Vrees voor een ramp door gevechten rondom kerncentrale Koersk II bij Oekraïense opmars in Rusland

Posted on August 12, 2024 by admin

Opnieuw beheersen zorgen over de veiligheid van kerncentrales en andere energie-objecten de oorlog in Oekraïne. De vorige week ingezette Oekraïense opmars op Russisch grondgebied brengt onrust teweeg over de veiligheid van de kerncentrake Koersk II. Daar bovenop leidde een fikse brand, zondag in een koeltoren van de door Rusland bezette kerncentrale in Zaporizja, tot zorgen over de veiligheid van die faciliteit.

Moskou en Kyiv beschuldigden elkaar maandag van de brand in de Oekraïense centrale, die dikke, zwarte rookwolken veroorzaakte in het gebied. Rusland beschuldigde Oekraïense troepen, president Zelensky hekelde op X de Russische „poging tot chantage”. De brand zou volgens zowel Moskou als Kyiv als het internationaal atoomagentschap IAEA geen verhoogd stralingsniveau hebben veroorzaakt. Maandag meldde een Russische functionaris op locatie dat de brand was geblust. Rosatom-directeur Aleksej Lichatsjov zei maandag dat de brand ernstige schade heeft veroorzaakt en een koeltoren mogelijk moet worden vervangen.

Ook zijn er internationaal zorgen in verband met de Oekraïense militaire opmars rond de Russische Koersk II. Volgens Rosatom zouden er afgelopen dagen raketdelen op het terrein van de centrale zijn neergekomen. Rosatom-directeur Lichatsjov beschuldigde Oekraïne van het in gevaar brengen van de veiligheid van het complex. Op zijn beurt verklaarde Oekraïne de centrale op geen enkele wijze in gevaar te brengen.

De Koersk II-centrale is een van de drie grootste van Rusland en wekt elektriciteit op voor miljoenen huishoudens. De centrale werd begin jaren zeventig gebouwd en is vrijwel identiek aan de in 1986 ontplofte kerncentrale van Tsjernobyl. De Koersk bevat zes reactoren van Sovjetmakelij, waarvan twee recentelijk buiten werking zijn gesteld. Werkzaamheden van Rosatom om twee oude reactoren te vervangen door nieuwe, krachtiger versies, zijn vergevorderd. De Noorse milieuorganisatie Bellona noemde de Koersk II vrijdag „extreem belangrijk” voor Rosatom, omdat de nieuwe reactoren zouden dienen als blauwdruk voor toekomstige centrales in Rusland en de export naar andere landen.

Waarschuwen voor een ramp

Ondanks de modernisering van het complex wekt de verouderde staat zorgen onder deskundigen. De Russische nucleair expert Andrej Ozjarovski waarschuwde in een interview met het Wit-Russische medium Vot Tak voor een ramp, indien gevechten rond de centrale intensiveren. „De reactoren zijn op geen enkele manier beschermd en in geval van problemen kan het Tsjernobyl-scenario zich herhalen: een grafietbrand waarbij alle gevaarlijke nucleaire rotzooi in de omgeving terechtkomt”, zei Ozjarovski. Hij wees erop dat de centrale in een doodgewoon fabriekspand is ondergebracht en niet beschikt over een speciale beschermingskap, een zogenoemde ‘dome’.

De Koersk II-centrale is een van de drie grootste van Rusland en wekt elektriciteit op voor miljoenen huishoudens

Niet geruststellend waren dan ook de beelden die zondag op Telegram verschenen van Russische troepen die bezig zouden zijn loopgraven rond de kerncentrale aan te leggen. Het IAEA publiceerde al op vrijdag een verklaring waarin directeur Rafael Grossi de strijdende partijen opriep tot „maximale terughoudendheid” om ongelukken te voorkomen en herinnerde aan de richtlijnen om nucleaire veiligheid in conflictgebieden te waarborgen.

