Ruzies met Financiën, toch kreeg Laurentien een miljoenenklus

Een bijzonder uitje lokt de formatieonderhandelaars op maandagochtend 15 november 2021 weg van het Binnenhof. Ver is het niet. Hun bestemming ligt nog geen twee kilometer van de plek waar ze inmiddels al meer dan een half jaar proberen een opvolger voor het kabinet-Rutte III in elkaar te knutselen.

Een paar weken eerder hebben de partijleiders van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie geprobeerd contact te leggen met ‘toeslagenouders’. Het vorige kabinet is immers gevallen over het Toeslagenschandaal, de onderhandelaars moeten iets doen aan de ellendige situatie, en willen daarover in gesprek met de slachtoffers.

Praten is prima, schrijven „tientallen gedupeerde ouders van de toeslagenaffaire”. Maar wel onder voorwaarden: „Om in onze kracht te staan en [ons] gelijkwaardig te voelen, nodigen we u graag uit bij ons op een vertrouwde plek in Den Haag in plaats van dat we bij u langskomen. En we kiezen graag een eigen gespreksleider die wij vertrouwen.”

Die ‘vertrouwde plek’ waar de onderhandelaars die ochtend aanbellen, is een pand van prins Constantijn, de echtgenoot van prinses Laurentien van Oranje. De ‘eigen gespreksleider’ is Laurentien van Oranje. En de brief, met de tientallen gedupeerde ouders als afzender, is geschreven door Laurentien van Oranje. Dat meldt zij bewust niet. „Door mij nog niet te noemen voelt de voorgestelde aanpak minder ‘zwaar’”, zo legt de prinses per mail aan de betrokken ouders uit. „De gespreksleider zou ik dan zijn…”

De timing van de bijeenkomst is opmerkelijk. De coronabesmettingen nemen toe, drie dagen eerder heeft premier Mark Rutte een gedeeltelijke lockdown aangekondigd. Het advies: „Ontvang thuis niet meer dan 4 gasten per dag van 13 jaar of ouder en werk thuis, tenzij het écht niet anders kan.”

Drie dagen later – medewerkers van de stichting scannen de corona-app van bezoekers aan de deur – vult het pand zich met zo’n veertig mensen. Ze worden verdeeld over vier kamers: Cloud, Asia, Orange en Oval. Daar luisteren Mark Rutte en Sophie Hermans van de VVD, Sigrid Kaag en Rob Jetten van D66, Wopke Hoekstra en Pieter Heerma van het CDA en Gert-Jan Segers en Carola Schouten van de ChristenUnie in wisselende samenstellingen naar de verhalen van kinderen en ouders. Tussen de sessies door krijgen de politici gelegenheid voor „reflectie”. „Fractievoorzitters en Secondanten lopen door het huis om te laten bezinken over de gesprekken die ze zojuist hebben gevoerd”, staat in het draaiboek. „Zoek een voorwerp dat je gevoel uitdrukt […] en deel dit zo meteen in de Hal op de begane grond.”

Aanwezigen herinneren zich een waardevolle bijeenkomst. Er was ruimte om de parallelle werelden van politici en toeslagenouders bij elkaar te brengen, om beleidsmakers te doordringen van de verwoestingen die ze hadden aangericht.

Die ochtend is een stap op weg naar de cruciale positie die prinses Laurentien drie jaar later heeft verworven binnen de hersteloperatie Toeslagen. Haar stichting (Gelijk)waardig Herstel kreeg deze zomer van het ministerie van Financiën opdracht om voor tienduizenden toeslagenslachtoffers – het overgrote deel van de getroffenen – de financiële compensatie definitief vast te stellen. Een megaklus ter waarde van bijna 100 miljoen euro.

Snelle aanpak

NRC reconstrueerde op basis van gesprekken met ruim twintig betrokkenen binnen en buiten de overheid en tientallen openbare en vertrouwelijke documenten hoe prinses Laurentien deze cruciale positie verwierf.

Haar betrokkenheid bij de hersteloperatie leidde vanaf het begin tot strijd. Veel ouders dragen Laurentien op handen: de hersteloperatie van de overheid verloopt zo traag dat duizenden gezinnen nog jaren moeten wachten op compensatie. Ouders zien dat de prinses met haar bevlogenheid en positie als geen ander in staat is juridische en procedurele barrières te doorbreken. De aanpak van haar stichting werkt snel, ook de Tweede Kamer is enthousiast.

