In Beeld Het was de week van de Miljoenennota en de zwartgelakte adviezen van ambtenaren. Die laatsten zijn vooral wat er in de herinnering blijft na twee lange dagen Algemene Politieke Beschouwingen. Premier Schoof haalde de woede van de oppositiepartijen ermee op zijn hals en de verhoudingen in de coalitie werden er nog verder door getest. NRC-fotograaf Bart Maat legde deze week het politiek spektakel vast. Een selectie van zijn beste beelden.
Het heeft weliswaar 43 jaar moeten duren, maar het valt toe te juichen dat een rechter in El Salvador de geruchtmakende moorden op vier IKON-journalisten, in 1982, alsnog heeft bestraft. Een rechtbankjury oordeelde dinsdag unaniem dat een voormalig kolonel, minister van Defensie en politiechef destijds de dodelijke legerhinderlaag hielpen leggen, waarin het Nederlandse viertal stierf toen het verslag deed van de burgeroorlog in het Midden-Amerikaanse land.
Voor de nabestaanden van Hans ter Laag, Koos Koster, Jan Kuiper en Joop Willemsen sluit dit vonnis een decennialange strijd voor gerechtigdheid af. Gedurende de slepende rechtsgang zijn andere verdachten overleden en twee van de drie hoogbejaarde veroordeelden zullen als negentigers niet meer de cel indraaien, terwijl een derde zich al jaren in de VS verschuilt. Maar dankzij dit vonnis gaan zij tenminste wel als veroordeelde moordenaars het graf in.
Dat zo een einde is gekomen aan de schrijnende straffeloosheid in deze zaak, maakt van El Salvador nog geen voorbeeldige rechtsstaat. Integendeel: juist de laatste jaren is het land afgegleden van een gemankeerde democratie naar een autoritair geleide politiestaat onder leiding van een man die zichzelf als „’s werelds coolste dictator” aanprijst.
Nayib Bukele is president sinds mei 2019 en in die zes jaar zette hij eerst zowel de wetgevende als de rechtsprekende macht naar zijn hand. Vervolgens riep hij in de strijd tegen bendegeweld een al drie jaar durende noodtoestand uit. Hieronder zijn tienduizenden mensen vastgezet, met amper toegang tot de rechter. In strijd met de grondwet ging hij begin 2024 op voor een tweede termijn, die hij op overtuigende wijze won: veel Salvadoranen waarderen de herwonnen veiligheid in wat jarenlang het land met het hoogste moordcijfer ter wereld was.
Dit Bukele-model – minder burgerlijke vrijheden in ruil voor veiligheid – maakt sindsdien school in het door criminaliteit geteisterde Latijns-Amerika. In de hele regio zeggen burgers „iemand als Bukele” te willen en beloven politici zijn aanpak te kopiëren en bendeleden ook massaal op te sluiten in extra beveiligde megagevangenissen.
Ook Donald Trump herkende de aantrekkingskracht van die belofte. Kort na zijn aantreden sloot zijn regering een akkoord om bijna driehonderd migranten uit te zetten naar El Salvador. Hoewel van lang niet allemaal vaststaat dat zij bendeleden zijn, zoals Washington beweert, belandden zij in Bukeles omstreden Cecot-gevang. Beelden van hun deportatie en detentie dienden als propagandamateriaal.
De veiligheid waarmee Bukele internationaal sier maakt, is in werkelijkheid het resultaat van een schimmige deal. Zijn bewind gooide het op een heimelijk akkoordje met de top van de belangrijkste bendes. In ruil voor persoonlijke vrijgeleides, kwamen deze leiders niet in opstand toen hun voetsoldaten massaal werden opgepakt.
De bendes in El Salvador zijn een directe erfenis van het gewapend conflict waarvan de IKON-ploeg destijds verslag deed. Bukele heeft slechts een façade van veiligheid opgetrokken en de hele bevolking tot gevangene gemaakt. Zonder mij, dreigt hij, zal het geweld zó terugkeren. Mensenrechtenactivisten of journalisten die de keerzijden van dit beleid belichten, worden het land uitgejaagd of vervolgd. Hoewel El Salvador niet meer in de internationale belangstelling staat zoals tijdens de Koude Oorlog, verdient dat onrecht meer aandacht.
Als een vader de bal voor de training tien meter de lucht in schiet, laat Anouar die eerst even rustig stuiteren. „Kop jij wel eens?”, vraagt zijn moeder Nadia omdat NRC dat graag wil weten. „Alleen tijdens de wedstrijd”, zegt Anouar, met een fris opgeschoren koppie na een kappersbezoek. En hij rent het veld weer op. „Dat koppie heb je nog nodig, hè”, zegt zijn moeder. „Rekenen kan hij ook goed.”
Bij de training donderdag van de Onder-8 pupillen van de Amsterdamse voetbalclub Real Sranang is de conclusie van de Gezondheidsraad zeker niet het gesprek van de namiddag. Koppen verhoogt de kans op hersenletsel en specifiek bij kinderen is waakzaamheid geboden. Enkele ouders aan de zijlijn op sportpark Middenmeer hebben het gezien in het nieuws. Maar koppen deden hun kinderen van rond de acht jaar toch al niet.
