Tegen jezelf praten zou een teken zijn dat je gek aan het worden bent, zo wordt wel eens gezegd. Maar dat kan niet waar zijn, want we praten bijna allemaal wel eens hardop tegen onszelf. Hendrik Spiering vraagt zich af: waarom doen we dat? En wanneer zijn we daarmee begonnen?
Dit is de vijfde aflevering van een zomerserie over alledaagse vragen met een wetenschappelijk antwoord.
Het Zwitserse Lötschental is opnieuw toegankelijk voor inwoners en bezoekers, nadat eind mei een deel van de Birch-gletsjer afbrak en het bergdorp Blatten werd overspoeld door een verwoestende lawine van ijs, puin en modder. Dat melden de Zwitserse nieuwssites Watson en NZZ zaterdag. Alleen naar Blatten zelf mogen bewoners en toeristen nog niet terug.
Bij de natuurramp kwam meer dan 3,5 miljoen kubieke meter ijs, rots en sneeuw los van de gletsjer. De lawine verwoestte ongeveer 90 procent van de woningen in Blatten. De schade wordt geschat op honderden miljoenen Zwitserse franken.
De rivier de Lonza, die door Blatten heen stroomt, raakte volledig geblokkeerd door een puinmassa, waardoor een tijdelijk meer ontstond. Het leidde aanvankelijk tot vrees voor overstromingen. Inmiddels is het waterpeil gestabiliseerd, aldus experts tegenover Watson.
Een 64-jarige schapenboer wordt nog steeds vermist en is vermoedelijk onder het puin bedolven. Midden mei werden al zo’n driehonderd bewoners van Blatten, samen met hun vee, uit voorzorg geëvacueerd.
De Zwitserse Bondsraad heeft vijf miljoen frank (zo’n 5,28 miljoen euro) aan noodhulp toegezegd. Deze bijdrage wordt gezien als een eerste stap in een langer traject van wederopbouw en herstel. Geoloog Hans-Rudolf Keusen zegt tegen Watson dat wederopbouw „technisch mogelijk” is, mits zorgvuldig aangepakt en in samenspraak met de bevolking.
De burgemeester van Blatten, Matthias Bellwald, heeft aangekondigd dat hij het dorp wil herbouwen. „Blatten ligt onder een kegel van puin. Samen gaan we doen wat menselijkerwijs mogelijk is om het dorp weer op te bouwen, zodat het dorp een toekomst heeft. Samen staan we sterk”, zei Bellwald in een persconferentie vrijdag, schrijft Zwitsers dagblad NZZ.
De Birch-gletsjer werd sinds de jaren negentig actief gemonitord vanwege instortingsgevaar. De directe aanleiding van de ramp lijkt een aardverschuiving op de nabijgelegen berg de Kleiner Nesthorn. Daar stortten, een week voor de ramp, enkele miljoenen kubieke meters rots neer op de gletsjer, die vervolgens onder het gewicht bezweek.
Klimaatverandering speelt een grote rol in het krimpen van gletsjers in de Alpen. In 2023 verloor het Alpengebied 4 procent van het gletsjerijs, een jaar eerder zelfs 6 procent. Wereldwijd hebben berggletsjers sinds 2000 ongeveer 5 procent van hun ijs verloren.
Lees ook
Een nieuwe natuurramp ligt op de loer voor bedolven Zwitsers bergdorpje Blatten
Rood Vooruit, de beweging van Partij van de Arbeid-leden die géén fusie wil met GroenLinks, gaat een eigen sociaaldemocratische partij oprichten als die fusie van GroenLinks en de PvdA wordt doorgezet. Dat maakte Reshma Roopram, voormalig wethouder van de PvdA in Barendrecht en één van de initiatiefnemers van Rood Vooruit, zaterdagmiddag bekend op een bijeenkomst van de beweging in het Utrechts Stedelijk Gymnasium. Dat de fusie tussen beide partijen er komt lijkt al zo goed als zeker, aangezien een grote meerderheid van de leden voorstander is.
De vraag wat Rood Vooruit zou gaan doen als de fusie doorgaat, is door de val van het kabinet afgelopen week acuut geworden. Donderdag kondigden de besturen van GroenLinks en PvdA aan dat zij een referendum voorleggen aan hun leden, dat tot 12 juni loopt. Stemt een meerderheid van de leden van beide partijen in met de fusie dan zullen de besturen het komende jaar gaan werken aan oprichting van de nieuwe partij. In de zomer van 2026 zou dat dan pas leiden tot een nieuwe partij, en de opheffing van de PvdA en GroenLinks.
