Weten waar ons voedsel vandaan komt, dieren eten van kop tot staart, goed koken en proeven: als we meer aandacht hebben voor wát we eten, gaan we ook ‘beter’ eten, volgens culinair schrijver Jöel Broekaert. In zijn nieuwe boek ‘Eet eens een wasbeer’, vraagt hij zich af waarom we invasieve soorten die we doden omdat ze schade aanrichten – zoals nijlganzen, halsbandparkieten en wasberen – eigenlijk niet opeten? Met Pieter van der Wielen praat hij over dat de manier waarop wij vlees consumeren en produceren middels de bio-industrie buiten proportie is, en dus niet houdbaar. Over het belang van écht proeven en met aandacht eten, waardoor een verse tomaat misschien wel lekkerder is dan gedachteloos een zak chips leegeten. Over dat het grootste gedeelte van wat je proeft komt van wat je ruikt, de aroma’s, en je maar een klein gedeelte proeft met je mond. En over zijn mateloze liefde voor eten: “We stoppen drie keer per dag iets in ons mond, dan kunnen we er beter iets heel lekkers en plezierigs van maken.”
Het was dinsdagochtend, en er klonken nog mild optimistische geluiden uit de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB. De coalitiepartijen waren nog aan het bijkomen van de crisis van de week ervoor, de Tweede Kamerfracties namen in hun wekelijkse vergadering de tijd om even na te praten.
Het kabinet, zo was de sfeer, had de moeilijke Algemene Politieke Beschouwingen (APB) toch maar mooi overleefd. Premier Dick Schoof had zich moedig door de APB heengeslagen. En dat het moeilijk zou worden op asiel, dat wist iedereen vooraf ook wel. PVV en NSC, die hierin recht tegenover elkaar staan, moeten hier gewoon nog uitkomen. Het asieldossier werd in de top van de coalitie uitgelegd als een taai, maar geïsoleerd dossier, een onafgehecht draadje uit de kabinetsformatie.
Die dinsdag was het laatste moment dat je nog sussende woorden hoorde over het voortbestaan van het kabinet-Schoof. De dagen erop voltrok zich een nieuwe crisisweek, die aantoonde dat de problemen van de coalitie helemaal niet ophouden bij het asieldossier. De rot zit veel dieper.
Speculeren op een kabinetsval
Het begon meteen al die dinsdagmiddag, toen PVV-leider Geert Wilders impliciet dreigde met een kabinetsval als hij zijn zin niet krijgt. PVV-minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie) wil een asielcrisis uitroepen via een noodwet die het parlement buitenspel zet. Coalitiepartner NSC verzet zich daartegen. Als Faber haar noodwet niet krijgt, „dan hebben we een probleem”, zei Wilders.
Een dag later, op woensdag, ontvouwde zich een vergelijkbare sfeer van ruzie en chaos in een landbouwdebat over een verbod op elektrische veeprikkers, stroomstootwapens om varkens en koeien mee op te drijven. De Kamer wil dat verbod graag, met uitzondering van coalitiepartij BBB. De verantwoordelijke minister Femke Wiersma, ook van BBB, probeerde in het debat het verbod tegen te houden. Zij gebruikte daarvoor een slimmigheidje: de vaagheid van de coalitieafspraken. De partijen hadden in algemene termen afgesproken dat Nederland niet langer eigen regels boven Europese wetgeving zal plaatsen.
Na een nieuwe crisisweek, die aantoonde dat de problemen van de coalitie niet stoppen bij het asieldossier, blijkt de rot veel dieper te zitten
Wat volgde, was een venijnige exegese door coalitiepartijen van die afspraken. Het liep zo hoog op, dat NSC-Kamerlid Harm Holman uit woede de zaal verliet en zijn collega Thom van Campen (VVD) verzuchtte: „Ik voel me niet serieus genomen.”
Uiteindelijk, na een korte adempauze, kreeg de Kamer haar zin. Maar de verhoudingen hebben er ernstig onder geleden, en Wiersma’s gezag in de Kamer is nu al aangetast. En dan moeten de écht ingewikkelde dossiers (mest, stikstof) nog komen. Een prominente bron in de coalitie vroeg zich hardop af hoe de partijen elkaar nog kunnen vertrouwen als ze elkaar dit soort streken leveren.