Lees ook
Het staat nu écht vast: koppen bij voetbal verhoogt de kans op dementie. Treft de KNVB ook maatregelen?
Anouar, Thomas en Damine zijn allemaal al gescout door jeugdopleidingen van profclubs. Wie weet hoe ver ze het zullen schoppen. Als het aan de huidige richtlijnen van de KNVB ligt, zullen ze gaandeweg leren koppen. De voetbalbond is voorstander van beperking, maar ook van leren hoe je technisch beheerst een bal kopt.
De vraag is hoe de Sportraad Nederland het onderzoek van de Gezondheidsraad vertaalt naar een advies aan de overheid. Hersenprofessor Erik Scherder, lid van dit adviesorgaan, wil aan de telefoon niets toelichten. „Het zou niet goed zijn als ik daar nu tussendoor iets over ga zeggen.”
„Voor mijn part schaffen ze koppen af”, zegt Onder 8-trainer Germain Beudeker van de club in Amsterdam-Oost. „Of dat je het alleen bij de profs en hogere amateurs houdt. Het is een spelletje, toch?” Hij was er zelf ook niet goed in, koppen. „Het mocht niet van mijn moeder, die had al in de gaten dat het niet goed voor je is.” Hoe dan? „Ik denk door boksverhalen. Zie wat er gebeurd is met Muhammad Ali.” De bokslegende leed sinds de jaren tachtig aan Parkinson, voor hij overleed in 2016.
Onder-8 pupillen van de Amsterdamse voetbalclub Real Sranang koppen eigenlijk nooit.
Foto’s Olivier Middendorp
Ouders langs de lijn maken wel degelijk onderscheid tussen voetbal en boksen of kickboksen. „Dat is wel even een tandje heftiger”, zegt Mark de Goede. „Zag je dat?”, zegt hij als voetballertje Thomas een hoge bal aan zich voorbij laat gaan. Moeder Morgana zag het ook. „Hij kon koppen, maar koos ervoor om dat niet te doen.” Zij legt uit hoe Thomas afgelopen oktober, „het was winterkoud”, een bal hard op zijn hoofd kreeg. Nog steeds vindt hij het spannend, vermoeden zijn ouders.
Ahmed Chalile, de vader van Damine, maakt zich geen zorgen. Zijn zoon is een handig dribbelaartje, die na een stage bij Feyenoord volgend seizoen instroomt in de jeugdopleiding in Rotterdam. Het ziet er niet naar uit dat hij een veelkoppende spits wordt of een bonkige verdediger die heerst in het luchtruim. „Ik zou wel waakzaam zijn als hij ineens veel kopduels aan moet gaan”, zegt Chalile. Maar alle jeugdopleidingen zijn gebonden aan de KNVB-richtlijnen, weet hij.
Van trainer Germain mogen de pupillen drie keer per uur koppen. Maar in de praktijk koppen ze „nooit”, zegt hij. Natuurlijk, hoe ouder en sterker spelertjes worden, hoe vaker de bal de lucht in gaat. „Ze mogen ook gewoon de handen voor hun hoofd houden”, zegt Anouars moeder Nadia, die liever haar achternaam niet in de krant wil. „Af en toe hoor je dan een hele serieuze ertussen die dan roept: hands!”
Je moet wel met je kop in het zand hebben gezeten als je nu nog van deze conclusies schrikt
Buurclub Zeeburgia, ook op sportpark Middenmeer, is een nog grotere kweekvijver van talent. Ook hier wordt niet specifiek op koppen getraind in de jeugd. Verzorgd voetbal staat voorop, hoge ballen horen daar eigenlijk niet bij, zegt voorzitter André Bonvanie aan de telefoon. En hoekschoppen dan? „Daarbij train je op scoren, op positioneren. Niet specifiek op koppen.”
Dat de Gezondheidsraad nu eerdere onderzoeken op een rij heeft gezet, maakt op hem niet veel indruk. „Jij en ik zijn verloren”, zegt Bonvanie „Maar spelers die nu worden opgeleid, trainen al anders. Iedereen vindt het nu weer even spannend, wij niet. En je moet wel met je kop in het zand hebben gezeten als je nu nog van deze conclusies schrikt.”
Lees ook
Kopballen verbieden: spelersvakbond is voor, sportartsen nog niet
Het is sinds drie jaar iedere keer weer punt van discussie tijdens Roland Garros: de ongelijke verdeling tussen mannen- en vrouwenwedstrijden in de avonduren. Dit jaar is er niet één vrouwenpartij gespeeld in het tijdslot dat het populairst is bij kijkers, zowel op de tribune als op televisie. Speelsters spreken van seksisme, terwijl de toernooiorganisatoren zeggen te handelen vanuit „gezond verstand”.
Sinds het Parijse grandslamtoernooi een miljoenencontract tekende met streaminggigant Amazon Prime Video, worden de avondsessies exclusief uitgezonden door de Amerikaanse streamingdienst. Alle wedstrijden overdag zijn gratis te zien bij de Franse publieke omroep. Ook voor de toeschouwers op het park zijn de late partijen exclusief, er is een apart toegangsbewijs voor nodig.