Ambtenaren, maar ook mensen die net als Laurentien van buiten kwamen om te helpen én sommige slachtoffers zagen een prinses die zich nauwelijks liet tegenspreken of bijsturen en mensen die kritiek uitten snel als vijand zag. Die houding helpt de hersteloperatie niet verder, vinden zij. Bij het compenseren van slachtoffers voert haar stichting een overheidstaak uit – en een overheid moet zich nu eenmaal aan wetten en procedures houden. In het kamp van de prinses leidde dat met enige regelmaat tot frustratie en boosheid. Ambtelijke regels en procedures werden gezien als uiting van wantrouwen jegens toeslagenslachtoffers.

Voorzitter zonder panel

De betrokkenheid van de prinses begint in 2020. Het kabinet wil met een ‘kindpanel’ getroffen kinderen zelf laten adviseren over de hersteloperatie. Voorzitter van het panel is voormalig PvdA-Kamerlid Lea Bouwmeester. Omdat Laurentien met haar Missing Chapter Foundation al jarenlang kindpanels voor andere organisaties inricht, wordt ze ingehuurd voor een ondersteunende rol.

Een jaar lang gaat dat goed. Maar nadat het kabinet eind 2020 tijdens een Catshuissessie heeft besloten dat alle gedupeerden sowieso 30.000 euro moeten krijgen, en dat er ook een ‘kindregeling’ moet komen met schadevergoeding voor kinderen, blijkt dat Laurentien veel meer wil dan ondersteunen.

In het voorjaar van 2021 werken ambtenaren van het ministerie van Financiën en het kindpanel hard aan de contouren van de kindregeling. Het kabinet heeft er 200 miljoen euro voor vrijgemaakt, maar waar hebben de kinderen eigenlijk behoefte aan? Nu is het kindpanel aan zet.

Hoewel Bouwmeester volgens Kamerbrieven formeel de leiding heeft over de uitwerking, werpt ook Laurentien zich op die rol. Ze verdeelt taken, corrigeert presentaties voor ambtelijk overleg, doet tekstaanpassingen in een Kamerbrief. Ze stuurt een plan met de contouren van de kindregeling rond, met daarin ook schadebedragen tot tienduizend euro per kind, waarbij oudere kinderen meer krijgen dan jongere. Die bedragen leiden tot ambtelijke vragen: waar zijn ze op gebaseerd? Staan ze wel in verhouding tot andere schaderegelingen? Slachtoffers van geweld in de jeugdzorg krijgen bijvoorbeeld maximaal vijfduizend euro, en ook kinderen in aardbevingsgebied Groningen krijgen veel minder. Sommige ouders maken zich zorgen dat jongeren opeens zo’n grote zak geld krijgen. Gaan ze daar wel goed mee om?

Twijfels over haar voorstel wekken ergernis bij Laurentien, merken betrokkenen. De prinses is juist van mening dat ze precies doet wat haar opdracht is: de stem van kinderen en jongeren bewaken. Zo gaat het telkens met bezwaren of twijfels die anderen opwerpen: het is de wil van de kinderen, zegt Laurentien. Zij zijn leidend, de prinses is hún stem. Het verdriet van de slachtoffers is ook haar verdriet.

Laurentien ziet een centrale rol voor haar stichting en de panelkinderen. Ze stelt voor dat kinderen op verschillende momenten in het besluitvormingsproces voorlichting geven aan betrokken ambtenaren en politici, en daarna ook het resultaat presenteren. In een presentatie over de communicatieaanpak schrijven de prinses en haar team dat „de authentieke stemmen van kinderen” ervoor zullen zorgen dat de regeling goed landt, en dat een aantal kinderen „er in de media zelf over [wil] spreken”. Ambtenaren verzetten zich: het is de overheid die de plicht en verantwoordelijkheid heeft de buitenwereld te informeren. Dat niet alleen: kwetsbare kinderen bij media laten opdraven kan schadelijk zijn. Prinses Laurentien ontkent dit via een woordvoerder, volgens haar wilde juist het ministerie kinderen in de media brengen, zij niet.

