De VVD wil het aantal „laagproductieve” arbeidsmigranten in Nederland verlagen door werkgevers met financiële prikkels te verleiden tot automatisering en werkgevers die daar niet aan meewerken te straffen met hogere belastingen. In een maandag gepubliceerd visiestuk onder de naam ‘Kiezen wie we echt nodig hebben’ heeft Kamerlid Thierry Aartsen deze ideeën uitgewerkt.
De plannen van Aartsen markeren dat de VVD het afgelopen jaar een nieuw standpunt heeft ingenomen over arbeidsmigratie. Van oudsher voelt de partij weinig voor beperkende maatregelen in het vrije verkeer van goederen en personen, maar eind vorig jaar werd al een koerswijziging duidelijk. Huidig minister van Defensie Ruben Brekelmans bevestigde toen in Trouw dat de VVD „kritischer” was geworden over arbeidsmigratie, nadat zijn liberale partij in 2021 vooral nog hamerde op de economische noodzaak ervan.
In het nieuwe visiestuk wordt benadrukt dat de VVD arbeidsmigratie niet naar nul wil terugbrengen, maar vooral anders — of in de woorden van Aartsen: „slimmer” — wil inrichten. In de kern betekent dit dat er minder „laagproductieve” migranten naar Nederland moeten komen om tomaten te plukken, vee te slachten en distributiecentra draaiende te houden. Kennismigranten moeten juist wel naar Nederland worden gelokt. Aartsen ziet weinig in het idee om bepaalde sectoren af te stoten, zoals de Staatscommissie onder leiding van Richard van Zwol begin dit jaar adviseerde.
Arbeidsmigratie en de aanpalende gezinsmigratie zijn de grootste aanjagers van bevolkingsgroei. De afgelopen eeuw kwamen er dubbel zo veel arbeidsmigranten naar Nederland als asielzoekers. De meeste arbeidsmigranten werken nu in de tuinbouw, distributie, bouw en de vleesverwerkende industrie. Ongeveer de helft doet dit als uitzendkracht via een uitzendbureau.
Automatisering
Aartsen vertelt in een interview in het AD hoe hij zijn doelen, ook vastgelegd in het hoofdlijnenakkoord met PVV, NSC en BBB, wil behalen. „Laten we beginnen met het prikkelen van bedrijven om te investeren in machines”, zegt hij. „Niet al het werk dat nu door arbeidsmigranten wordt gedaan kan worden geautomatiseerd: neem schoonmakers in onze hotels. Maar bij het snijden van vlees in slachterijen kan dat wel of bij veel werk in de tuinbouw.”
„Investeren in automatisering en robots moet aantrekkelijker worden”, vervolgt Aartsen. „Tegelijkertijd willen we fiscale regelingen afbouwen die het voor arbeidsmigranten aantrekkelijk maakt om hier te komen. Ook willen we strengere eisen voor de huisvesting van arbeidsmigranten. Werkgevers moeten zelf verantwoordelijk worden voor fatsoenlijke behuizing van hun buitenlandse personeel.”
Huisvesting op bedrijfsterrein
De VVD wil fiscaal gaan aanmoedigen dat werkgevers arbeidsmigranten huisvesten op bedrijfsterreinen, zodat ze niet zijn aangewezen op „een pandjesbaas die een huis verkamert in een stadswijk”. Dit idee staat haaks op aanbevelingen die de commissie-Roemer (van ex-SP-leider Emile Roemer) in 2020 deed, namelijk dat werk en woning voor arbeidsmigranten het beste gescheiden kunnen blijven. Anders lopen arbeidsmigranten het in de praktijk grote risico om op straat te belanden bij ontslag, omdat ze dan in één klap hun woning en hun werk verliezen.
Bedrijven die zich door „de wortel” niet laten verleiden tot de door de VVD gewenste aanpassingen, riskeren als het aan Aartsen ligt „de stok”. „Te denken valt aan hogere werkgeverspremies voor sectoren waar veel arbeidsmigranten werken. Maar we zijn wat mij betreft dan wel vijftien stappen verder.”
Lees ook
De arbeidsmigrant is meestal een laagbetaalde werknemer