Sinds 2021, het jaar dat de avondsessies werden geïntroduceerd, zijn er 55 avondwedstrijden gespeeld: op vier na allemaal mannenpartijen. De organisatie prijst de avondsessies steevast aan als de leukste en spannendste wedstrijden van het toernooi.
Op Roland Garros zijn drie grote stadions: Philippe Chatrier, het grootste, Suzanne Lenglen en Simonne Mathieu. Op elk van die banen worden in de eerste rondes vier wedstrijden uit het enkelspel gespeeld: twee mannenwedstrijden en twee vrouwenwedstrijden. Alleen het centercourt (Philippe Chatrier) is het toneel van de avondpartijen, die beginnen om kwart over acht ’s avonds.
De manvrouwverdeling is niet alleen ongelijk als het gaat om de avondwedstrijden, ook in de openingspartijen speelt dit probleem. Aan het begin van een speeldag zijn de stadions doorgaans minder goed gevuld, publiek druppelt in de loop van de dag binnen. De afgelopen vijf jaar zijn er 55 openingswedstrijden gespeeld. Daarvan zijn er 53 door vrouwen gespeeld.
„Het is best ironisch”, vindt de Tunesische tennisster Ons Jabeur, voormalig nummer twee van de wereld. „Ze laten vrouwentennis niet zien, en vervolgens zeggen ze: ‘ja, maar men kijkt vooral naar de mannen.’ Ja, natuurlijk kijkt men meer naar mannentennis, want dat wordt ook meer uitgezonden.”
De nummer 1 van de wereld, Aryna Sabalenka is ook kritisch op de toernooiorganisatie. De Wit-Russische zei in de persconferentie na haar kwartfinale tegen de Chinese Qinwen Zheng dat vrouwen „een gelijke behandeling” verdienen. „Er waren zoveel geweldige wedstrijden die leuk waren geweest om te zien als avondwedstrijd. […] Ik ben het er absoluut mee eens dat we het verdienen om op een groter podium te spelen. Met een betere timing en meer toeschouwers.”
De Amerikaanse Coco Gauff (nummer twee op de wereldranglijst) houdt zich ook niet stil: „We produceren tennis van een hoge kwaliteit.” Ze haalt een avondwedstrijd aan die ze speelde tijdens de US Open, die zou worden gevolgd door een wedstrijd van Novak Djokovic, een van de beste tennissers aller tijden. „Mensen waren bijna net zo enthousiast om mij te zien spelen.”
Jannik Sinner, nummer één bij de mannen, laat in een interview met Sky Sports weten dat er al veel gelijkheid is in het tennis: „evenveel prijzengeld” en „evenveel wedstrijden op de grote banen.” Wat betreft het avondschema houdt hij zich op de oppervlakte: „Ik maak het schema niet, dus ik kan daar geen commentaar op geven.”
Amelie Mauresmo, toernooidirecteur van Roland Garros en voormalig nummer één op de wereldranglijst, zei in 2022 nog dat mannenwedstrijden „aantrekkelijker en aansprekender” zouden zijn. Later kwam zij daar op terug.
Afgelopen vrijdag wees ze de beschuldiging dat vrouwentennis als minderwaardig wordt gezien resoluut van de hand. „Er wordt slechts gekeken naar welke partij het aantrekkelijkst is voor de fans”, stelde ze. Dat de keuze vaker op een mannenpartij valt, is volgens haar logisch: de mannen spelen om drie gewonnen sets, vrouwen slechts om twee. Een mannenwedstrijd duurt gemiddeld dus een stuk langer. Fans betalen voor één enkele wedstrijd, en zouden liever een langere partij zien.
Een veel geopperde oplossing voor dit probleem is de mogelijkheid om twee partijen te programmeren tijdens de avondsessie, die dan eerder zou moeten beginnen. De Australian Open en de US Open doen het al op deze manier. Mauresmo wees deze mogelijkheid af: „Parijzenaren komen uit werk naar Roland Garros en kunnen niet eerder arriveren, als wedstrijden eerder beginnen zijn de tribunes leeg.”
Mats Wilander, oud-tennisser en nu werkzaam als presentator bij Eurosport, opperde in 2023 al een oplossing: als je wil dat de toeschouwers meer tennis te zien krijgen, plan dan een wedstrijd uit het gemengd dubbel in na de vrouwenwedstrijd in de avond. Die wedstrijden zijn doorgaans een stuk korter, dus eerder beginnen zou dan niet hoeven. Met die suggestie is voor zover bekend nooit iets gebeurd.
Een andere optie is dat ook de vrouwen in de toekomst om drie gewonnen sets gaan spelen. Twee jaar geleden vertelde Mauresmo nog aan The Daily Telegraph dat ze zelf graag een best-of-five-finale had gespeeld. En als dat iets aan het vrouwentennis zou toevoegen, wil ze dat als toernooidirecteur „zeker overwegen”. Maar ook met deze optie is tot nu toe niks gedaan.
