Quiz: hoe kapitalistisch ben jij?

Abun wroko mus go doro, „het goede werk moet doorgaan” – dat was de verkiezingsleus van de Surinaamse VHP, de partij van president Chan Santokhi. Of dat gaat lukken, is de vraag. De Surinaamse kiezers hebben zijn Vooruitstrevende Hervormings Partij een flinke tik gegeven. Zoals het er nu uitziet moet de partij de eerste positie in het parlement zelfs afstaan aan de grote rivaal, de NDP, opgericht door wijlen ex-president en oud-legerleider Bouterse.

De uitslag is een tegenvaller voor de zittende president, die bij zijn aantreden beloofde Suriname uit het slop te trekken na tien jaar NDP-bewind. Het Surinaamse politieke landschap blijft verdeeld in twee grote blokken, met daarnaast de oude regeringspartij NPS en de marron-partij ABOP van Ronnie Brunswijk.

Slechte communicatie speelde de regering parten, net als een reeks affaires, de fors gestegen kosten van levensonderhoud en een crisis in de gezondheidszorg. Santokhi verdient lof dat hij de economie van het land heeft gestabiliseerd, met hulp van het IMF. Maar de prijs was hoog: bezuinigingen, schrappen van subsidies en een inflatie van vijftig procent. De NDP, nu geleid door oud-parlementariër Jenny Simons, heeft daarvan geprofiteerd.

En er kwamen schandalen. Santokhi benoemde zijn echtgenote bij het cruciale Staatsolie (naar eigen zeggen omdat hij daar iemand nodig had die hij blind kon vertrouwen). Er was rumoer over vriendjespolitiek bij aanbestedingen en over dubieuze uitgifte van grond, dat laatste vooral door coalitiepartner ABOP. In de corruptieperceptie-index van Transparency International stond Suriname in 2020 op een droevige plek 94, na vier jaar Santokhi was dat met plek 88 (met Kazachstan en Noord-Macedonië) niet veel beter.

Toch is de vergelijking met de eerdere corruptie onder de NDP scheef. Het nepotisme van Santokhi, hoe laakbaar ook, verbleekt bij het grootschalige plunderen van de staatskas door Bouterse en zijn vertrouwelingen – om wie ook altijd een zweem hing van intimidatie en geweld.

Tegelijk waren deze verkiezingen een test voor het nieuwe kiesstelsel, dat het oude districtenstelsel heeft vervangen. Elke stem telt nu even zwaar. Verwacht werd dat dit de NDP, populair in het dunbevolkte binnenland, op verlies zou komen staan ten gunste van de VHP. Het pakte anders uit, een teken hoe breed het ongenoegen is.

Behalve onbehagen heerst ook ongeduld, nu de economische kansen voor Suriname eindelijk lijken te keren. Vanaf 2028 kan het land tientallen miljarden aan olie-inkomsten tegemoetzien. Dat wekt hoge verwachtingen en legt een hypotheek op de Surinaamse politiek, die mismanagement en zelfverrijking door een elite moet zien te voorkomen.

De verkiezingsuitslag maakt dat er niet eenvoudiger op. Aartsrivalen VHP en NDP lijken tot elkaar veroordeeld. Bij samenwerking – op zichzelf wenselijker dan een pandemonium door bij elkaar gesprokkelde coalities met kleinere partijen – zouden beide over lange schaduwen moeten springen. En dan is er de brisante kwestie van de keuze van een nieuwe president. De gunfactor is gering, mede door de getroebleerde voorgeschiedenis en persoonlijke verhoudingen.

Bovendien, voor de olie begint te stromen moeten nog drie jaren worden overbrugd. Het IMF concludeerde recent dat de Surinaamse economie nu „sterker en veerkrachtiger” is, maar waarschuwde ook dat het land „snel instituties [moet] versterken om de risico’s van corruptie te mitigeren’’. Dat wordt de grote opgave voor elke nieuwe Surinaams regering.