Lees ook
Coalitie weer in sfeer van crisis: kabinet-Schoof voert een gevecht met de buitenwereld én met zichzelf
Rellen sussen vanuit New York
Premier Dick Schoof moest zich de hele week vanuit New York bemoeien met een totaal andere rel, die de structurele kwetsbaarheid van de PVV als coalitiepartner aantoont. Op dinsdagochtend had staatssecretaris Chris Jansen (Infrastructuur en Waterstaat, PVV) in het tv-programma Goedemorgen Nederland gezegd dat hij nog steeds achter de ‘minder Marokkanen’-uitspraak van Geert Wilders staat. „Ik mag als persoon denken wat ik wil, ik heb er nooit afstand van genomen, tien jaar geleden niet en nu niet.”
Na twee telefoontjes met Schoof krabbelde Jansen in drie Kamerbrieven langzaam terug. Uiteindelijk schreef hij: „Deze persoonlijke opvattingen reflecteren niet het kabinetsbeleid.” Volgens Schoof is het „vrij evident” dat uitspraken als die van Jansen nooit meer herhaald worden, zei hij vrijdag.
Maar de rel kan zomaar weer oplaaien: Wilders is weliswaar veroordeeld voor de uitspraak, maar heeft er nooit afstand van genomen. Bovendien: de kans dat een bewindspersoon met een PVV-achtergrond deze, of een andere uitspraak van Wilders opnieuw in herinnering roept, is levensgroot. Schoof kan weinig doen om dat te voorkomen, en veel PVV’ers in het kabinet komen nu eenmaal uit de entourage van Wilders.
‘Regel het!’
Dat de verhoudingen intern slecht zijn, was ook vóór deze week bekend. Maar de bewijzen bleven zich deze week opstapelen. Vicepremier en minister van Volksgezondheid Fleur Agema (PVV) kwam op donderdag in de problemen tijdens een debat over het afschalen van het Zuyderland Medisch Centrum in Heerlen. Den Haag gaat daar niet over, zei Agema, maar in het hoofdlijnenakkoord hadden de partijen afgesproken, op aandringen van de PVV: „De insteek wordt dat streekziekenhuizen behouden blijven.” Wilders had in juli nog gezegd: „Regel het!” Drie coalitiepartijen (VVD, NSC en haar eigen PVV) hielden Agema aan de daadkracht die ze als Kamerlid ook had gehad, maar als minister niet kon geven.
Ander voorbeeld: Agema’s partijgenoot Marjolein Faber zou op vrijdagochtend in gesprek gaan met de vier vicepremiers over de asielcrisis, maar die afspraak werd afgezegd. Volgens bronnen had Faber er geen behoefte aan dat anderen zich met haar portefeuille bemoeien, zolang zij nog geen uitgewerkt plan heeft voor de noodwet die ze wil uitroepen. De coalitie had in het hoofdlijnenakkoord afgesproken dat het opschorten van twee artikelen uit de Vreemdelingenwet alleen mag gebeuren als dat „dragend gemotiveerd” gebeurt. Op zijn vroegst volgende week vrijdag heeft Faber die motivering klaar, waarna de volgende ronde van de krachtmeting met NSC zal beginnen. De PVV zal niet wijken, schreef Wilders vrijdag alvast op X.
De chaos in de coalitie, zo is de les van deze week, heeft niet te maken met één onderwerp. Het ligt aan veel meer factoren. Aan de enorme ideologische verschillen tussen de vier partijen. Aan de vaagheid van de afspraken, die ruzie in de hand werkt. Aan de onwennige nieuwe rol van drie partijen (PVV, NSC en BBB) die nog nooit regeringsverantwoordelijkheid hebben gedragen. Aan de onduidelijke rolverdeling tussen Kamer en kabinet. Aan de macht die de vier partijen zichzelf toe-eigenden op hun belangrijkste thema, waarna ze dachten het alleenrecht op die thema’s te hebben: BBB op landbouw en de PVV op asiel. En aan het diepe gebrek aan vertrouwen en chemie tussen de hoofdrolspelers. Deze problemen zijn structureel, weten de vier partijen, en zullen in deze houtje-touwtje-coalitie steeds weer tot crisis leiden. Tot het moment dat het kabinet op een dag valt.
