Labour gedraagt zich weer helemaal als een partij met macht – en met schandaaltjes

De premier en zijn vrouw krijgen geld gedoneerd voor nieuwe brilmonturen, maatpakken en jurken. De vicepremier verblijft tijdens de jaarwisseling in het chique appartement in New York van een donateur. En de hoogte van het salaris van één van de belangrijkste adviseurs van de premier lekt uit, samen met kritiek op haar functioneren die duidelijk is bedoeld om haar zwart te maken.

Nee, dit gaat niet over de Britse Conservatieve Partij, maar over de nieuwe Labour-regering van het Verenigd Koninkrijk. De afgelopen weken had de negatieve berichtgeving over Labour trekjes van de wanorde onder de Tories, waar Labour vanuit de oppositiebankjes de afgelopen jaren juist de Conservatieve ministers altijd hard op aanviel.

Bijna drie maanden geleden is Labour aan de macht gekomen, na een grote overwinning bij de Lagerhuisverkiezingen, begin juli. Deze week is het jaarlijkse partijcongres, in Liverpool, en het is de eerste keer in vijftien jaar dat Labour dat organiseert als regerende partij.

Dinsdag spreekt partijleider en premier Keir Starmer de leden toe. Hij moet een weg vinden tussen het benadrukken van de bedenkelijke toestand waarin zijn kabinet de Britse samenleving heeft aangetroffen na jarenlang Conservatief bestuur en het aankondigen van beleid waarmee Labour alle publieke voorzieningen er weer bovenop wil helpen. „Change begins”, staat in Liverpool groot op alle schermen.

Gratis kaartjes

Keir Starmer beloofde tijdens de verkiezingscampagne dat hij het landsbestuur weer gedegen en betrouwbaar zou maken, maar voorlopig krijgt juist hij het te verduren in de media. Starmer ontving de afgelopen jaren meer donaties en freebies, gratis kaartjes voor voetbal en concerten, dan welk ander Lagerhuislid dan ook. Sinds hij is aangetreden als partijleider, in 2020, ontving hij geschenken met een opgetelde waarde van meer dan 107.000 pond (omgerekend bijna 128.000 euro). Geregeld zat hij in de skybox van voetbalclub Arsenal en hij bezocht Taylor Swift met zijn vrouw, Victoria Starmer.

De ophef rond de donaties vond plaats in een soort politiek vacuüm tussen de verkiezingen in juli en het begin van Labours pogingen om met wetgeving de „funderingen van ons land te fiksen”, zoals Starmer vaak zegt. Het lijkt er niet op dat de partijtop de regels rond transparantie over donaties heeft geschonden – naast Starmer ontvingen ook vicepremier Angela Rayner en minister van Financiën Rachel Reeves donaties ter waarde van enkele tienduizenden ponden. Bijna alles kwam van dezelfde rijke zakenman, Waheed Alli, die voor Labour in het Hogerhuis zit.

Victoria Starmer, de vrouw van premier Keir Starmer, vorige week bij de Fashion Week in Londen. De premier verzuimde onder meer te melden dat hij geld voor dure kleding voor zijn vrouw heeft aangenomen van zakenman Waheed Alli.

Maar ook al waren die giften volgens de regels en werden ze ook netjes opgegeven, een snuffeltest of ze ook moreel juist zijn, doorstaan ze niet zo gemakkelijk. Starmer was de afgelopen jaren de eerste om de Conservatieven van sjoemelen en vriendjespolitiek te beschuldigen, en nu blijkt híj het meeste te profiteren van gulle giften. En intussen neemt de premier maatregelen die Britten aan de onderkant van de samenleving raken – daarover later meer.

De afgelopen weken vonden de Britse media ook steeds preciezer uit wat de donaties concreet inhielden: geschenken die in het register stonden omschreven als ‘bijdrage in natura’ of ‘ter ondersteuning van parlementaire taken’ bleken geldbedragen voor nieuwe kleding. Het mediateam van Starmer kondigde eind vorige week aan dat de partijtop voortaan dit soort donaties niet meer aanneemt – niet omdat ze begrijpen dat zulke donaties in de ogen van ‘gewone’ Britten ongepast zijn, maar om de verhalen in de media te stoppen.

Overal rijen

In Liverpool is te merken dat Labour nu een partij met macht is. Het is druk in het evenementencentrum pal aan de Mersey-rivier. Overal staan rijen: voor de zaaltjes met ronde-tafelsessies, voor de koffiekraampjes en voor de hal waar de Labour-leden vergaderen. Denktanks, belangenverenigingen en politieke faculteiten houden sessies die vooruitkijken naar de komende regeerperiode. ‘Hoe kan Labour de huizencrisis beëindigen?’ ‘Hoe moeten we het gevangenisstelsel hervormen?’ ‘Hoe trekken we buitenlandse investeringen aan?’