Het is een opvallende versnelling van de partijbesturen, omdat de leden van de partijen eigenlijk twee weken later, op het congres van 21 juni, zouden kunnen stemmen. Over die versnelling was veel wrevel bij de aanwezigen op de bijeenkomst van Rood Vooruit: zij vinden dat het proces onzorgvuldig en ondemocratisch verloopt.
De vraag of Rood Vooruit een eigen partij zou beginnen hing al langer in de lucht. Andere kopstukken zoals oud-PvdA-leider Ad Melkert en oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet wilden de afgelopen maanden niet uitsluiten dat zij de PvdA zouden verlaten voor een nieuwe partij, als de fusie wordt doorgezet.
Door voorstanders van de fusie binnen GroenLinks en de PvdA wordt Rood Vooruit weggezet als een kleine en nostalgische beweging. Melkert zei daar dinsdag over dat ,,sommigen denken” dat de beweging een ,,achterhoedegevecht” voert. ,,Zelf denk ik dat wij de voorpost zijn.”
De week die voor VVD, NSC en BBB eensgezind begon, over het tienpuntenplan van PVV-leider Wilders waar zij hun handtekening níét onder wilden zetten, eindigt met ruzie tussen de drie overgebleven regeringspartijen. VVD en BBB willen alle twee het ministerie van Asiel en Migratie onder de hoede nemen, dat vrijgekomen is nu alle PVV-bewindslieden het kabinet hebben verlaten. NSC wilde graag het onderdeel migratie, maar zou dat idee nu hebben opgegeven.
Onder leiding van demissionair premier Dick Schoof hebben VVD-leider Dilan Yesilgöz, Nicolien van Vroonhoven van NSC en Caroline van der Plas van BBB er al drie keer langdurig overleg over gehad, samen met hun drie vicepremiers: één keer op donderdag, twee keer op vrijdag.
Dat eindigde vrijdagavond zonder uitkomst en in een ruzieachtige sfeer, én met de mededeling van Schoof, die een geïrriteerde indruk maakte, dat ze zich dan maar moeten houden aan de vaste vervangingsregeling zoals die geldt bij ziekte of het wegvallen van bewindspersonen. Asiel en migratie valt in dat geval onder VVD’er David van Weel, demissionair minister van Justitie.
Betrokkenen gaan ervan uit dat vooral de VVD in de verkiezingscampagne heel graag wil bewijzen dat hun partij asiel en migratie wél voortvarend kan aanpakken, in tegenstelling tot PVV’er Marjolein Faber, die dinsdag aftrad. Maar ook BBB’er Mona Keijzer wil asiel. Volgens BBB past dat bij de rest van haar portefeuille: als minister van Wonen gaat ze onder andere ook al over tijdelijke huisvesting voor statushouders.
Ook BBB zou van asiel graag een verkiezingsthema willen maken. Als het daadwerkelijk een groot thema wordt, zal dat naar verwachting vooral gunstig uitpakken voor de PVV: kiezers associëren vooral die partij met een streng asielbeleid.
NSC-fractievoorzitter Van Vroonhoven koos zaterdagmiddag op X de kant van BBB. Ze schreef: „Groot vertrouwen dat BBB de twee – ook voor ons – belangrijke asielwetten door de Kamer kan krijgen. Daarbij, als je kijkt naar de machtsbalans in deze demissionaire regering zou VVD hier best even pas op de plaats kunnen maken.”
Volgens de vaste vervangingsregeling krijgt demissionair minister van Financiën Eelco Heinen van de VVD ook Economische Zaken. Volksgezondheid valt dan onder NSC’er Eddy van Hijum die al Sociale Zaken doet, Infrastructuur en Waterstaat zou worden overgenomen door VVD’er Sophie Hermans die al Klimaat doet, en Buitenlandse Handel door Caspar Veldkamp van NSC, minister van Buitenlandse Zaken.
Of er volgende week verder wordt gepraat, is onduidelijk. Schoof lijkt dat niet van plan te zijn, de VVD ook niet, BBB wil dat wel.
Het onderlinge gedoe, opnieuw, lijkt weinig goeds te beloven voor het voornemen van de drie ex-coalitiepartijen om de vijf maanden tot de verkiezingen in oktober te gebruiken om nog zoveel mogelijk te doen voor het land. Het is wel wat vooral demissionair premier Dick Schoof graag wil: redden wat er nog te redden valt van een kabinet en een coalitie in de Tweede Kamer waarin het ene conflict werd afgewisseld door het andere, en elke keer een kabinetscrisis op het laatste moment werd afgewend – tot afgelopen dinsdagochtend.
In de persconferentie op vrijdag zei Schoof dat hij „heel graag” had gewild dat zijn kabinet langer had kunnen zitten.