Ook het betrekken van de kinderen bij het besluitvormingsproces kan volgens ambtenaren niet: hun aanbevelingen worden serieus genomen, maar zijn „een startpunt” voor het uitwerken van de kindregeling. Hun wensen moeten ook worden onderzocht op uitvoerbaarheid en rechtmatigheid, juist om te garanderen dat de overheid alle kinderen gelijk behandelt.

De onenigheid leidt tot verhitte discussies, blijkt uit interne stukken en gesprekken met betrokkenen. Laurentien en haar stichting spreken van een „verschil van inzicht”. Ambtenaren vinden dat de prinses praktische en juridische bezwaren tegen wensen van gedupeerden wegzet als een gebrek aan respect voor de slachtoffers. Ze voelen zich soms toegesproken alsof zij er niets van snappen.

Een woordvoerder van Laurentien zegt dat wel te kunnen begrijpen, omdat bij ambtenaren soms een „kennisachterstand bestaat of vaardigheid ontbreekt om diep te luisteren naar de mensen om wie het gaat. Dat is nu juist de reden dat van de expertise en kennis van Laurentien gebruikt is gemaakt,” schrijft hij.

Vanwege de moeizame verhoudingen wordt vlak voor de zomer van 2021 het contact tussen ministerie en Laurentien beperkt: slechts twee ambtenaren mogen nog direct contact opnemen met de prinses.

Na weer een botsing besluit Laurentien in mei 2021 dat alleen zijzelf en haar medewerkers nog direct toegang tot de betrokken kinderen en jongeren zullen krijgen. Haar woordvoerder zegt dat dit gebeurde op verzoek van de kinderen zelf, die aangaven alleen via Laurentien en haar stichting „in verbinding te willen staan.” Zo wordt Lea Bouwmeester – door het kabinet aangewezen om de kindregeling uit te werken – een panelvoorzitter zonder panel.

Guerrilla-actie

„Ik mail jullie omdat ik zorgen heb over de betrokkenheid van Laurentien van Oranje bij het kindpanel en de kindregeling”, schrijft een ambtenaar aan collega’s. De ambtenaar wijst erop dat de prinses, „gesproken [zou] hebben over een guerrilla-actie die nodig is vanuit haar positie”. Weten collega’s wel wat Laurentien voor ogen heeft met de bijeenkomsten die ze belegt over de hersteloperatie? „Ik ben van mening dat we hier nu wel actie op moeten ondernemen voordat dit mogelijk gaat escaleren.”

„Dit is ingewikkeld en er valt niet heel veel aan te doen”, reageert de verantwoordelijke topambtenaar. „Alexandra [van Huffelen, de verantwoordelijke staatssecretaris] heeft al een keer met Laurentien gesproken. […] Het is heel vervelend, maar nogmaals, we hebben zeer weinig ruimte. We hebben haar vorig jaar ook zelf gevraagd om e.e.a. met de kinderen op te pakken.”

Het is inmiddels november 2021. Naast de kindregeling heeft de prinses het vizier nu ook gericht op de situatie van betrokken ouders. Sommige van hen botsen op sociale media over de hersteloperatie en de rol van het ouderpanel, dat tegelijk met het kindpanel is opgericht om advies over de hersteloperatie te geven.

Volgens sommige ouders laat het ouderpanel zijn oren te veel hangen naar de overheid, en kijkt het te weinig naar de belangen van getroffen ouders. Laurentien krijgt van ouders het verzoek om te bemiddelen. In hetzelfde pand waar ze later de formatieonderhandelaars zal ontvangen, organiseert ze een ‘dialoogsessie’ om de kampen bij elkaar te brengen. Alles en iedereen is aanwezig, vertellen betrokkenen: ouders, kinderen, ambtenaren, Kamerleden en de staatssecretaris, maar ook vertegenwoordigers van instellingen als het UWV en de Sociale Verzekeringsbank.

