De begroeting was beleefd genoeg. „How are you”, zei de Oekraïense president Zelensky, vriendelijk glimlachend.
„Fine, thank you”, zei Geert Wilders.
Afgelopen zaterdag schudden Geert Wilders en Volodymyr Zelensky elkaar voor het eerst de hand achter de schermen van een economisch forum aan het Comomeer in Italië. Voor de president was het een gesprek zoals hij ze dagelijks meermalen voert, maar voor Wilders was het een bijzonder moment. De PVV-leider heeft zich altijd uiterst kritisch uitgelaten over Oekraïne en noemde in het verleden Poetins Rusland „een bondgenoot”.
Een week eerder had de PVV-leider op X nog cynisch gereageerd op het bezoek van Dick Schoof aan Kyiv – de eerste buitenlandse reis van de premier. „De hardnekkige corruptie daar ook nog besproken […] of alleen maar geld gebracht?”, sneerde Wilders. Nu moest de PVV-leider namens Nederland de uitvoerige dank van Zelensky in ontvangst nemen voor de „uitvoerige steun op het gebied van defensie, financiën en humanitair gebied”.
Na afloop probeerde Wilders eigen accenten te zetten. „Een goed gesprek”, constateerde de PVV-leider op X, waarbij niet alleen „de vreselijke oorlog”, maar ook „de corruptie in Oekraïne […] de kwestie Nord Stream en de Oekraïnse [sic] mannen die in Nederland verblijven” aan de orde waren gekomen.
Steun
Het tekent de spagaat waarin Wilders zich bevindt. In het hoofdlijnenakkoord heeft de PVV zich contrecoeur vastgelegd op de onverminderde steun aan de regering-Zelensky. Voor coalitiepartners VVD en NSC is deze steun niet onderhandelbaar. Om dat te benadrukken, waren niet alleen premier Schoof, maar ook minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) en minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) al in Kyiv. Dat was geen toeval, zo zei Brekelmans tijdens de presentatie van de nieuwe Defensienota 2024 in Amersfoort. „Nederland blijft een voortrekkersrol vervullen”, zei de minister. „Waar mogelijk versnellen we de militaire steun aan Oekraïne.”
Het was een duidelijke boodschap aan Wilders, die consequent ruimte blijft zoeken op het Oekraïnedossier. Toen de Wall Street Journal eind augustus een uitgebreide reconstructie publiceerde over de Oekraïense operatie om gaspijpleiding Nord Stream op te blazen, diende Wilders meteen schriftelijke vragen in – die door het kabinet werden afgedaan met de mededeling dat Nederland het strafrechtelijk onderzoek in Duitsland afwacht.
Afgelopen maandag – twee dagen na het gesprek met Zelensky – retweette Wilders een stuk uit De Telegraaf over de verwachte groei Oekraïense vluchtelingen (onder de kop: ‘Oekraïense golf dijt uit’). „Nederland kan dat niet meer aan”, twitterde Wilders. „Oekraïense mannen die hun thuisland kunnen helpen verdedigen en heropbouwen moeten worden teruggestuurd.”
Cernobbio
Wilders blijft – waar mogelijk – kritisch. Toch kan de PVV-leider moeilijk verhullen dat zijn speelruimte beperkt is. Wie een politieke rol van betekenis wil spelen, kan Oekraïne moeilijk laten vallen. Het is een conclusie die sommige rechts-populistische vrienden van Wilders in Europa al eerder hebben getrokken. Zo laat Marine Le Pen, wier Rassemblement National altijd warme banden onderhield met Moskou, zich al enige tijd kritisch uit over Poetins invasie.
De Italiaanse premier Giorgia Meloni heeft zich zelfs ontwikkeld tot een belangrijke steunpilaar van Kyiv. Tijdens het economische forum in Cernobbio aan het Comomeer sprak ze opnieuw met Zelensky en verzekerde hem van steun. Italië zal achter Oekraïne blijven staan, zei Meloni tijdens haar toespraak voor het forum: „Dat is een keuze die nimmer zal veranderen.”
Het onderstreepte nog eens dat de Hongaarse premier Viktor Orbán – ook aanwezig in Cernobbio – geïsoleerd staat met diens pro-Russische beleid. In een interview met de Italiaanse krant Il Giornale concentreerde Wilders zich daarom liever op migratie – daar had hij met Zelensky over gesproken, zo zei hij. De PVV-leider sprak lovende woorden over de regering-Meloni: „Ze doen uitstekend werk. Het aantal landingen [van vluchtelingen] is afgenomen.”
Lees ook
Wilders is niet pro-Poetin meer, maar zijn standpunt over Oekraïne blijft een vraagteken boven de formatie
