in de rechtszaal dat hij in de dertig jaar dat hij aan partnerruil deed nog minstens drie keer door andere mannen was uitgenodigd om seks te hebben met hun slapende echtgenotes. Slechts één van die vrouwen was wakker geworden. Thierry P. zei dat hij de heer Pelicot vertrouwde omdat het meestal de man is die de ‘partnerruil’ organiseert. (Niet dat hier sprake was van vrijwillige partnerruil uiteraard, zoals de advocaat van Gisèle Pelicot tijdens de rechtszaak nog maar eens benadrukte.)

Een andere beschuldigde man, Jean Pierre M. (63), vertelde dat hij volgens de instructies van Dominique Pelicot ook zijn eigen vrouw was gaan drogeren om haar samen met hem te verkrachten.

Stille tocht in de Franse plaats Mazan op zaterdag, om steun te betuigen aan Gisèle Pelicot.
Foto CLEMENT MAHOUDEAU/ AFP

Geen aangifte

Verkrachting van gedrogeerde, slapende vrouwen (het zijn meestal vrouwen) is een onderschat probleem, al zijn er geen exacte cijfers van bekend. Dat schreven Italiaanse onderzoekers in 2019 in het wetenschappelijke tijdschrift European Review for Medical and Pharmacological Sciences. Deels komt het gebrek aan cijfers doordat slachtoffers van verkrachting vaak geen aangifte doen omdat ze zich schamen of omdat ze geen vertrouwen hebben in het rechtssysteem. Dat laatste is niet zo vreemd: ook in Nederland worden verkrachters zelden bestraft.

In 2011 schreef het United Nations Office on Drugs and Crime dat minder dan één op de vijf verkrachtingen gemeld wordt bij politie en justitie, en dat dat bij Drug Facilitated Sexual Assault (DFSA), zoals de vakterm luidt, nog minder zal zijn. Onder -DFSA vallen alle verkrachtingen van mensen die zodanig verdoofd zijn door alcohol of drugs dat ze zich niet meer kunnen verweren en geen toestemming hebben kunnen geven voor seksuele handelingen.


Lees ook

Verkrachtingsslachtoffer Gisèle Pelicot (71) weigert zich te verbergen

Gisèle Pelicot en haar advocaat Stéphane Babonneau (rechts) bij aankomst in de rechtbank van Avignon,  dinsdag.

Dat die verkrachtingen nog minder gemeld worden, komt ook doordat slachtoffers van DFSA de verkrachting niet altijd meekrijgen of onthouden. Gisèle Pelicot wist van niets, tot haar echtgenoot in november 2020 gearresteerd werd omdat hij in een supermarkt een vrouw onder de rok fotografeerde, waarna de politie bij hem thuis beeldmateriaal van de verkrachting van zijn echtgenote op zijn computer aantrof. Voor dat gebeurde, was Gisèle Pelicot bang dat haar geheugenproblemen op een hersentumor of beginnende alzheimer duidden, maar het waren bijwerkingen van de slaapmiddelen die hij stiekem door haar eten en drinken deed.

Het is onbekend hoe vaak mensen gedrogeerd worden met het doel om hen te verkrachten of aan te bieden als object van verkrachting. Maar de meeste vrouwen zullen weleens gewaarschuwd zijn voor vreemden die in de kroeg een verdovend middel in hun drankje doen (‘spiking’) om hen daarna thuis te verkrachten. Dat klinkt inmiddels als zo’n clichéverhaal dat je bijna zou vergeten dat het daadwerkelijk kan gebeuren.

Net als bij verkrachtingen waar geen drugs in het spel zijn, zijn daders van DFSA niet altijd onbekenden van het slachtoffer. Eind 2023 werd de Franse senator Joël Guerriau (66) gearresteerd omdat hij, bij hem thuis, XTC in het glas champagne van Assemblée Nationale-lid Sandrine Josso (49) zou hebben gedaan, met als kennelijk doel haar te verkrachten. Ze werd onwel nadat ze ervan had gedronken en vertrok, waarna de stof in haar bloed werd aangetoond. Zij beschouwde Guerriau al tien jaar als een vriend.

Alcohol is de meest gebruikte verkrachtingsdrug, want legaal en goedkoop

Alcohol

Xtc klinkt misschien niet direct als een date rape drug; wat dat betreft zijn partydrug ghb en slaapmiddel rohypnol bekender. Maar dat toont vooral hoe weinig bekend -DFSA is, schrijven de Italiaanse onderzoekers, want er worden tientallen middelen voor gebruikt. Allemaal onderdrukken ze de werking van het centraal zenuwstelsel: slaapmiddelen, kalmerende middelen, antidepressiva, spierverslappers, pijnstillers en recreatiedrugs als ketamine, wiet en xtc.

Alcohol is trouwens zelf de meest gebruikte verkrachtingsdrug, want legaal en goedkoop – én het is meestal niet nodig om iemand te dwingen tot consumptie, schrijven de Italiaanse onderzoekers droogjes. Vaak worden andere verdovende middelen toegediend in combinatie met alcohol. De meeste ervan zijn kleur-, geur- en smaakloos als je ze in een drankje oplost. Aan rohypnol wordt door fabrikant Roche een blauwe kleurstof toegevoegd sinds bekend is dat het voor date rapes wordt gebruikt (maar wie kwaad wil kan nog aan kleurloze rohypnol komen). Het is onduidelijk of Dominique Pelicot zijn vrouw ooit rohypnol heeft gegeven, maar zij kreeg wel ooit een biertje van hem dat mintgroen oplichtte. Hij spoelde het door de gootsteen.

Bloemen worden neergelegd bij de stille tocht, die als steunbetuiging aan Gisèle Pelicot zaterdag in Mazan plaatsvond.
Foto Manon Cruz/ Reuters

Aantonen dat iemand gedrogeerd is voor een verkrachting, is niet eenvoudig. De slachtoffers weten het niet altijd en drugs verdwijnen binnen een of enkele dagen weer uit het lichaam. Het Nederlands Forensisch Instituut onderzocht in 2011 135 bloed- en urinemonsters uit verkrachtingszaken waarvan vermoed werd dat sprake was van DFSA. De slachtoffers waren vrijwel allemaal vrouwen (94 procent) met een gemiddelde leeftijd van 25, maar er zat ook een kind van 4 en iemand van 69 bij. Alcohol was veruit de meest voorkomende drug: het werd bij bijna de helft aangetroffen, gemiddeld in zeer hoge concentraties, en regelmatig in combinatie met andere stoffen, zoals slaapmiddelen en pijnstillers. Bij een kwart werden geen drugs aangetroffen, maar dat betekent niet dat die niet al uit het lichaam verdwenen waren, waarschuwden de onderzoekers.

Zaterdag liepen in Mazan honderden mensen mee in een stille tocht om Gisèle Pelicot te steunen. De rechtszaak loopt nog zeker tot december.