Een maand later publiceert Number 5 Foundation, een van de stichtingen van de prinses, het rapport (Gelijk)waardig Herstel. In de 144 pagina’s met „inzichten en aanbevelingen van kinderen, jongeren en ouders zélf” schrijft Laurentien namens de getroffen ouders: „We zijn experts van een moeilijk leven. Daarom is het belangrijk dat nieuw beleid, wetten en regelgeving worden gemaakt samen met ons.” Alleen zo kan de overheid het vertrouwen van burgers terugwinnen.

Impasse

Dat is niet wat er gebeurt. De uitwerking van de kindregeling is eind 2021 in een impasse geraakt. Allerlei details in de uitwerking moeten via Laurentien aan de kinderen worden voorgelegd, vertellen verschillende betrokkenen. Door de botsende visies van ambtenaren en de prinses levert dat veel vertraging op. Bouwmeester legt in februari 2022 haar voorzitterschap van het kindpanel neer.

Ook de verhoudingen van Laurentien met een deel van het ouderpanel zijn tot onder het vriespunt gedaald. Terwijl Laurentien zich publiekelijk opwerpt als vredestichter tussen ruziënde oudergroepen, verzwakt ze achter de schermen de positie van het ouderpanel, vertellen meerdere betrokkenen. Zij noemen als voorbeeld een brief met klachten over het ouderpanel die de rechterhand van Laurentien begin 2022 aan het ministerie stuurt, zonder het panel daarover te informeren. Welke klachten daarin precies staan, blijft voor het ouderpanel onduidelijk. Laurentien ontkent nu via een woordvoerder dat een dergelijke brief is verzonden.

Vanaf dat moment zijn Laurentien en de voorzitter van het ouderpanel – oud-Ombudsman Arre Zuurmond – gebrouilleerd, zo blijkt uit interne documenten. Bij ouders in het panel is er kritiek op de manier waarop de prinses opereert, en dat zij met haar initiatieven nog niets bereikt zou hebben.

Nieuwe opdrachten om slachtoffers van het Toeslagenschandaal bij de hersteloperatie te betrekken, gaan niet naar stichtingen van de prinses. Op het rapport (Gelijk)waardig Herstel reageert Van Huffelen niet.

Gelijkwaardige rol

„Dit had anders gemoeten”, schrijft de nieuwe staatssecretaris Aukje de Vries (VVD) op 15 juli 2022 aan Number 5. Zeven maanden lang hebben Laurentien en de groep slachtoffers die zich rond haar hebben verzameld, geen reactie gekregen op het rapport.

In de tussentijd heeft de prinses niet stilgezeten. In het voorjaar ontvangt Number 5 Foundation 314.000 euro aan donaties van het Gieskes-Strijbis Fonds, om „haar rol te pakken” in het Toeslagenschandaal: „een doorbraak in de […] herstelaanpak.” Dat het ministerie van Financiën daar niet direct oren naar lijkt te hebben, leidt tot frustratie. Op 1 juni schrijft de Volkskrant een artikel over haar betrokkenheid bij gedupeerde ouders. Daarin zegt haar rechterhand, advocaat Gerd van Atten, dat de ouders rond Laurentien te weinig betrokken worden bij de hersteloperatie: „Zo werd het plan […] om hulp te bieden aan toeslagenouders die in het buitenland wonen, afgewezen.”

Kort daarna ploft de brief van De Vries op de mat. De volledige Tweede Kamer heeft het kabinet opgeroepen slachtoffers een „gelijkwaardige rol” te geven in de hersteloperatie. Gelet op die oproep wil de staatssecretaris alsnog graag samenwerken met Number 5, „in lijn met het rapport”.

Intussen stapelen de problemen bij de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen zich op. Ouders moeten eindeloos wachten tot de overheid hun schade definitief vaststelt. Ze moeten bewijzen dat ze écht slachtoffer zijn – weer voelen ze zich als fraudeur behandeld.

De druk vanuit de maatschappij om de hersteloperatie te verbeteren loopt op. Eind 2022 betrekt het kabinet volgens een interne nota Number 5 bij het selecteren van ouderinitiatieven die daarbij moeten helpen. Laurentien werkt dan sinds enkele maanden aan een eigen initiatief om ouders sneller te helpen, maar benadrukt dat ze geen belanghebbende is. In een uitnodiging voor een bijeenkomst over een door haar stichting ontwikkelde alternatieve schaderoute schrijft ze: „Number 5 Foundation bewaakt de neutraliteit, gelijkwaardigheid en menslogica vanuit onze connecting for impact missie en dialoogwerkwijze.”