Lees ook
Vanaf de eerste minuut is Dick Schoof de controle kwijt. ‘Tjongejongejongejonge’, zegt hij
Plotseling zijn het niet meer zozeer de Gazanen als wel de Libanezen die na vernietigende Israëlische bombardementen onder trieste puinhopen naar overlevenden speuren. Sneller dan de Libanese strijdgroep Hezbollah had verwacht richtte Israël de afgelopen dagen het vizier naar het noorden, met name naar de heuvels in het zuiden van het land waar zich duizenden Hezbollah-strijders met een groot arsenaal aan raketten hebben ingegraven. Maar ook wist Israël met dank aan zijn ogenschijnlijk alwetende inlichtingendiensten de ene prominente Hezbollah-commandant na de andere in Beiroet en elders te vinden en te liquideren.
Vooral afgelopen maandag trok de Israëlische luchtmacht keihard van leer. De intensiteit van de bombardementen, gericht op 1.600 doelen, was die dag volgens militaire deskundigen nog twee keer zo hevig als in de eerste dagen in Gaza vorig najaar, toen Israël zijn strafexpeditie tegen Hamas inzette nadat dit in Zuid-Israël circa 1.200 mensen had gedood. De Israëlische luchtacties van maandag in Libanon resulteerden in circa 500 doden en enige duizenden gewonden. Daarmee was het de bloedigste dag in Libanon sinds de verwoestende burgeroorlog van vier decennia eerder. Sindsdien zijn er nog enige honderden doden en nog veel meer gewonden bijgekomen.
De bombardementen in Libanon gingen gepaard met waarschuwingen aan de burgerbevolking om hun woningen direct te verlaten als die zich in de buurt van Hezbollah-stellingen bevonden. Het leidde – net als in de Gazastrook – tot een exodus van tienduizenden burgers die in paniek naar het noorden vluchtten. Daar voegden ze zich bij de ruim 100.000 Libanezen die al ontheemd waren door eerdere beschietingen tussen Israël en Hezbollah. Zo heeft het kleine Libanon, dat ook nog altijd anderhalf miljoen Syriërs herbergt en economisch al aan de grond zat, er nog een probleem bij.
Hezbollah, dat uit solidariteit met Hamas en de Palestijnen sinds oktober vorig jaar raketbeschietingen op het noorden van Israël uitvoerde, had er niet op gerekend dat Israël plotseling zo hard zou terugslaan. Het hoopte juist dat Israël akkoord zou gaan met een bestand met Hamas in ruil voor de vrijlating van zo’n honderd overgebleven gijzelaars. Dit had Hezbollah zelf ook als voorwaarde gesteld voor het staken van de beschietingen op Noord-Israël. Na inwilliging van die eis had het kunnen triomferen.
Israël greep echter het lot van de circa 60.000 inwoners uit Noord-Israël, die al bijna een jaar niet terug naar huis konden, aan voor een massale aanval op de groep. Zo betaalt Hezbollah plotseling een veel hogere prijs voor zijn solidariteit met de Palestijnen dan de bedoeling was, want de groep had al eerder duidelijk gemaakt niet uit te zijn op een groter conflict met Israel.
Risico op breder regionaal conflict
Al is Hezbollah aangeslagen, toch heeft het de raketbeschietingen op Noord-Israël hervat. Ook vuurde de groep donderdag voor het eerst één ballistische raket af op Tel Aviv. Die zou bedoeld zijn geweest voor het hoofdkantoor van de Mossad, de Israëlische inlichtingendienst die verantwoordelijk wordt gehouden voor de massaal exploderende piepers in Hezbollah-handen en -gezichten, vorige week.
De raket werd weliswaar zonder moeite uit de lucht geschoten maar Israël beseft dat Hezbollah nog tienduizenden raketten achter de hand heeft. Zelfs de Iron Dome, Israëls befaamde luchtverdedigingssysteem, zou moeite hebben 3.000 raketten per dag uit de lucht te halen, waarmee Hezbollah volgens deskundigen van de Reichman Universiteit Israël zou kunnen bestoken.
Door de escalatie tussen Israël en Hezbollah is de kans ineens gestegen dat de Gaza-oorlog tussen Israël en Hamas alsnog uitdijt tot een breder conflict in het Midden-Oosten. Daarin zouden ook Iran en de Verenigde Staten kunnen worden meegezogen, al voelt geen van beiden daarvoor. Juist daarom kwamen de Amerikaanse president Biden en de Franse president Macron, die net als veel andere regeringsleiders in New York zijn voor de jaarvergadering van de VN, donderdag met een voorstel voor een drie weken durend bestand tussen Israël en Hezbollah. Ondertussen zou er dan naar een permanente oplossing voor hun conflict worden gezocht.
