De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft het Amerikaanse gezichtsherkenningssoftwarebedrijf Clearview AI een boete opgelegd van 30,5 miljoen euro. Clearview plukt sinds de oprichting in 2017 ongevraagd foto’s van mensen van het internet om zijn gezichtsherkenningssoftware te trainen. Inmiddels heeft het bedrijf volgens de AP een illegale database met meer dan 30 miljard foto’s van gezichten, waaronder ook van Nederlanders.
Die foto’s schraapte Clearview van veelgebruikte apps als Instagram, YouTube en Tinder. Politie- en opsporingsdiensten in met name de Verenigde Staten gebruiken die database om verdachten van crimineel gedrag, zichtbaar op camerabeelden, te identificeren. Europese overheidsdiensten zeggen geen gebruik te maken van de technologie, hoewel Buzzfeed News in 2020 meldde dat Clearview wél een klant had binnen te Nederlandse overheid. De Nederlandse politie ontkende na vragen van NRC dat het om haar ging — een jaar later meldde Buzzfeed op basis van onderzoek dat dit wel het geval was geweest. NRC kan dit niet verifiëren.
Volgens de AP heeft Clearview de Nederlandse privacywet op meerdere punten „ernstig” overtreden. In eerste instantie omdat bet bedrijf de database nooit had mogen aanleggen. Clearview zet de foto’s om in unieke biometrische codes per gezicht, vergelijkbaar met vingerafdrukken, terwijl die alleen in uitzonderlijke gevallen verzameld en gebruikt mogen worden. Mensen wiens foto’s zijn gebruikt, zijn daar van tevoren niet over ingelicht. Bovendien heeft Clearview verschillende inzageverzoeken genegeerd van mensen die wilden inzien welke gegevens het bedrijf van hen had.
Omdat Clearview na het onderzoek van de AP niet is gestopt met de overtredingen, stelt de privacywaakhond het Amerikaanse bedrijf dwangsommen in het vooruitzicht. Die kunnen in totaal oplopen tot maximaal 5,1 miljoen euro.
‘Geen doemscenario’
„Staat een foto van jou op het internet, dan kun je in de database van Clearview terechtkomen en worden gevolgd”, zegt AP-voorzitter Aleid Wolfsen. „Dit is geen doemscenario uit een griezelige film. En ook niet iets wat alleen in China zou kunnen.” Volgens Wolfsen kan gezichtsherkenningssoftware wel degelijk een bijdrage leveren aan het opsporen van criminelen door officiële instanties. „Maar niet door een commercieel bedrijf. En alleen in zeer uitzonderlijke gevallen.”
Clearview is in 2017 opgericht door de Australische techondernemer Hoan Ton-That en Richard Schwartz, een voormalig consultant en gemeenteraadslid uit New York. In het vorig jaar verschenen boek Je gezicht is nu van ons schrijft journalist Kashmir Hill van The New York Times dat Ton-That gelooft dat aan gezichtskenmerken is af te lezen of een persoon aanleg heeft voor crimineel gedrag of niet. Toen datingsite Ashley Madison in 2015 werd gehackt, sloeg Ton-That alle foto’s van de 39 miljoen datingprofielen op. Hij dacht een patroon te vinden in de gezichten van vreemdgangers. Dat bleek toch niet het geval te zijn, maar de eerste steen van zijn illegale database was gelegd.