Ook meldt haar Number 5 Foundation zich eind 2022 als gegadigde om een schaderegeling voor ex-partners van gedupeerden vast te stellen. Vier andere partijen reageren eveneens op een consultatie die het ministerie van Financiën heeft uitgeschreven.

Out of control

In de zomer van 2023 heeft Laurentien haar rol van neutrale bemiddelaar helemaal afgeworpen. Het ministerie geeft de nieuw opgerichte stichting (Gelijk)waardig Herstel, waarvan Laurentien onbezoldigd voorzitter is, de opdracht bij driehonderd slachtoffers haar alternatieve schaderoute uit te proberen. De klus komt voort uit de zoektocht van Financiën naar een uitvoerder van de regeling voor ex-partners. Het ministerie heeft die opdracht in juni uitgebreid.

De grote lijnen van haar methode zijn eenvoudig: het slachtoffer vertelt zijn of haar verhaal aan een ‘luisterend schrijver’ (een vrijwilliger). Die tekent dat verhaal op, waarna een schade-expert op basis van vaste schadeposten compensatie vaststelt. Uitgangspunt is dat het verhaal van het slachtoffer klopt, er wordt beperkt om bewijs gevraagd.

De uitvoering van de pilot leidt in de maanden daarna tot een stapel ambtelijke nota’s. De resultaten zijn „voor een deel zeer positief”, schrijven ambtenaren op 17 januari. De alternatieve route gaat snel, en de ouders zijn heel tevreden. De stichting werkt snel en komt uit op gemiddeld 140.000 euro compensatie per slachtoffer.

Maar er zijn volgens ambtenaren ook „enkele zorgen”. Omdat de stichting nauwelijks om bewijzen vraagt, worden sommige schades toegekend „terwijl er evident geen sprake is van (volledige) schade door de toeslagenaffaire”. Iemand die zijn rijbewijs niet haalde, krijgt 20.000 euro schade vanwege „carrièregemis”. Sommige schadeposten zijn zo ruim gedefinieerd dat „vrijwel iedereen” ervoor in aanmerking komt. Het gevolg: alle ouders uit de pilot krijgen in de praktijk een „minimumbedrag” van 32.000 euro en meestal een bedrag dat daar tienduizenden euro’s boven ligt, schetsen ambtenaren. In een reactie ontkent de stichting deze bevindingen en zegt dat de overheid het verhaal van de betrokken ouders niet kende.

Overleg met de stichting over deze zorgen „verloopt goed en constructief”, zo sluit de ambtenaar de nota af. Dat blijkt een misrekening. De kritiek is bij Laurentien en haar mensen volledig verkeerd gevallen, zo blijkt uit een ambtelijke nota twee weken later. „Kwalificaties in de reactie [van de stichting op de kritiek] werpen wij verre van ons”, schrijft een ambtenaar.

Het ministerie moet zich er niet mee bemoeien, zo blijkt uit de ambtelijke samenvatting van Laurentiens reactie. De schaderoute wordt „zonder inmenging van de staat […] uitgevoerd”. De staat moet accepteren dat „de omvang van het leed en de impact […] op individuele mensen en gezinnen uitsluitend door [de stichting] worden geanalyseerd en uitsluitend door haar worden vertaald naar geleerde lessen en aanpassingen in de uitvoering.” En de staat moet van de stichting aannemen dat de „gedetailleerde en ingrijpende” verhalen van slachtoffers „een zelfstandige rechtvaardiging vormen” voor het bepalen van de schade.

De prinses eist feitelijk de leiding over de hersteloperatie, zonder inmenging van de overheid. Een onhoudbaar standpunt, vinden ambtenaren. „De staat is verantwoordelijk voor het ontwikkelen van herstelbeleid voor alle gedupeerde ouders. De stichting is dat niet, en wordt ook niet zo gezien door alle ouders.”