De Israëlische premier Netanyahu sloeg echter al bij aankomst in New York alle hoop de bodem in. Hij verklaarde dat Israël zal doorgaan met zijn aanvallen op Hezbollah tot het zijn doelen heeft bereikt, „in de eerste plaats dat de bewoners uit het noorden veilig naar huis terug kunnen”. Voor de VN herhaalde hij dit standpunt vrijdag. Net als bij de onderhandelingen over een bestand met Hamas wist Netanyahu al dat zijn extreem-rechtse coalitiegenoten fel tegen een bestand waren omdat Hezbollah zich dan zou kunnen hergroeperen, net nu deze oude vijand met de ergste crisis sinds zijn oprichting in 1982 heeft te kampen.
Netanyahu weet bovendien dat hij bij de strijd met Hezbollah voorlopig op veel meer steun bij de Israëlische bevolking en de eigen legerleiding kan rekenen dan bij de min of meer vastgelopen strijd tegen Hamas, dat nog altijd een honderdtal gijzelaars vasthoudt. De Gaza-oorlog groeide uit tot een splijtzwam maar dat geldt niet voor de strijd tegen Hezbollah. Netanyahu’s partij Likud is mede hierdoor in opiniepeilingen inmiddels weer de grootste geworden.
Dilemma voor steunpilaar Iran
De huidige perikelen van Hezbollah hebben ook hun weerslag op de verhoudingen binnen het altijd al fragiele Libanon zelf, waar de groep gold als ‘een staat binnen de staat’. Hezbollahs imago heeft nu forse deuken opgelopen en andere groepen in het etnische en religieus sterk verdeelde Libanon zullen zijn dominantie niet langer zo vanzelfsprekend vinden.
Niet alleen Hezbollah, ook zijn grote steunpilaar Iran verkeert door de ontwikkelingen van de laatste weken in een moeilijke positie. Moet Iran Hezbollah, dat het zelf heeft helpen oprichten en bewapenen, te hulp schieten nu de groep het zo moeilijk heeft? Doet het dat, dan wordt de kans groter dat de oorlog verder escaleert en ook de VS er dieper bij betrokken raken. Geen aantrekkelijk scenario voor de leiders in Teheran. Vooral niet nu ze juist hadden besloten onder de nieuwe president Masoud Pezeshkian toenadering te zoeken tot het Westen, in de hoop op verlichting van de economische sancties waaronder de economie al jaren zwaar heeft te lijden.
Als Iran het daarentegen slechts bij verbale steun voor Hezbollah laat, maakt het een zwakke indruk, iets waar alle leiders in het Midden-Oosten altijd beducht voor zijn. De As van Verzet, het losse verband van Iran met Hezbollah en een aantal andere pro-Iraanse milities in het Midden-Oosten waarvan Teheran steeds hoog opgaf, zou ineens een stuk minder serieus worden genomen en het zou de zo zorgvuldig opgebouwde invloed van Iran in de regio kunnen aantasten. In Libanon voelen velen zich nu al in de steek gelaten. „We zijn broeders, wanneer zij [de Iraniërs, red.] ons nodig hebben, maar waar zijn zij wanneer wij hen nodig hebben?”, vroeg een Hezbollah-aanhanger deze week aan een journalist van de Financial Times.
Grondoffensief blijft optie
Toch zal Hezbollah de strijd met Israël, min of meer zijn raison d’être, niet snel opgeven. Op zijn beurt staat Netanyahu nu na het in Israëlische ogen succesvolle luchtoffensief voor de vraag of hij dit moet laten volgen door een grondoffensief. Dit zou in veel opzichten een waagstuk zijn. Niet alleen is Hezbollah militair gezien veel sterker dan Hamas, het Israëlische leger is na een jaar oorlog ook moe en de meeste manschappen zitten – ondanks hun afkeer van Hezbollah – niet te wachten op een grotere oorlog aan een nieuw front. Toch zinspeelde de legerleiding al wel op de inzet van grondtroepen.
Het is de vraag wat Netanyahu er – afgezien van de terugkeer van de evacué’s en verdere verzwakking van Hezbollah – mee hoopt te winnen. Daarover heeft hij nog geen helderheid verschaft. Zo’n langer perspectief lijkt hem net als in de Gaza-oorlog niet erg bezig te houden.
