Israëls offensief tegen Hezbollah volgt op bijna twee decennia inlichtingen verzamelen

Het jaar was nog jong toen op 8 januari 2024 een leider van Hezbollahs Radwan-eenheid om het leven kwam bij een Israëlische luchtaanval. Wissam Tawil werd door Jeruzalem verantwoordelijk gehouden voor talloze raketaanvallen van de strijdgroep vanuit Zuid-Libanon op Noord-Israël. In de maanden erna vonden meer Hezbollah-commandanten tijdens Israëlische luchtaanvallen de dood, culminerend in de Israëlische aanval op Ibrahim Aqil, de leider van elite-eenheid Radwan, op 19 september.

In de dagen daarvoor beroofde de ‘pieper- en walkietalkie-aanval’ opnieuw enkele Hezbollah-commandanten van het leven. Bij deze uiterst complexe operatie raakten meer dan duizend militanten gewond, onder meer aan handen en ogen. En dan was er afgelopen vrijdag de aanval met zo’n tachtig zware bommen door Israëlische jagers in Zuid-Beiroet, waarbij Hezbollahs leider Hassan Nasrallah om het leven kwam.

Inlichtingenexperts concluderen nu: dit is geen toeval meer. Israël moet zeer goed geïnfiltreerd zijn geraakt in Hezbollah en het leiderschap van de strijdgroep. Ze baseren hun conclusies op informatie die de laatste dagen naar buiten is gekomen over de grote hoeveelheid inlichtingen die Israël de laatste achttien jaar verzamelde over Hezbollah. Juist deze weken gebruikt het Israëlische leger die informatie om de beweging, die door westerse landen als terroristisch wordt bestempeld, in hoog tempo te verzwakken.

Aangeslagen

Bijna een jaar geleden was de inlichtingengemeenschap in Tel Aviv en Jeruzalem nog zwaar aangeslagen door de aanval op Israël van Hamas op 7 oktober; het hoofd van de militaire inlichtingendienst, Aharon Galiva, trad daarna af. Nu rapporteren Angelsaksische media zoals Reuters, The New York Times en de Financial Times juist tevredenheid bij diezelfde inlichtingenorganisaties over het herstel van wat gezien wordt als een sleutelelement van Israëls verdediging: afschrikking.

De boodschap die Jeruzalem aan zijn vijanden wil sturen, is immers nog steeds: wie Israël of Israëlische burgers aanvalt, krijgt vroeg of laat de rekening gepresenteerd. In het geval van Hezbollah komt die rekening zeer laat. Zo bestond er al sinds 2006 toestemming (van toenmalig premier Ehud Olmert) om Nasrallah te doden: dit nadat 165 Israeliërs waren gedood na harde confrontaties met Hezbollah en het Israelisch leger zich had teruggetrokken.

Bijna een jaar geleden was de Israëlische inlichtingengemeenschap zwaar aangeslagen door de aanval van Hamas op 7 oktober

Al die jaren na 2006 wist Nasrallah echter te ontkomen. Voor Fuad Shukr, vertrouweling van Nasrallah, gold hetzelfde. Shukr zou betrokken zijn bij de zeer bloedige bomaanslag in 1983 op de Amerikaanse ambassade in Beiroet, waarbij driehonderd Amerikaanse en Franse militairen omkwamen. Shukr werd ‘pas’ op 8 juli van dit jaar door Israelische bommen gedood toen hij in Beiroet zijn minnares bezocht.

Op de korrel

Anonieme bronnen melden aan Reuters en The New York Times dat Israël Hezbollah-leider Nasrallah al veel langer op de korrel had, en eerder had kunnen doden. Mede om politieke redenen zou Israël echter tot vrijdag hebben gewacht met de grootscheepse aanval die Nasrallah en een tiental naaste adviseurs het leven kostte.

Volgens The New York Times had premier Netanyahu Hezbollah-kopstuk Nasrallah kort na 7 oktober vorig jaar willen laten ombrengen. Al op 8 oktober 2023 was de Libanese strijdgroep immers begonnen met het afschieten van raketten op Noord-Israël, uit solidariteit met Hamas. De raketten van Hezbollah noopten tot een vroege evacuatie van tienduizenden burgers uit Noord-Israël. De Amerikaanse president Joe Biden zou Netanyahu toen gebeld hebben en hem hebben afgehouden van een aanslag op het leven van Nasrallah. Biden vreesde enorme escalatie van het conflict in de regio.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu geeft groen licht voor de luchtaanval op Beiroet waarbij Hezbollah-leider Hassan Nasrallah omkwam, vrijdag in een hotelkamer in New York.

Afgelopen vrijdag was het dan toch zover. Om het voor Israël historisch moment te accentueren, liet de regering in Jeruzalem een foto verspreiden van Netanyahu. Op de foto zou te zien zijn hoe de premier vanuit een hotelkamer in New York – nota bene tijdens de Algemene Vergadering van de VN – telefonisch goedkeuring gaf voor de aanval op Nasrallah. Insiders zagen er een opgestoken middelvinger in naar de VS. President Biden en zijn naaste adviseurs waren nu niet van tevoren geïnformeerd, aldus de reconstructie in The New York Times.

Afluisteren

De vraag is welke spionagemethoden precies de basis vormen van de recente militaire optredens van Israël. Grofweg bestaan er twee verklaringen, die overigens goed naast elkaar kunnen bestaan. Volgens de ene is het militair en politiek leiderschap van Hezbollah langere tijd afgeluisterd door Unit 8200, de elektronische afluisterdienst van Israël, en diens bondgenoten bij de Amerikaanse NSA en Britse GCHQ. Volgens de andere verklaring is er sprake van een of meerdere hooggeplaatste ‘mollen’ binnen Hezbollah of Iran. Die zouden Jeruzalem van zeer gedegen informatie hebben voorzien.