Desondanks wordt in het voorjaar intensief met de stichting onderhandeld over ‘opschalen’ van haar herstelroute – die ook bij politici erg populair is. Laurentien denkt zelf dat ze 25.000 slachtoffers voor eind 2027 kan helpen, van de bijna 40.000 mensen die erkend zijn als gedupeerde. Ambtenaren twijfelen of de stichting, die grotendeels op vrijwilligers draait, dat aankan. De schadeberekeningen van de stichting zijn bovendien zo ruimhartig dat ambtenaren een nog grotere toeloop verwachten, in het uiterste scenario misschien wel 51.000 mensen. Het totaal uitgekeerde schadebedrag zou dan tegen de 5 miljard euro kunnen lopen. Ambtenaren schetsen het risico dat „het afhandelen van schade niet sneller maar wel duurder wordt”.

Daar komt nog bij dat de relatie met Laurentien en haar stichting volgens de directeur-generaal Toeslagen „dusdanig moeizaam” is dat er „onvoldoende basis” is daar een groot deel van de hersteloperatie van afhankelijk te maken. Hij adviseert in mei 2024 om niet op te schalen.

Een intern advies van de Inspectie Rijksfinanciën – die een centrale rol heeft in het bewaken van overheidsuitgaven – is ook negatief. De afdeling adviseert de onderhandelingen met Laurentien te stoppen. De ambtenaren betwijfelen, gezien de eerdere ervaringen, of haar stichting zich aan afspraken over het vaststellen van de compensatiebedragen zal houden. „Vooraf dient de vraag te worden beantwoord: wat als [de stichting] zich niet houdt aan de aanvullende voorwaarden. Is het dan out of control?” Zo’n grote opdracht moet volgens de inspectie bovendien openbaar aanbesteed worden, waardoor gunning van de klus aan de stichting „mogelijk onrechtmatig is”.

Nora Achahbar (NSC), de opvolger van De Vries als staatssecretaris Toeslagen in het kabinet-Schoof, besluit op 16 juli wel de stichting (Gelijk)waardig Herstel opdracht te geven duizenden ouders te helpen met de vaststelling van hun compensatie. Haar voorganger De Vries heeft in het voorjaar nog besloten de activiteiten van de stichting te pauzeren, omdat zij eerst nieuwe afspraken wilde maken over de manier waarop schadebedragen worden vastgesteld. Maar de Kamer heeft kort daarop vrijwel voltallig geëist dat het kabinet alsnog een contract met de stichting zou sluiten.

(Gelijk)waardig Herstel neemt de komende jaren een groot deel van de hersteloperatie over – alleen niet met Laurentien als voorzitter. Afgelopen week besloot ze terug te treden na berichten over haar opstelling tegenover ambtenaren van Financiën. Ze zegt wel „volledig gecommitteerd” te blijven aan de missie van de stichting, „maar niet meer vanuit de formele bestuursrol die toch kwetsbaar bleek”.

Laurentien en prins bouwden toeslagenconcern

Prinses Laurentien en prins Constantijn bestieren een maatschappelijk zenuwcentrum dat vanuit een pand in de Haagse ’t Hoenstraat strijd voert voor kinderrechten, voor compensatie van toeslagengedupeerden, tegen klimaatschade en tegen laaggeletterdheid.

De fundamenten werden in 2009 gelegd. Toen richtte Laurentien een stichting op met het doel het debat rond belangrijke maatschappelijke onderwerpen te bevorderen. De Stichting Missing Chapter Foundation zag het „moraliteitsvraagstuk rond klimaatverandering” als het „missende hoofdstuk”.

Vanuit deze stichting ging de prinses met schoolklassen op bezoek bij de top van grote bedrijven. Ze bespraken met elkaar strategische dilemma’s. De door haar ingestelde ‘raden van kinderen’ bogen zich al snel ook over doorsnee marketingvraagstukken: hoe kun je je product beter verkopen? De reacties waren lovend: een avontuur voor kinderen, petjes en shirtjes voor de tieners, interessante gezichtspunten en publiciteit voor de bedrijven met tientallen filmpjes op YouTube. Het bleek een doeltreffend netwerkconcept: razendsnel werd een belangrijk deel van de grote Nederlandse bedrijven sponsor van de stichting en verwierf prinses Laurentien de 06-nummers van een keur aan topmanagers in haar smartphone.