Delen

Mail de redactie

Alle openbare berichten en foto’s die mensen ooit hebben geplaatst op Facebook en Instagram worden vanaf deze dinsdag door moederbedrijf Meta gebruikt voor het trainen van kunstmatige intelligentie. Hoewel gebruikers daar tijdens het posten geen toestemming voor hebben gegeven, kan Meta door een aanpassing van de voorwaarden die toestemming alsnog verkrijgen. Hierdoor leert Meta zijn AI „om culturen en gebruiken van Europeanen beter te begrijpen”, schreef het bedrijf in een persbericht. Wat het bedrijf daarmee precies bedoelt, en hoe ze er geld mee willen gaan verdienen, vertelde het er niet bij. Maar oprichter Mark Zuckerberg droomt wel hardop van een wereld waarin digitale assistenten de rol van ‘coach, psycholoog of zelfs liefdespartner’ kunnen spelen.

Zelfs voor mensen die deze droom delen zou dan toch de vraag moeten opkomen: mag Meta dit zomaar op deze manier doen? Ja, dat mag blijkbaar, want hoewel privacytoezichthouder Autoriteit Persoonsgegevens (AP) zich wel geroepen zag tot een opvallende campagne om mensen te wijzen op de opt-out-mogelijkheid, ziet het verder geen mogelijkheden om op te treden. De toezichthouder van Ierland, waar Meta zijn internationale hoofdkantoor heeft, is immers verantwoordelijk. De Ierse toezichthouder, vaker rekkelijk, vindt de wijziging van de voorwaarden prima – na beloftes van Meta over bijvoorbeeld een extra ‘filter’ om gegevens te strippen van persoonskenmerken voordat die de trainingsmodellen ingaan.

Maar er zijn veel redenen waarom dit helemaal niet prima is, zowel principieel als meer praktisch. Onder technologie-experts is bijvoorbeeld veel consensus over dat zo’n filter vrijwel niet te handhaven is in de context van AI-modellen. Die ontdekken en genereren namelijk zelfstandig patronen in grote hoeveelheden data, en die patronen zijn niet of vrijwel niet te herleiden tot specifieke invoer. Als Meta straks toch allerlei gevoelige persoonsgegevens blijkt te hebben, is niet of nauwelijks na te gaan of dat kwam doordat het dit filter toevallig te soepel had ingesteld of dat het de data elders verzamelde.

De kwestie legt nog maar eens bloot hoe onvoorbereid de samenleving is op AI. En met Mark Zuckerberg op de eerste rij bij de inauguratie van Donald Trump hoeft niemand illusies te hebben over de vermenging van politiek en big tech. Het laat ook zien hoe selectief de publieke aandacht is verdeeld. Nu de bezwaren gaan over privé-foto’s en -berichten op Insta, klinkt gelukkig al luider protest dan bij eerdere gevallen waarbij muziek, foto’s, kunstwerken of artikelen van professionele makers ongevraagd en zonder toestemming werden gevoerd aan AI-modellen om ze te trainen. De leercurve, bij zowel burgers als beleidsmakers, moet steiler.

Grote techbedrijven, veelal Amerikaans of Chinees, hebben zich met hun internetplatforms in het hart van Europese samenlevingen gepositioneerd, en gebruiken die positie nu voor het trainen van een krachtige en onvoorspelbare technologie waarbij steeds nadrukkelijker de vraag opkomt: wiens belang dient die? Welke maatschappij helpt die creëren? Welke alternatieven zijn er nog?

Vorige week klonk in een opiniestuk in NRC een pleidooi voor een nationale AI-strategie en een Nederlandse AI-top; om te voorkomen dat Nederland zo achter de feiten blijft aanhobbelen. Dat zou niets te vroeg zijn en daarbij horen zeker kwesties over privacy en burgerrechten – blijkt wederom.

Delen

Mail de redactie