Inlichtingenexpert Emily Harding van de Amerikaanse denktank Center for Strategic and International Studies voorspelde eind vorige week sowieso een „intensieve ‘mollenjacht’ bij Hezbollah om eigen kwetsbaarheden op te sporen. (..) Het onderling vertrouwen is daar weg.”

Er zijn inmiddels nog onbevestigde berichten dat Israël recentelijk werd getipt over de verblijfplaats(en) van Nasrallah in Beiroet, door een hooggeplaatste bron in Iran. Berichten daarover zijn afkomstig van een anonieme bron uit Libanon. Acht F-15 bommenwerpers stegen op uit Noord-Israël, zonder dat de vliegers op de hoogte waren van het ‘high value’ target dat ze in Beiroet moesten vernietigen. De gebruikte bommen hadden een gewicht van negenhonderd kilo. Ze legden vier appartementencomplexen in puin, een lompe liquidatiemethode, waarbij tevens tientallen burgers omkwamen.

Lees ook

Met uitschakeling van Nasrallah is Hezbollah niet weg, maar wel de pijler weggeslagen waarop Irans defensie rust

De gekozen aanpak zou zijn gevolgd op eerdere, mislukte luchtaanvallen van de Israëliërs op Nasrallah en zijn commandanten. Bij één eerdere poging zou Nasrallah ontkomen zijn doordat hij even eerder was vertrokken, aldus de gedetailleerde reconstructie in de Financial Times. Bij een andere waren de gebruikte bommen van het Israëlische leger te licht gebleken om het zwaar gepantserde beton van Nasrallahs bunker te doorboren.

Investeringen

Naast de berichten over een Iraanse mol, duiken er momenteel veel berichten op over een massieve infiltratie van de communicatienetwerken van Hezbollah door Unit 8200. De dienst profiteerde daarbij van de investeringen die Israël bleef doen in diensten die Hezbollah moesten bestrijden. Waar middelen voor observaties over Hamas waren weggehaald bij de diensten, bleef Hezbollah vol in het vizier. Kosten noch moeite werden daarbij gespaard.

Israël stuurde de afgelopen jaren honderden drones het luchtruim in om centra en bewegingen van Hezbollah te monitoren. Terabytes aan onderschepte informatie van mobiele telefoons van Hezbollahmilitanten werden door Unit 8200 doorzocht op aanwijzingen over routes en verblijfplaatsen. Analisten scanden ‘martelaarsberichten’ en begrafenisbijeenkomsten van Hezbollahstrijders op bruikbare informatie.

Twee jongens met een Libanese vlag staan vrijdag bij het puin van woningen die zijn verwoest bij een Israëlische luchtaanval in Maaysrah, ten noorden van Beiroet.

Overigens zat Hezbollah zelf ook niet stil. Eind jaren negentig hackten zijn IT-specialisten de communicatielijnen tussen Israëlische luchtobservatietoestellen en hun bases, die op dat moment nauwelijks beveiligd waren. Hezbollahs actie noopte de Israëliërs tot een ingrijpende security-update.

Minstens zo belangrijk als Sigint (elektronische informatie) was menselijke informatie (Humint) over Hezbollah. Het werd de laatste jaren steeds gemakkelijker voor Israël die te verzamelen. Analisten noemen twee verklaringen. In de eerste plaats was Hezbollahs succes ook zijn zwakte geworden. Zo had de organisatie zijn omvang en invloed in de regio uitgebreid en in 2011 bijvoorbeeld de Syrische president Bashar Al-Assad geholpen bij het bloedig neerslaan van opstanden tegen zijn regime. Bij de groei van zijn omvang waren ook sympathisanten en militairen de organisatie binnengestroomd die door de leiding van Hezbollah niet altijd even goed waren gechecked op hun antecedenten. The Financial Times citeert de Libanees-Amerikaans deskundige Randa Slim van het Middle East Institute in Washington: „Syrië markeerde het begin van de expansie van Hezbollah, maar het verzwakte ook hun interne controlemechanismes. Dat opende de deur naar informatie op hoog niveau.”

Poel van ellende

Ten tweede werd ook Hezbollah door Libanezen steeds vaker verantwoordelijk gehouden voor de poel van ellende waarin hun land wegzonk. De strijdgroep hield een flink deel van het land in zowel zijn militaire als politieke greep, terwijl het loyaal was aan de broodheren in Teheran. Dat zette steeds vaker kwaad bloed in een land dat van de ene economische crisis in de andere viel.

Ook werd Hezbollah medeverantwoordelijk gehouden voor een nationale tragedie voor Libanon: de desastreuze explosie van een opslag met een grote voorraad ammoniak nitraat in de haven van Beiroet in augustus 2020. Daarbij vielen 218 doden, ongeveer zevenduizend mensen raakten gewond. Zo’n 77.000 appartementen werden verwoest, waardoor 300.000 mensen dakloos werden.

Volgens mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch werd ook Hezbollah aangekeken op de tragedie. Als onderdeel van het Libanese bestuur was de organisatie medeverantwoordelijk voor het gebrekkig toezicht op de veiligheid rond en opslag, en voor de almaar voortwoekerende corruptie. Bovendien had Hezbollah volledige vrijheid om de haven met de explosieve opslag in en uit te gaan. De Israëliërs zouden handig gebruik hebben gemaakt van de almaar gegroeide onvrede hierover.

Delen





Mail de redactie