Toch is het ontbreken van een politiek plan voor de toekomst volgens veel critici juist een belangrijke reden dat Israël er nog niet in is geslaagd Hamas definitief op de knieën te krijgen. Ook volgens zijn eigen generaals is een aanhoudende Israëlische bezetting geen oplossing voor de Gazastrook of voor Zuid-Libanon. Netanyahu’s critici verdenken hem er intussen van slechts bezorgd te zijn om zijn eigen politieke overleven. Zolang hij kan aanblijven als premier geniet hij namelijk immuniteit en kan hij niet vervolgd worden in enige corruptiezaken die nog tegen hem lopen.
Foto’s Jeroen Jumelet/ANP, Tobias Kleuver/ANP, Sem van der Wal/ANP
Niet alle discriminatie is strafbaar. Binnenskamers mag je de meest vreselijke dingen roepen over groepen mensen op basis van hun ras of geaardheid. Een van de belangrijkste voorwaarden voor discriminatie in het Wetboek van Strafrecht is namelijk dat het in het openbaar moet gebeuren. Bijvoorbeeld op straat. Maar het kan ook in een appgroep zijn van een paar honderd man. Of tijdens een besloten bijeenkomst waarvan door de deelnemers filmpjes worden gemaakt en verspreid.
Het Openbaar Ministerie vervolgt de meeste discriminatieverdachten op grond van artikel 137c voor groepsbelediging. Daarvan is sprake wanneer iemand „zich in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, opzettelijk beledigend uitlaat over een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun hetero- of homoseksuele gerichtheid of hun lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap”.
Er zijn ook gewone (‘commune’) strafbare feiten met een discriminatieaspect. Zoals vernieling of mishandeling met een racistisch motief. Het OM eist daarbij doorgaans een hogere straf, maar de rechter hoeft daar niet in mee te gaan. De Tweede Kamer behandelt momenteel een initiatiefvoorstel om strafverhoging bij dit soort zaken wettelijk vast te leggen.
Het OM en de rechter kijken altijd naar de context waarin uitingen zijn gedaan. Daarom zijn bepaalde uitingen in sommige gevallen wel strafbaar, en in andere niet. Zo mag er meer worden gezegd in de context van artistieke expressie of het maatschappelijke debat of geloofsovertuiging. Het OM heeft altijd rekening te houden met de vrijheid van meningsuiting.
Lees ook
Officier van justitie Willem Nijkerk: ‘Antisemitisme ga je echt niet oplossen met het strafrecht’
Hier volgen zeventien uitingen uit de praktijk die kwetsend kunnen zijn. Ze zijn allemaal voorgelegd aan het Openbaar Ministerie, en in sommige gevallen ook aan de rechter.
17
vragen
Hier volgen zeventien voorbeelden. Geef van elke uiting aan of je denkt dat het OM deze als strafbare discriminatie beschouwt.
Nee. Dit is volgens het Openbaar Ministerie geen strafbare groepsbelediging, want geslacht is geen discriminatiegrond in artikel 137c. Maar in de toekomst mogelijk wel. Er ligt een wetsvoorstel, maar dat moet nog worden ingepland voor plenaire behandeling in de Tweede Kamer. Als het wetsvoorstel erdoor komt, verwacht het OM veel meer aangiftes.
Nee. Dit is volgens het Openbaar Ministerie geen strafbare groepsbelediging, want geslacht is geen discriminatiegrond in artikel 137c. Maar in de toekomst mogelijk wel. Er ligt een wetsvoorstel, maar dat moet nog worden ingepland voor plenaire behandeling in de Tweede Kamer. Als het wetsvoorstel erdoor komt, verwacht het OM veel meer aangiftes.
Ja. Dit is geen groepsbelediging, maar wel een loepzuivere individuele belediging, mét een discriminatie-aspect. Dus strafbare discriminatie, aldus het OM. Voor zover bekend heeft echter niemand hier aangifte van gedaan.
Ja. Dit is geen groepsbelediging, maar wel een loepzuivere individuele belediging, mét een discriminatie-aspect. Dus strafbare discriminatie, aldus het OM. Voor zover bekend heeft echter niemand hier aangifte van gedaan.