Op advies van een accountant richtten ze een zogeheten commanditaire vennootschap op met een aparte stichting als beherend vennoot. Daardoor bleven zij voor de buitenwereld als eigenaren onzichtbaar bij de oprichting van twee bv’s en de aankoop in 2016 van een monumentaal herenhuis. Het pand is gebouwd in de stijl van de Delftse School, vlak bij Madurodam en het hoofdkantoor van Shell. Ze gaan er zelf niet in wonen, een bv van prins Constatijn koopt het. Koopprijs: 1,85 miljoen euro.

Dit pand aan de Haagse ’t Hoenstraat is uitgegroeid tot het onderkomen van drie stichtingen en drie bedrijven van de prins en de prinses. Bij de stichtingen komt jaarlijks 2 tot 2,5 miljoen aan baten binnen, blijkt uit de cijfers die zij rapporteerden, veelal afkomstig uit subsidies van ministeries en donaties van particulieren en bedrijven.

De verhullende vennootschapsconstructie werd eind 2018 opgeheven, toen prins en prinses bij nader inzien transparant wilden zijn over hun activiteiten. Prins Constantijn is sindsdien via een bv zichtbaar eigenaar van het kantoorpand en huurbaas van de daar gevestigde stichtingen.

De prins en de prinses richtten in 2017 Stichting Number 5 Foundation op, met als doel een „onafhankelijke denkruimte” en „veilige plek” te creëren om „nieuwe denkrichtingen en onconventionele acties te ontwikkelen voor een meer inclusieve, eerlijke duurzame samenleving”. De vader van Laurentien, oud-D66-politicus Laurens Jan Brinkhorst, ondersteunde het initiatief met een onderhandse lening van 80.000 euro.

Stichting Number 5 betaalde de eerste jaren meer dan een ton huur per jaar aan de bv van de prins. Wat de andere aan prins en prinses verbonden stichtingen en bv’s kwijt zijn aan huisvesting in de ’t Hoenstraat, is niet duidelijk omdat lang niet alle organisaties die uitgaven bekendmaken. Duidelijk is dat de stichtingen in 2020 ten minste 135.000 euro aan huur betaalden en daarnaast een onbekend bedrag aan onkosten. Een van de stichtingen zag met vier medewerkers haar huurkosten in het pand van prins Constantijn binnen twee jaar verachtvoudigen.

De meeste organisaties zijn niet op winst gericht, maar de bedrijven van de prins en prinses zijn dat wel, terwijl sommige ook verbonden lijken te zijn met de goededoelenstichtingen. Laurentien heeft twee commerciële bv’s die in het pand gevestigd zijn. Stichting Number 5 Foundation werkt „structureel samen” met ‘partner’ House of Hi bv, een organisatieadviesbureau van de prinses. Wat die samenwerking behelst is niet duidelijk, vragen van NRC hierover worden niet beantwoord. Het e-mailadres van House of Hi blijkt van Stichting Number 5. Een belangrijke medewerker van Stichting Number 5 die zich met het toeslagendossier bezighoudt, is sinds kort voor de privé-bv van prinses Laurentien gaan werken.

De meeste bestuursfuncties vervult de prinses zonder daar een vergoeding voor te krijgen. Alleen voor de functie bij Stichting Number 5 wordt jaarlijks 75.000 in rekening gebracht. Zij declareert via een eigen bv.

De goededoelenstichtingen waren actief aan het fusie- en overnamefront. In 2018 kocht Missing Chapter een verlieslatend marketingbureau uit Amstelveen dat lesmateriaal ontwikkelt – een miskoop. De jaren erna werd er veel op afgewaardeerd. De bv werd daarna doorverkocht aan Stichting FutureNL waarvan Laurentien ook voorzitter is. Missing Chapter ging uiteindelijk op in Stichting Number 5, zonder duidelijke financiële verantwoording over 2022, het laatste jaar van haar bestaan. Daardoor kan de buitenwereld niet goed zien wat dat jaar met de giften is gebeurd. In het laatst gepubliceerde verslag zit daarnaast een typefout, bevestigt een woordvoerder, waardoor de baten ruim anderhalve ton te laag worden voorgesteld. Volgens de woordvoerder heeft een accountant de cijfers wel goedgekeurd.

Delen





Mail de redactie