Vriendschapspijp

De Oekraïense militaire operatie op Russisch grondgebied legt ook gasvraagstukken bloot. Vorige week nam Oekraïne het strategische stadje Soedzja in, waar de Droezjba (‘Vriendschap’) gaspijp doorheen loopt, die Russisch gas via Oekraïne naar Europa brengt. De berichten dat Oekraïense troepen Soedzja had ingenomen, werden vrijdag gevolgd door videobeelden van Oekraïense soldaten voor het Gazprom-kantoor, dat de pijpleiding bestiert. De beelden konden door NRC niet worden geverifieerd en onduidelijk is of Oekraïne het controlestation nu beheerst.

De Droezjba-pijpleiding is voor zowel Rusland als Europa van groot belang. Tot ergernis van Kyiv betrekt Europa ondanks de voortwoekerende oorlog nog altijd zo’n 15 procent van zijn gas in Rusland. Voor de oorlog was dat 45 procent en het voornemen is voor 2027 helemaal te stoppen met Russisch gas. Met name Slowakije en Oostenrijk, die niet beschikken over alternatieve aanvoerlijnen, zijn afhankelijk van het Russische gas.

Internationaal veel kritiek

Volgens Bloomberg zou Europa als alternatief overwegen om het Russische gas in de pijpleiding voor Azerbeidzjaans gas te vervangen, dat via Rusland kan worden geïmporteerd. Dit om, in de woorden van het persbureau „de schande te vermijden van de aankoop van Russisch gas”. Dat het Westen olie, gas en andere grondstoffen uit Rusland blijft inkopen, krijgt internationaal veel kritiek en staat haaks op de sancties die het Westen heeft ingesteld.

Hoewel Kyiv volgens Bloomberg voorzichtig positief lijkt over een Azerbeidzjaanse variant, kan deze ‘oplossing’ Poetin tijdelijk inkomsten kunnen opleveren. Zijn eigen gas kan hij elders verkopen, tegelijk zou Rusland in dit scenario extra transit-inkomsten opstrijken. Bovendien zal een dergelijke deal Europa eveneens in verlegenheid brengen, aangezien Azerbeidzjan en Rusland bondgenoten zijn en de Azerbeidzjaanse president Aliyev voortdurend wordt beschuldigd van onderdrukking in eigen land. Zo confronteert de onverschrokken Oekraïense operatie in Rusland de wereld niet alleen opnieuw met het belang van energieveiligheid in oorlogsgebieden, maar ook met de complexiteit van energievraagstukken.

Opnieuw landelijke ophokplicht voor pluimvee na terugkeer vogelgriep

admin
November 20, 2024
0

Nederlandse veehouders moeten vanwege nieuwe uitbraken van vogelgriep opnieuw hun pluimvee binnen houden. Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur heeft woensdag bekendgemaakt de ophok- en afschermplicht in te stellen. Maandag werd een vogelgriepuitbraak in Putten geconstateerd en woensdag werd net over de grens met Duitsland nog een besmetting vastgesteld.

Verantwoordelijk minister Femke Wiersma (BBB) spreekt van een „forse maatregel” die is genomen „omdat de deskundigengroep dierenziekten het risico op vogelgriepuitbraken matig tot hoog heeft ingeschat”.

Meer uitbraken voorkomen

De ophokplicht geldt voor alle commercieel gehouden vogels, aldus het ministerie. De afschermplicht is van toepassing op niet-commercieel gehouden vogels, zoals hobbymatig gehouden kippen. Voor fazanten en loopvogels geldt bij uitzondering alleen een afschermplicht.

„Ik realiseer mij dat houders van pluimvee met buitenloop en hobbyhouders het hardst worden getroffen, maar we moeten ons zoveel mogelijk inzetten om meer uitbraken te voorkomen”, zegt Wiersma. „De veiligheid van de dieren staat voorop.”

De maandag vastgestelde vogelgriepuitbraak in een biologisch leghennenbedrijf in Putten was de eerste sinds vorig jaar december. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft toen circa 23.000 kippen geruimd door middel van vergassing. „Dat dit vroeg of laat zou gebeuren, wisten we, maar het blijft ingrijpend”, schreef Wiersma nadien op X.

