‘Organisaties durven niet in ouderenzorg te investeren’

Ouderenorganisaties investeren te weinig in vastgoed, IT en duurzaamheid. Dat komt door de voortdurende onzekerheid over mogelijke bezuinigingen. Dat schrijft accountantsbureau BDO dinsdag op basis van een analyse van jaarverslagen uit 2023 van ruim driehonderd zorgorganisaties. „De sector is helaas afwachtend”, constateerde Mike Tagage, partner bij BDO, dinsdagochtend tijdens de presentatie.

Vorig jaar nog omschreef BDO de financiële situatie van de ouderenorganisaties (over het jaar 2022) als „ronduit alarmerend”. Maar in 2023 steeg de winst, al leed nog altijd een kwart van de organisaties verlies – vooral kleinere met een omzet tot 60 miljoen euro, en vooral in Zeeland, Utrecht en Drenthe. Het rendement in de sector steeg van 1,0% in 2022 naar 1,7% in 2023.

Veel ouderen willen en kunnen langer thuiswonen, schrijft BDO in de analyse. De zorg moet zich dus meer gaan richten op het zelfredzamer maken van ouderen en het bieden van hulp aan het sociale netwerk, ook al omdat er steeds grotere personeelstekorten zijn bij ouderenorganisaties en het ziekteverzuim hoog blijft. De personeelskosten bedragen nu 70% van de exploitatie. „Een onhoudbare situatie”, aldus Tagage.

Toch leidt dat niet tot de noodzakelijke investeringen voor de toekomst, constateert BDO. Er zijn nu beperkt nieuwe alternatieven beschikbaar tussen zelfstandig wonen en het traditionele verpleeghuis. Het investeren in vernieuwende concepten om dat gat te dichten blijft achter. „De kloof tussen wat ouderen in de toekomst nodig hebben en wat beschikbaar is, wordt alsmaar groter”, zei Tagage. Hoe langer gewacht wordt met investeren, hoe nijpender de situatie wordt. „Het is van cruciaal belang om op korte termijn te investeren. Ouderen dreigen de dupe te worden.”

Onzekerheid

Volgens BDO staan ouderenzorginstellingen voor grote uitdagingen, met name op het gebied van vastgoed, maar wachten ze af door onzekerheid over bezuinigingen. Het vorige kabinet Rutte-IV wilde honderden miljoenen bezuinigen op ouderenzorg. De Tweede Kamer wist de meeste bezuinigingen voor 2024 tegen te houden, maar vanaf volgend jaar staan ze alsnog op de planning. Op Prinsjesdag moet duidelijk worden hoe de nieuwe zorgminister Fleur Agema (PVV) daarmee omgaat. „Als het doorgaat, is het weer code rood en zijn we terug bij af”, waarschuwde Tagage. „De overheid moet duidelijkheid geven of de bezuinigingen doorgaan en hoe hoog die zijn, Maar nog beter: geef zorginstellingen de tijd om te kunnen veranderen.”


Lees ook

Toch bezuiniging op ouderenzorg

Langdurige zorg is vooral bestemd voor ouderen, van wie een groot deel in een verpleeghuis verblijft, en anderen thuis intensieve zorg krijgen.

Bij de geplande bezuinigingen gaat het om de 196.000 ouderen die vallen onder de Wet langdurige zorg (Wlz), bedoeld voor mensen die blijvend en intensief zorg nodig hebben. Zo’n 123.000 van hen wonen in een verpleeghuis, zo’n 73.000 krijgen thuis intensieve zorg, blijkt uit cijfers van brancheorganisatie Actiz. Van de thuiswonenden staan er bijna 24.000 op een wachtlijst voor een plek in een verpleeghuis.

Gevoelig

Bezuinigen op ouderenzorg ligt politiek altijd gevoelig, al zijn de kosten hoog en lopen ze verder op. De totale kosten bedragen nu zo’n 18 miljard euro, een bedrag dat door de dubbele vergrijzing (er komen steeds meer ouderen die ook steeds ouder worden) bijna verdubbelt tot 37 miljard in 2040. „Ter vergelijking: dat is bijna evenveel als we nu uitgeven aan onderwijs en vijf keer zoveel als we nu uitgeven aan politie. De zorg voor ouderen dreigt onbetaalbaar te worden”, concludeerden topambtenaren in het rapport Niets doen is geen optie, dat vorig jaar door toenmalig minister Helder (VVD) naar de Kamer werd gestuurd. Het kabinet zou volgens dat rapport miljarden moeten besparen.

Door de stijgende kosten in de zorgsector heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) al jaren de grootste of een-na-grootste begroting van alle ministeries. Bezuinigen betekent in de praktijk dan ook vaak ‘minder meer’, oftewel: er wordt wel extra geld uitgegeven, maar minder dan eerder gedacht.