Ja. Dit is strafbare discriminatie, oordeelde de rechter. Wagensveld kreeg veertig uur taakstraf voor groepsbelediging, hetgeen in augustus in hoger beroep werd bevestigd – waarbij de taakstraf geheel voorwaardelijk werd opgelegd. Door moslims met nazi’s te vergelijken heeft Wagensveld hen volgens het hof „moedwillig gekwetst” en „hiervoor is geen plaats in onze samenleving”.
Ja. Dit is strafbare discriminatie, oordeelde de rechter.Wagensveld kreeg veertig uur taakstraf voor groepsbelediging, hetgeen in augustus in hoger beroep werd bevestigd – waarbij de taakstraf geheel voorwaardelijk werd opgelegd. Door moslims met nazi’s te vergelijken heeft Wagensveld hen volgens het hof „moedwillig gekwetst” en „hiervoor is geen plaats in onze samenleving”.
Het verscheuren van een koran
Tijdens dezelfde demonstratie van Wagensveld.
Nee. Het verscheuren of verbranden van een koran wordt beschouwd als geloofskritiek en dat is volgens het OM niet strafbaar. Godslastering is tien jaar geleden uit het Wetboek van Strafrecht geschrapt. De politieke partijen Denk en GroenLinks-PvdA toonden zich tijdens het eerste plenaire Kamerdebat van het nieuwe politieke jaar voorstanders van een verbod op koranverbrandingen, de voltallige coalitie is tegen.
Nee. Het verscheuren of verbranden van een koran wordt beschouwd als geloofskritiek en dat is volgens het OM niet strafbaar. Godslastering is tien jaar geleden uit het Wetboek van Strafrecht geschrapt. De politieke partijen Denk en GroenLinks-PvdA toonden zich tijdens het eerste plenaire Kamerdebat van het nieuwe politieke jaar voorstanders van een verbod op koranverbrandingen, de voltallige coalitie is tegen.
Het verbranden van een regenboogvlag
Gebeurt met enige regelmaat overal in Nederland.
Nee. Geen strafbare discriminatie, zegt het OM. Want het is een handeling en geen mondelinge of schriftelijke uiting. Als je er een foto van maakt en die op internet zet, kan het weer wel strafbare discriminatie opleveren, mits duidelijk is dat het opzet is, gericht op het beledigen van een groep uit de lhbti-gemeenschap.
Als het om andermans vlag gaat, kan een verdachte ook worden vervolgd voor vernieling, of als het om meer verdachten gaat voor openlijk geweld, of als het gevaarlijk is voor brandstichting. Als het OM daarbij aannemelijk kan maken dat de daad is ingegeven door homohaat, zal het OM daarbij om strafverzwaring vragen.
Nee. Geen strafbare discriminatie, zegt het OM. Want het is een handeling en geen mondelinge of schriftelijke uiting.Als je er een foto van maakt en die op internet zet, kan het weer wel strafbare discriminatie opleveren, mits duidelijk is dat het opzet is, gericht op het beledigen van een groep uit de lhbti-gemeenschap.
Als het om andermans vlag gaat, kan een verdachte ook worden vervolgd voor vernieling, of als het om meer verdachten gaat voor openlijk geweld, of als het gevaarlijk is voor brandstichting. Als het OM daarbij aannemelijk kan maken dat de daad is ingegeven door homohaat, zal het OM daarbij om strafverzwaring vragen.
„Kijk uit waar je loopt, homo”
Klinkt regelmatig in het hele land.
Ja. Dit is individuele belediging met een discriminatie-aspect, overigens ongeacht of degene die voor je voeten loopt homoseksueel is of niet. De KNVB heeft lang niet opgetreden tegen homofobe spreekkoren in voetbalstadions, omdat de bond beargumenteerde dat homo een algemeen geaccepteerd scheldwoord is. Maar het is volgens het OM hartstikke strafbaar en er worden bij de politierechter regelmatig mensen voor veroordeeld.
Ja. Dit is individuele belediging met een discriminatie-aspect, overigens ongeacht of degene die voor je voeten loopt homoseksueel is of niet. De KNVB heeft lang niet opgetreden tegen homofobe spreekkoren in voetbalstadions, omdat de bond beargumenteerde dat homo een algemeen geaccepteerd scheldwoord is. Maar het is volgens het OM hartstikke strafbaar en er worden bij de politierechter regelmatig mensen voor veroordeeld.
