De onderzoeken naar grensoverschrijdend gedrag en een onveilige werkcultuur bij de omroep NTR zijn deze week voor de tweede keer in korte tijd stilgelegd, vanwege zorgen over de beveiliging van de vragenlijsten.
De eerste keer kwam door een fout van het in Den Haag gevestigde bureau CAOP, dat het onderzoek uitvoert. Een medewerker was vergeten iets aan te vinken in het systeem.
Het CAOP ontkent dat er de tweede keer ook sprake is van een fout. Maar daar denkt de Raad van Toezicht van de NTR anders over. „We kunnen niet onder woorden brengen hoe vervelend we dit vinden”, schreef de Raad van Toezicht in een intern bericht aan medewerkers, dat in handen is van NRC.
De onderzoeken van het CAOP vloeien voort uit het rapport dat de commissie-Van Rijn in februari publiceerde over grensoverschrijdend gedrag bij de publieke omroep. Daarin stond ook een kritische paragraaf over de NTR, waaruit bleek dat medewerkers te maken hebben gehad met intimidatie, vernedering, discriminatie, bedreiging en pestgedrag, met de directie als een belangrijke aanstichter. NTR-medewerkers gaven hun leidinggevenden een lager rapportcijfer dan andere omroepen. Grootste kritiekpunten was het ontbreken van leiderschapskwaliteiten en een duidelijk personeelsbeleid. In reactie op het rapport besloot de Raad van Toezicht een extern onderzoeksbureau in te schakelen.
Persoonlijke mail
Het CAOP voert twee cultuuronderzoeken uit naar de reorganisatie van de NTR 2019 en 2020, die volgens veel medewerkers de aanleiding vormt voor de onveilige werkcultuur bij de NTR, en naar de huidige werkcultuur. In de zomer kregen alle medewerkers een persoonlijke mail van het CAOP met als bijlage een vragenlijst. Hoewel de mail niet mocht worden doorgestuurd, deden sommigen dat toch. Degenen aan wie de mail was doorgestuurd, bleken de ingevulde vragenlijsten te kunnen inzien. „Oplettende medewerkers hebben de Raad van Toezicht bericht dat de beveiliging van de persoonlijke links niet op orde is”, schreef de Raad van Toezicht, die de onderzoeken onmiddellijk liet stopzetten.
Martine Pauli, woordvoerder van het CAOP, noemt die fout „pijnlijk”. Het bureau maakte er melding van bij de Autoriteit Persoonsgegevens en huurde het computerbeveiligingsbedrijf FOX-IT in om de beveiligingssoftware te testen die gebruikt wordt voor de onderzoeken. Deze week stuurde het CAOP nieuwe enquêtes naar alle NTR-medewerkers. Aangezien het al een keer fout was gegaan, verwachtten zij dat de e-mail met de vragenlijst extra beveiligd zou zijn. Volgens het CAOP was dat ook gebeurd, maar zagen de medewerkers dat niet op hun computerscherm, waardoor hun zorgen over de beveiliging opnieuw de kop op staken. Helemaal toen bleek dat collega’s weer hun antwoorden konden inzien.
Vertrouwen geschaad
De redactieraden van de NTR en van het actualiteitenprogramma Nieuwsuur vonden na de eerste fout al dat de Raad van Toezicht de opdracht aan het CAOP moest intrekken omdat het vertrouwen van medewerkers in de onderzoeken te veel was geschaad. In juli hebben de redactieraden daar al een gesprek over gehad met de Raad van Toezicht. Maar die gaf toen aan door te willen gaan met het CAOP omdat de onderzoeken anders vertraging zouden oplopen. En de mediadirecteur van de NTR, Willemijn Francissen, staat sinds juli al op non-actief lopende de onderzoeken. Als de NTR op zoek moet naar een ander onderzoeksbureau, dan zal de omroep nog langer zonder mediadirecteur zitten.
„Het vertrouwen is dusdanig geschaad dat we verwachten dat de deelname aan de onderzoeken niet representatief meer zal zijn”, zegt Ronja Hijmans, voorzitter van de redactieraad van Nieuwsuur. ,,Ik kan me voorstellen dat mensen nu terughoudend zijn om de vragenlijst in te vullen.” Volgens het CAOP was het eerste datalek beperkt tot 22 personen van wie de vragenlijst mogelijk door anderen was ingezien. Maar de redactieraden trokken de conclusie dat het CAOP eigenlijk niet wist was de omvang van het lek was. „Dat was voor ons reden om te zeggen dat wij geen voorstander zijn van het continueren van de onderzoeken.” De Raad van Toezicht heeft daar nog geen besluit over genomen.