Ook al staat de partij nog aan het begin van vijf jaar regeren, in de afgelopen maanden zijn al wel enkele on-Labourachtige besluiten gevallen. Bijvoorbeeld over het in stand houden van een controversiële maatregel voor gezinnen in de bijstand. Gezinnen met meer dan twee kinderen krijgen voor die ‘extra’ kinderen geen uitkering.

Deze wet, ingevoerd door de Conservatieven in 2017, heeft de afgelopen jaren aantoonbaar bijgedragen aan armoede onder kinderen. Enkele rebelse fractieleden wilden meteen na de verkiezingen dat Labour een einde aan de maatregel zou maken, maar de partijtop besloot anders. Het kost 3,4 miljard pond per jaar om de wet af te schaffen en dat geld is er niet, zegt Starmer. Hij reageerde onverbiddelijk op zijn protesterende partijgenoten: de leden die in het Lagerhuis vóór het afschaffen van de maatregel stemden, werden voor zes maanden geschorst en daarmee was de zaak voorlopig afgedaan.

Op het partijcongres staat Starmer onder druk om een bezuiniging voor gepensioneerden terug te draaien. Starmer en de minister van Financiën Rachel Reeves maakten in juli een einde aan de algemene toeslag die alle ouderen in de winter krijgen om hun energierekeningen te kunnen betalen. Ze krijgen eenmalig 200 of 300 pond, afhankelijk van hun leeftijd. Labour maakt die toeslag inkomensafhankelijk: alleen ouderen die ook een aanvullende uitkering op hun pensioen krijgen, komen voortaan nog in aanmerking. Maar een groep van bijna een miljoen oudere Britten valt net tussen de groepen in: ze zijn niet arm genoeg voor de uitkering, maar niet rijk genoeg om de steun te kunnen missen.

Premier Starmer en zijn minister van Financiën Rachel Reeves verdedigen dit soort besluiten door te wijzen naar „een financieel zwart gat” dat de Conservatieve Partij hen heeft nagelaten. Alleen dit jaar al hadden ze een tekort van bijna 22 miljard pond (26,4 miljard euro) op de begroting. Deels bestaat dat bedrag inderdaad uit tegenvallers – maar deels zijn het ook politieke keuzes. Labour koos er bijvoorbeeld voor om meteen toe te geven in enkele cao-onderhandelingen in de publieke sector, en rekent de bijna 12 miljard die deze loonsverhogingen kosten bij dat algemene bedrag.

Niet zo zwartgallig

Aan het einde van het zomerreces hield Starmer een pessimistische toespraak waarin hij waarschuwde voor meer pijnlijke besluiten: „Het wordt eerst slechter voordat we verbetering zullen zien.” Hij zei dat veel van de belangrijke hervormingen – in de gezondheidszorg bijvoorbeeld – niet in vijf jaar gedaan zullen zijn en dat Labour nog meer pijnlijke financiële besluiten zal moeten nemen.

Zo somber is de teneur nu in Liverpool niet. Economen waarschuwden de partijtop na Starmers toespraak in augustus dat zijn zwartgalligheid bedrijven afschrikt om te investeren in het VK. Terwijl Labour het bedrijfsleven juist als belangrijk deel van hun oplossing ziet. Ze willen meer bedrijvigheid en een stijging van de arbeidsproductiviteit, zodat de economie groeit en Britten weer meer te besteden krijgen. Dus was Reeves maandag positiever in haar congrestoespraak. „Groot-Brittannië staat weer open voor zakendoen”, zei ze. „We gaan ons land weer opbouwen.”

Hoe dat precies vorm krijgt, blijft ook op het congres nog vaag. Minister Reeves kondigde maandag gratis schoolontbijten aan voor honderden basisscholen. Maar ze zei niets over eventuele belastingverhogingen, die wel verwacht worden om de hervormingen die Labour wil doorvoeren te kunnen betalen. Eind oktober komt Reeves met haar eerste begroting.

Oppervlakkige overwinning

Labour behaalde bij de verkiezingen in juli een brede overwinning, maar ook een oppervlakkige. In het Britse districtenstelsel krijgt de kandidaat met de meeste stemmen de Lagerhuiszetel, de andere partijen hebben het nakijken. Labour won veel zetels, maar vaak waren de verschillen met de andere kandidaten klein.

De kiezers kozen vooral voor Labour uit wanhoop en onvrede met de Conservatieven. „Ze willen verandering, maar zijn pessimistisch over de kans dat Labour die ook echt brengt. Hun keuze was een gok”, zegt Christabel Cooper maandag tijdens een panelsessie op het congres. Ze is onderzoeksdirecteur bij Labour Together, een denktank die al jaren nauw samenwerkt met Keir Starmer.

Belangrijke thema’s voor veel Britten zijn de gezondheidszorg en de lange wachtlijsten bij de NHS, de hoge kosten van het dagelijks leven en immigratie. Daar willen ze binnen een jaar of twee verbetering in zien, zegt Cooper. „Labour is voorzichtig ingehuurd, op basis van een voorlopig contract. Het volk is bereid ze weer te ontslaan als ze niet leveren.”

Delen





Mail de redactie