Heel veel goed nieuws had de beheerder van het landelijke stroomnet de afgelopen tijd niet te melden. Hoe snel Tennet ook nieuwe hoogspanningsmasten bijbouwde om de verstopping van het stroomnet tegen te gaan, de wachtlijst van grote klanten die niet meer aangesloten konden worden bleef maar groeien. Elke maand opnieuw. De vraag naar nieuwe stroomaansluitingen groeide simpelweg nóg harder dan dat er nieuwe infrastructuur werd bijgebouwd.
Recent onstond ophef rond het staatsbedrijf, omdat de tarieven die de netbeheerder vraagt veel hoger zouden zijn dan in omliggende landen. Tennet zelf beweert dat er oneerlijk wordt vergeleken.
De problemen werden zelfs zo groot dat de energietransitie erdoor in gevaar kwam. Bedrijven die hun productieprocessen op stroom willen laten draaien in plaats van op fossiele brandstoffen hebben daarvoor immers een extra aansluiting nodig.
Lees ook
De crisis op het stroomnet verergert. Wat ga je daar de komende jaren van merken?
Tennet heeft nu naar eigen zeggen eindelijk weer wat goed nieuws. Met de introductie maandag van een nieuwe, onorthodoxe contractvorm zou er 25 procent meer capaciteit op het net kunnen worden vrijgemaakt. En in relatief korte tijd ook nog: binnen een paar jaar.
De uitbreiding van het hoogspanningsnet is een project van aanzienlijk langere adem. Nieuwe masten en transformatorstations bouwen duurt soms tien jaar. Dat komt onder meer door langdurige inspraak- en vergunningsprocedures. Toch is dat de echte, structurele oplossing voor de verstopping van het stroomnet, weten ze bij Tennet. Het bedrijf geeft hier de komende jaren tientallen miljarden aan uit. Intussen kan er met de nieuwe contractvorm toch veel gebeuren.
‘Mijlpaal’
Topvrouw Manon van Beek van Tennet spreekt in een persbericht van „een mijlpaal”, die „een belangrijke stap voorwaarts” markeert in de strijd tegen het volle stroomnet. De nieuwe minister van Klimaat en Groene Groei, Sophie Hermans (VVD), die aanwezig was bij een persmoment dat Tennet had georganiseerd, roemde de stap ook. Zij riep klanten op zo’n contract af te sluiten.
Concreet gaat het om een contractvorm waarbij de klant nog maar 85 procent van de tijd gegarandeerd is van stroom, en 15 procent dus niet. Dat is een majeure afwijking van hoe het decennialang ging – klanten waren tot nu toe altijd 100 procent van de tijd verzekerd van hun stroom.
Dat laatste kan Tennet niet meer garanderen, omdat het zo druk is op het net. Maar minder weer wel, omdat het, net als op de weg, ook weer niet altijd file is op het stroomnet. In feite is het een slimmigheidje om de wél beschikbare capaciteit beter te benutten – net zoals files kunnen worden verminderd door buiten de spits te rijden.
Als vergoeding voor de verminderde zekerheid krijgen klanten dan wel een fikse korting op de vergoedingen die ze aan Tennet betalen. Die kortingen kunnen oplopen tot 65 procent. Toenemende onzekerheid accepteren bedrijven uiteraard alleen als daar iets tegenover staat.
In feite is het een slimmigheidje om de wél beschikbare capaciteit beter te benutten
Een eerste grote klant is inmiddels al zo’n contract aangegaan: Giga Storage uit Ouderkerk aan de Amstel, een energiebedrijf dat op meerdere plekken in Nederland grote batterijen heeft gebouwd en exploiteert, en die in Delfzijl werkt aan een nieuw batterijproject. De overeenkomst tussen dit bedrijf en Tennet wordt in oktober volgend jaar van kracht.
Aan de invoering van de nieuwe contractvorm heeft Tennet de afgelopen maanden intensief gewerkt, zeggen Frank Woessink, hoofd regulering, en Eugène Baijings, programmamanager congestiemanagement, in een telefonische toelichting. Dat mag lang lijken voor een ogenschijnlijk voor de hand liggende oplossing, maar voor dit soort nieuwe contractvormen moeten onder andere „nieuwe spelregels op de markt” worden gemaakt, zeggen zij.
De toezichthouder op de energiemarkten, de ACM, moet bijvoorbeeld kijken of er geen klanten worden bevooroordeeld of juist benadeeld met de kortingen. Kortingen op het nettarief voor de ene klant kunnen voor een andere klant weer betekenen dat de tarieven stijgen. De nettarieven worden in principe berekend door de kosten die Tennet maakt voor onderhoud en het uitbreiden van het net gelijk over alle klanten te verdelen.
Onderhandelingen
Woessink en Baijings stellen dat dit in de praktijk meevalt. Door de nieuwe contractvorm kunnen er weer nieuwe klanten bij op het net, waardoor Tennet de kosten over meer klanten kan uitsmeren. Dat heft de impact van de kortingen grotendeels op.
Ook de onderhandelingen over de kortingen zelf tussen Tennet en afnemers hebben tijd gekost, aldus Woessink en Baijings. Giga Storage had een hogere korting willen hebben, Tennet een lagere. Woessink: „Hier gingen inderdaad lange discussies aan vooraf. Maar we wisten allebei: we moeten het samen doen. De realiteit is voor iedereen duidelijk nu. Er zijn grenzen aan onze fysieke infrastructuur. We moeten samenwerken.”
Lees ook
Netcongestie als verdienmodel: de bedrijven die een belangrijke rol spelen in de energietransitie
Olof van der Gaag, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Duurzame Energie (NVDE) noemt de nieuwe contractvorm een „belangrijke stap” vooruit. Hij ziet potentie voor de nieuwe contractsoort bij bedrijven die gewend zijn vierentwintig uur per dag stroom af te nemen en die minder makkelijk hun bedrijfsprocessen kunnen stilleggen. Hij wijst onder meer nar voedingsmiddelenfabrikant PepsiCo die een elektrische oven aan het installeren is om chips te bakken, en daar ook een ‘warmtebatterij’ bij plaatste. PepsiCo laadt die batterij op als er veel en dus goedkope zonne- of windstroom is, en gebruikt die warmte vervolgens om chips mee te bakken als stroom weer duurder is. „Als je je gebruik zo flexibel inricht, kun je ook flexibelere contracten afsluiten.”
Van der Gaag denkt dat sommige bedrijven zelfs met nog minder zekerheid toe kunnen, dat ze bijvoorbeeld nog maar 50 procent van de tijd gegarandeerd zijn van levering. „Als er maar genoeg korting tegenover staat, dan krijg je die bedrijven wel aan boord.”