Chinees vrachtschip passeerde kabels Oostzee op precieze moment van breuk

admin
November 20, 2024
0

Het Chinese vrachtschip dat dinsdag door een aantal Oostzeelanden in verband is gebracht met sabotage van een datakabel tussen Duitsland en Finland, maandagochtend vroeg, is ook rechtstreeks met de eerdere kabelbreuk, zondagochtend tussen Litouwen en Zweden, in verband te brengen.

Dat blijkt uit de positiegegevens van het schip, de bulkcarrier Yi Peng 3. Zondag, even voor 08.00 uur UTC (standaardtijd, 09.00 uur Nederlandse tijd) bevond het zich precies boven de datakabel die door het Zweedse telecombedrijf Telia wordt geëxploiteerd. Dat was ook het moment waarop de kabelverbinding volgens Telia werd verbroken.

Maandagochtend om 02.00 UTC bevond het zich precies boven de C-Lion-kabel die Rostock in Duitsland met de Finse hoofdstad Helsinki verbindt, toen daarin de breuk optrad. Dinsdag werd al duidelijk dat de Yi Peng 3 als verdacht gold. Het werd door de Deense marine geschaduwd en ligt sinds dinsdagavond voor anker even buiten de grote vaarroute door het Kattegat, een zeestraat tussen Denemarken en Zweden, net buiten de Deense territoriale wateren. Een Deense patrouilleboot ligt sindsdien vlakbij voor anker. Het is onduidelijk of de Deense autoriteiten er aan boord zijn gegaan.

Op beide kabelbreukmomenten voer de Yi Peng 3 met een snelheid van bijna 7 knopen in de westgaande baan van de scheepvaartroute. De meeste schepen varen daar gemiddeld sneller, rond 10 knopen. Ook de Yi Peng 3 voer een deel van zijn route met die snelheid.

Nord Stream-explosies

Opmerkelijk genoeg minderde het schip maandag om 08.20 UTC vaart, ruim zes uur na de tweede kabelbreuk. Daarna dreef het ruim een uur lang rond, vermoedelijk op stroming of wind, met een snelheid van rond 0,3 knopen, zo blijkt eveneens uit de positiegegevens van het schip, zoals te zien op VesselFinder, een nautische trackerdienst. Zeker zo opmerkelijk was de plaats waar dat gebeurde: even ten noorden van de locatie waar drie van de vier explosies zich in september 2022 voordeden in de Nord Stream-gaspijpleidingen.

Het is onbekend wat de reden was van het ronddrijven. Het komt wel voor dat zeeschepen onderweg enige tijd geen voortstuwing hebben, bijvoorbeeld voor onderhoud. Woensdag voer rond die plaats een Zweeds mijnenbestrijdingsvaartuig.

Poetin dreigt, maar dit brengt ‘inzet van kernwapens niet dichterbij’

admin
November 20, 2024
0

De Russische president Vladimir Poetin verlaagde dinsdag formeel de drempel voor de inzet van nucleaire wapens. Is de wereld daarmee een stukje dichter naar de afgrond geschoven? Of is ook dit weer een van vele nucleaire dreigementen van Poetin waar hij geen gevolg aan geeft?

Als het gaat om nucleaire wapens, is het altijd raadzaam om alert te zijn: mocht het onverhoopt tot de inzet van zo’n wapen komen, dan zijn de gevolgen catastrofaal. Maar juist omdat die gevolgen zo groot zijn, is ook de drempel om kernwapens in te zetten hoog.

Om de risico’s in te dammen heeft een aantal kernmachten plechtig verklaard dat ze het voorkómen van een kernoorlog als hun belangrijkste verantwoordelijkheid zien. Vijf kernwapenstaten bevestigden in januari 2022, enkele weken voor de grootschalige Russische invasie in Oekraïne, „dat een nucleaire oorlog niet gewonnen kan worden en nooit gevochten moet worden.”.

