Oranje-spits Weghorst voor twee seizoenen naar Ajax

Mohammed Mohandis, mediawoordvoerder van GroenLinks-PvdA, maakte zich in het weekend erg kwaad over het plan van minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, NSC) om de NTR op te heffen. De NTR is een omroep met een in de Mediawet vastgelegde taak: programma’s maken over kunst en cultuur, diversiteit, jeugd en educatie, en achtergronden bij het nieuws. Als neutrale omroep zonder leden, en met langlopende programma’s zoals Nieuwsuur, Klokhuis, Andere Tijden, Top 2000 à Gogo, en het Sinterklaasjournaal, vormt de NTR een hoeksteen van het publieke bestel.

„Ik was echt boos”, zegt Mohandis deze maandagochtend in de bibliotheek van Gouda, waar hij in de buurt woont, over het plan voor de hervorming van de publieke omroep dat Bruins afgelopen vrijdag presenteerde. „Als je de NTR bij voorbaat op de helling zet, dan gaat dat juist ten koste van de programma’s die van algemeen belang zijn. En dat ondermijnt de kerntaken van de publieke omroep, en dan met name de drie grote pijlers informatie, cultuur en educatie. Ik heb het VVD-plan goed gelezen, en zij vinden ook dat de NTR behouden moet blijven en samen met de NOS één omroephuis moet gaan vormen.”

Daarom gaat Mohandis samen met Claire Martens-America (VVD) een motie van die strekking indienen tijdens het Kamerdebat op 14 april over Bruins’ hervormingsplan. „Ik zie een Kamermeerderheid ontstaan die zegt: de minister heeft dit niet goed ingeschat en onderbouwd”, zegt Mohandis. RTL Nieuws meldde woensdag dat er inderdaad een Kamermeerderheid is voor de motie van in elk geval GroenLinks-PvdA, VVD, NSC, D66, SP en VOLT. Daarmee staat het Kamerdebat van komende maandag bij voorbaat op scherp.

Zwaard van Damocles

Het opheffen van de NTR is niet het enige onderdeel van Bruins’ plan waar Mohandis moeite mee heeft. Hoewel hij sommige keuzes verdedigbaar vindt, sprak hij in een eerste reactie van een „kille bezuinigingsoperatie”. Want naast hervormen gaat het kabinet ook 156 miljoen euro bezuinigen op de publieke omroep. „De bezuiniging hangt als een zwaard van Damocles boven de publieke omroep”, zegt Mohandis. „Want die moet twee jaar eerder ingaan (2027) dan het bestel moet zijn hervormd (2029). Dit betekent dat er zeker programma’s zullen verdwijnen die van algemeen belang zijn.”

Dat vindt Mohandis heel zorgelijk in een tijd waarin onafhankelijke journalistiek in veel landen onder grote druk staat, en de Nederlandse publieke omroep de strijd dreigt te verliezen van de Amerikaanse techgiganten en streamingsdiensten. Hij vindt dat Bruins’ plan geen antwoord heeft op de grote uitdaging waar de publieke omroep voor staat: hoe relevant te blijven in een snel veranderend medialandschap? Daarom komt GroenLinks-PvdA met een eigen plan, dat op enkele belangrijke punten afwijkt van Bruins’ voorstel.

De contouren van beide plannen overlappen wel deels. Ook GroenLinks-PvdA wil de omroepen samenvoegen in een handvol omroephuizen, en het ledencriterium loslaten: om in het bestel te blijven moet een omroep ten minste 100.000 leden hebben. Ook kan GroenLinks-PvdA erin meegaan dat er geen nieuwe omroepen meer kunnen toetreden. Maar de partij wil de externe pluriformiteit via een achterdeurtje behouden door een pitchplatform te creëren bij de omroephuizen. Mohandis: „Wij willen dat 30 procent van de zendtijd wordt gereserveerd voor programma’s van buiten het bestel, die via die pitchplatforms rechtstreeks kunnen worden gepitcht bij de omroephuizen.”

Mohandis richt zich met zijn plan vooral op de regeringspartijen VVD en NSC. „Als zij serieuze stappen willen zetten [in de hervorming van het bestel], kijk dan naar ons, D66 en andere partijen die de publieke omroep sterker willen maken. Laten we samen de handschoen opnemen. Want ik zie overeenkomsten tussen Bruins’ plan en ons voorstel, dus het begin van een gesprek is er. Als de VVD en NSC de publieke omroep echt toekomstbestendig willen maken, en ze het belang van de pers inzien voor de democratische rechtsstaat, ben ik ook bereid mijn verantwoordelijkheid te nemen en niet alleen te benoemen wat ik slecht vind aan het plan van Bruins.”

Waarom zou de minister met u zaken doen als de coalitie een meerderheid heeft?