„Oprotten kankerzionisten”
Geroepen tijdens een protest tegen de komst van de Israëlische president Isaac Herzog bij de opening van het Nationaal Holocaustmuseum in Amsterdam in maart van dit jaar.
Nee. ‘Kankerjoden’ roepen is strafbaar, maar kritiek op het zionisme (streven naar een onafhankelijke staat Israël) ziet het OM als kritiek op politiek, niet op mensen op basis van ras of geloof. Kritiek op overheidsbeleid raakt het recht op vrijheid van meningsuiting in de kern. ‘Fuck Netanyahu’ is een belediging, maar die mag worden geuit zolang de kritiek zich richt op zijn hoedanigheid van staatshoofd, en niet als persoon.
Nee. ‘Kankerjoden’ roepen is strafbaar, maar kritiek op het zionisme (streven naar een onafhankelijke staat Israël) ziet het OM als kritiek op politiek, niet op mensen op basis van ras of geloof. Kritiek op overheidsbeleid raakt het recht op vrijheid van meningsuiting in de kern. ‘Fuck Netanyahu’ is een belediging, maar die mag worden geuit zolang de kritiek zich richt op zijn hoedanigheid van staatshoofd, en niet als persoon.
‘De Joden zijn verantwoordelijk voor de Holocaust’
Dit suggereerde een beller in een radiouitzending in 2019.
Ja. Dit is groepsbelediging op basis van ras en geloof. In 2022 werd een man uit Doetinchem veroordeeld tot een voorwaardelijke taakstraf van veertig uur voor (onder meer) de uitspraak: „Om Joden uit te lichten met de Davidster, dat is gewoon met voorbedachten rade geweest om de slachtofferrol te kunnen spelen en uiteindelijk Israël te kunnen claimen. Maar ik geloof nooit dat Hitler daar zelf op gekomen is.”
Ja. Dit is groepsbelediging op basis van ras en geloof. In 2022 werd een man uit Doetinchem veroordeeld tot een voorwaardelijke taakstraf van veertig uur voor (onder meer) de uitspraak: „Om Joden uit te lichten met de Davidster, dat is gewoon met voorbedachten rade geweest om de slachtofferrol te kunnen spelen en uiteindelijk Israël te kunnen claimen. Maar ik geloof nooit dat Hitler daar zelf op gekomen is.”
Nee. Je mag tot op heden de Holocaust ontkennen in Nederland. Vanaf 1 oktober is dat door een wetswijziging verboden. Want het beledigen van een groep mensen wegens bijvoorbeeld hun herkomst of godsdienst door het vergoelijken, ontkennen of verregaand bagatelliseren van internationale misdrijven, waaronder genocide, wordt opgenomen in artikel 137c.
Nee. Je mag tot op heden de Holocaust ontkennen in Nederland. Vanaf 1 oktober is dat door een wetswijziging verboden. Want het beledigen van een groep mensen wegens bijvoorbeeld hun herkomst of godsdienst door het vergoelijken, ontkennen of verregaand bagatelliseren van internationale misdrijven, waaronder genocide, wordt opgenomen in artikel 137c.
„De ongevaccineerden zijn de nieuwe Joden”
Uit een tweet van de leider van Forum voor Democratie Thierry Baudet in 2021.
Nee. De vergelijking is misschien smakeloos, maar Baudet trekt geen negatieve conclusie over Joden, oordeelde het OM. Baudet is voor deze uitspraak overigens wel civielrechtelijk veroordeeld, omdat de civiele rechter dit een onrechtmatige daad vond jegens (nazaten van) Holocaustoverlevenden. Hij moest zijn tweets verwijderen.
Nee. De vergelijking is misschien smakeloos, maar Baudet trekt geen negatieve conclusie over Joden, oordeelde het OM. Baudet is voor deze uitspraak overigens wel civielrechtelijk veroordeeld, omdat de civiele rechter dit een onrechtmatige daad vond jegens (nazaten van) Holocaustoverlevenden. Hij moest zijn tweets verwijderen.
„Jodenhaat is bijna onderdeel van de islamitische cultuur”
Ja. Dat is strafbaar, oordeelde het OM. Maar toch heeft het de aangiftes tegen Keijzer geseponeerd vanwege artikel 10 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens; het recht op vrijheid van meningsuiting. Het OM oordeelde dat van vervolging in dit geval een onwenselijk zogeheten „chilling effect” kon uitgaan. Straks gaat geen politicus meer in een talkshow zitten.