De Russische Federatie is een van de ondertekenaars van de verklaring, maar dat heeft president Poetin er niet van weerhouden om Oekraïne en zijn bondgenoten er herhaaldelijk aan te herinneren dat Rusland over kernwapens beschikt. Steeds als het Westen zwaardere wapens aan Oekraïne leverde, dreigde Poetin met escalatie. De aanscherping van de nucleaire doctrine dinsdag volgde vrijwel onmiddellijk op het nieuws van afgelopen weekend dat president Joe Biden de inzet van Amerikaanse langeafstandsraketten op Russisch grondgebied had goedgekeurd.

Poetin kondigde de verandering van de doctrine al aan in september, deze week ondertekende hij het decreet waarmee de wijziging van kracht wordt. In essentie komt het er op neer dat Rusland nucleaire wapens kan inzetten tegen een kernmacht als reactie op een conventionele aanval van een bondgenoot van die kernmacht – lees Oekraïne. Tegelijk wordt de drempel om met nucleaire wapens te antwoorden op conventionele wapens verlaagd. Moest voorheen nog het bestaan van Rusland op het spel staan, nu is een kritieke dreiging genoeg.

De functie van een doctrine

Maar wat is een doctrine precies? Het is, schreef hoogleraar Strategische Studies Phillips P. O’Brien dit najaar, een middel voor afschrikking. „Een doctrine is niet meer dan een instrument van buitenlands beleid dat erop gericht is dat een staat zijn zin krijgt. Het brengt de inzet van nucleaire wapens niet dichterbij.” Het is de leider die bepaalt wanneer kernwapens ingezet worden, niet de doctrine.

De doctrine wekt de suggestie dat Poetin automatisch gedwongen zal zijn om bij een bepaalde aanval bepaalde stappen te zetten. Maar dat is onzin, stelde Tom Nichols, redacteur van The Atlantic, die een boek op zijn naam heeft staan over de militaire doctrines van de Sovjet-Unie. Poetin wil dat men gelóóft dat hij niet anders kan.

In de Sovjet-tijd had Moskou doctrines nodig om ideologische debatten te voeren. Maar Poetins regime is geen ideologisch regime. Het is een schurkenregime, schreef Nichols op X, dat kan doen en laten wat het wil: „‘Doctrine’ is wat Poetin op een bepaald moment wil”. Het is alsof [de fictieve mafiabaas] Tony Soprano een ‘doctrine’ zou hebben om zijn familie te runnen, aldus Nichols.

Kernwapenspecialist Hans Kristensen van de Federation of American Scientists houdt het erop dat de aanpassing van de doctrine niet meer is dan een manier om aandacht te trekken. „De herhaaldelijke nucleaire waarschuwingen en de recente verbale verlaging van de drempel voor de inzet van nukes zijn een bijna wanhopige poging om serieus genomen te worden”, schreef hij deze week op Bluesky.

Ook al is een doctrine niet wat het lijkt te zijn, het maakt Poetin er niet minder gevaarlijk of onberekenbaar op. Er zijn twee redenen waarom kernwapenspecialisten de inzet van kernwapens nu niet heel waarschijnlijk vinden. Moskou’s beschermheren in Beijing hebben Poetin uitdrukkelijk gewaarschuwd tegen het gebruik van kernwapens. Bovendien hebben de Verenigde Staten heel duidelijk gemaakt dat Rusland de inzet van een kernwapen duur zou komen te staan. Maar honderd procent uitsluiten kun je het op lange termijn niet, zeker als de oorlog voortduurt en verder escaleert.

Het Witte Huis reageerde dinsdag koel. „Dit is meer van dezelfde onverantwoordelijke retoriek van Rusland die we al twee jaar zien.” De VS zagen geen aanleiding om hun doctrine of nucleaire houding aan te passen, omdat ook Rusland zijn ‘nuclear posture’ niet heeft herzien.