„Omdat ik niet de indruk heb dat de minister zijn plannen vooraf heeft gedeeld met de vier coalitiepartijen. De PVV en BBB denken sowieso niet echt na over hoe de publieke omroep toekomstbestendig moet worden. De PVV wil alleen slopen; partijleider Geert Wilders noemt journalisten tuig van de richel en is voor afschaffing van de publieke omroep. Dan hebben we het wel over de grootste regeringspartij. En het is mij echt een raadsel waar BBB ‘staat’ op dit onderwerp. Ik heb ze vooral zonder onderbouwing horen roepen dat de NOS niet onafhankelijk is.”

Wil GroenLinks-PvdA de bezuiniging helemaal van tafel? Of bent u bereid een deel van de bezuiniging te accepteren als de minister u tegemoet komt in zijn plannen?

„We hebben al een amendement ingediend met het verzoek de bezuinigingen van tafel te halen, maar daar was niet genoeg steun voor. Als we financieel winst kunnen boeken met het samenvoegen van de omroepen in omroepenhuizen, zijn we daar natuurlijk voor. Maar dat levert slechts zo’n 40 miljoen euro aan besparingen op. Dus ik weet nu al dat een groot deel bij de programmering vandaan wordt gehaald. Om een deel van de bezuiniging af te wenden, overweegt het kabinet meer reclame toe te staan. Je moet de publieke omroep alleen niet nog commerciëler maken, daarmee ondergraaf je de publieke taak.

„Gezien de uitdaging waar de publieke omroep voor staat, zeg ik: stel de hervorming nou centraal. En als snijden in de bureaucratie besparingen oplevert, is dat mooi. Maar nu is de volgorde verkeerd om: we gaan sowieso kil bezuinigen, we weten niet wat er van de programmering overblijft, en vervolgens gaan we ook nog het bestel hervormen. Als de bezuiniging ertoe leidt dat de publieke omroep minder mensen bereikt, ga ik me echt zorgen maken. Want we hebben geen publieke omroep nodig die een aanvulling is op de commerciëlen, maar een publieke omroep die marktversterkend is.”

Wat bedoelt u daarmee?

„Laat ik een voorbeeld geven. In een gezelschap met vertegenwoordigers van private media stelde ik een keer voor de publieke omroep reclamevrij te maken. Daar waren ze geen voorstander van, ook al concurreert de publieke omroep in principe met commerciële media om adverteerders. Maar ze vertelden dat de grote techbedrijven en streamingsdiensten 80 procent van de advertentiemarkt opslokken, en dat de STER er juist voor zorgt dat televisiereclame nog een beetje interessant is voor adverteerders.

„Bruins’ plan gaat sowieso veel te weinig over hoe het Nederlandse medialandschap in zijn geheel, van de publieke omroep tot commerciële zenders en producenten, versterkt kan worden. Daarom stellen wij voor dat buitenlandse streamingsdiensten verplicht worden een groter deel van hun budget uit te geven aan Nederlandse producties. Ook vinden we dat de minister te weinig visie toont betrekking tot het feit dat het Nederlandse media-aanbod in de breedste zin van het woord steeds meer onder druk staat van buitenlandse spelers. Daarom willen we dat hij met voorstellen komt om informatie van algemeen belang, en het aanbod van de publieke omroep in het bijzonder, online beter zichtbaar te maken.”

U heeft zo’n grote hervorming van de publieke omroep al eens meegemaakt in 2014. In hoeverre verschilt deze exercitie van de vorige?

„Toen de PvdA in het kabinet zat met de VVD, heeft staatssecretaris Sander Dekker een megaplan [voor de hervorming van de publieke omroep] gelanceerd. Destijds las ik als mediawoordvoerder van een coalitiepartij heel nauwkeurig mee met alle tekstversies, ik voelde mij medeverantwoordelijk voor zo’n grote exercitie. Ik ervoer toen ook dat ambities niet altijd eenvoudig in wet- en regelgeving te gieten zijn, iets wat Bruins nu lijkt te onderschatten.

„Bij de vorige hervormingsronde waren sommige omroepdirecteuren er ook al bij; zoals Arjan Lock, Jan Slagter en Dominique Weesie. Ik hoop dat iedereen dit keer bereid is over zijn eigen schaduw heen te springen en echt een toekomstbestendig bestel in elkaar te sleutelen. Een omroepvereniging is waardevol, maar niet het centrale orgaan van waaruit alles moet plaatsvinden. Veel omroepen zijn ook bereid op te gaan in omroephuizen. Het wordt een spannende operatie, allereerst voor alle medewerkers die de komende jaren in onzekerheid zitten.

„Ik voel me echt verantwoordelijkheid de publieke omroep verder te brengen. Ook omdat ik de media steeds meer door de ogen van mijn kinderen bekijk, en zij consumeren media heel anders dan wij. Live het Jeugdjournaal kijken? Zo denken ze niet. Het programma is in hun ogen altijd live, ze kunnen het met één druk op de knop opnieuw laten beginnen. Laten we proberen dit bestel echt voor de toekomst relevant te houden. Voor jong en oud, ongeacht iemands smaak, afkomst of achtergrond.”

Delen

Mail de redactie