Ja. Dat is strafbaar, oordeelde het OM. Maar toch heeft het de aangiftes tegen Keijzer geseponeerd vanwege artikel 10 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens; het recht op vrijheid van meningsuiting. Het OM oordeelde dat van vervolging in dit geval een onwenselijk zogeheten „chilling effect” kon uitgaan. Straks gaat geen politicus meer in een talkshow zitten.
„From the river to the sea, Palestine will be free”
Op een flyer van Students for Palestine die na 7 oktober is verspreid op de Universiteit Leiden.
Ja. Het OM ziet dit niet als opruiing, de oproep is daarvoor te vaag. Maar eigenlijk zeg je met deze woorden dat Joden minderwaardig zijn en het oké is om ze te vergassen. Groepsbelediging dus. Dit jaar werd een Joodse man, die deze leus zong bij de Kuip in Rotterdam, hiervoor veroordeeld. Hij zei dat hij dronken was en geen kwade intenties had, maar dat vond de rechter geen excuus.
Ja. Het OM ziet dit niet als opruiing, de oproep is daarvoor te vaag. Maar eigenlijk zeg je met deze woorden dat Joden minderwaardig zijn en het oké is om ze te vergassen. Groepsbelediging dus. Dit jaar werd een Joodse man, die deze leus zong bij de Kuip in Rotterdam, hiervoor veroordeeld. Hij zei dat hij dronken was en geen kwade intenties had, maar dat vond de rechter geen excuus.
Ja. Wilders is veroordeeld voor groepsbelediging, artikel 137c. Politici hebben enerzijds meer vrijheid van meningsuiting dan burgers, maar anderzijds meer verantwoordelijkheid om uitingen te vermijden die een voedingsbodem kunnen vormen voor intolerantie, aldus het OM.
Ja.Wilders is veroordeeld voor groepsbelediging, artikel 137c. Politici hebben enerzijds meer vrijheid van meningsuiting dan burgers, maar anderzijds meer verantwoordelijkheid om uitingen te vermijden die een voedingsbodem kunnen vormen voor intolerantie, aldus het OM.
White Lives Matter
Geprojecteerd op de Erasmusbrug op Oudejaarsavond in 2022.
Ja. Als je alleen die tekst op een T-shirt draagt, zoals rapper Kanye West bijvoorbeeld deed in 2022 in Parijs, is dat in Nederland niet strafbaar. Maar ook hier is de context weer allesbepalend. Als je het projecteert op de Erasmusburg met een quote van bekende Amerikaanse neonazi David Lane erbij, vindt het OM dat wel strafbaar. Want de White Lives Matter-beweging is van mening dat levens van witte mensen meer waard zijn dan levens van mensen met een donkere huidskleur en streven witte overheersing na. Deze zaak moet nog voor de rechter komen.
Ja. Als je alleen die tekst op een T-shirt draagt, zoals rapper Kanye West bijvoorbeeld deed in 2022 in Parijs, is dat in Nederland niet strafbaar. Maar ook hier is de context weer allesbepalend. Als je het projecteert op de Erasmusburg met een quote van bekende Amerikaanse neonazi David Lane erbij, vindt het OM dat wel strafbaar. Want de White Lives Matter-beweging is van mening dat levens van witte mensen meer waard zijn dan levens van mensen met een donkere huidskleur en streven witte overheersing na. Deze zaak moet nog voor de rechter komen.
„Het komt allemaal door die stink-Chinezen”
Tekst uit het Coronalied dat in 2020 op Radio 10 werd gedraaid.
Nee. Dit is geen strafbare discriminatie, want het gehele lied was bedoeld als satire. En daarom nam de context, namelijk de artistieke expressie, de strafbaarheid weg, aldus het OM, dat de zaak seponeerde. Aziatische gemeenschappen hebben tegen deze beslissing nog een procedure aangespannen, maar het gerechtshof gaf het OM gelijk.
Nee. Dit is geen strafbare discriminatie, want het gehele lied was bedoeld als satire. En daarom nam de context, namelijk de artistieke expressie, de strafbaarheid weg, aldus het OM, dat de zaak seponeerde. Aziatische gemeenschappen hebben tegen deze beslissing nog een procedure aangespannen, maar het gerechtshof gaf het OM gelijk.
