Aan negatieve media-aandacht geen gebrek voor de wolven op het landgoed Den Treek. Angst lijkt te overheersen, terwijl de wolf een prachtig roofdier is dat voor de mens geen bedreiging vormt. Zijn terugkeer is juist fantastisch en hoopgevend. Het dier is namelijk een verrijking voor de natuur en kan ons helpen de biodiversiteit in onze natuurgebieden te herstellen. Dat er incidenten hebben plaatsgevonden tussen wolf en mens ligt niet aan de wolf, maar aan ons. Wij moeten leren goed om te gaan met zijn aanwezigheid.
Over de incidenten die de wolvenangst in Den Treek in gang zetten, is nog lang niet alles duidelijk. Wel wijst dna-onderzoek uit dat het meisje dat halverwege juli betrokken was bij het eerste incident, inderdaad in aanraking gekomen is met een wolf. Het lijkt erop dat de wolf wilde waarschuwen, omdat het meisje te dicht bij de wolvenburcht kwam. Vorige week vond een tweede voorval plaats, waarbij een groot dier, misschien een wolf, een peuter omverduwde bij Austerlitz. Natuurlijk was dit alles enorm schrikken voor alle betrokkenen, net als dat het verdrietig is dat op een ander moment mogelijk een hondje is meegenomen door een wolf.
Interacties tussen mens en wolf zijn onwenselijk en hadden in dit geval eenvoudig voorkomen kunnen worden, door het gebied rondom de wolvenburcht tijdig af te sluiten en vervolgens door bezoekers en inwoners goed voor te lichten. Nederlanders weten simpelweg nog te weinig over de wolf, en onbekend maakt onbemind – en dus zelfs angstig. Het is cruciaal dat wolven schuw blijven voor mensen en dat kan alleen als we allemaal passend gedrag vertonen in wolvengebied. Het is dus wat kort door de bocht om de wolf de schuld geven van ons eigen falen.
Irrationele angsten
Wat vooral opvalt, is de polariserende en escalerende berichtgeving over de wolven. Terwijl we nog niet precies weten wat er is gebeurd, wordt zonder blikken of blozen vastgesteld dat we te maken hebben met ‘wolvenaanvallen’ en dat het hondje is ‘gegrepen’ door een wolf. Politieke partijen als BBB, SGP en VVD jagen gretig irrationele angsten aan en proberen een hetze rondom de wolf te creëren. Je kunt je afvragen wat hen motiveert.
Deze extreme reacties op een handjevol incidenten tussen wolven en mensen staan in schril contrast met de stilte die doorgaans heerst over bijtwonden veroorzaakt door honden in Nederland – plastisch chirurgen registreerden recent in anderhalf jaar tijd zo’n honderd gevallen van hondenbeten die tot ernstige verwondingen leidden, vaak bij jonge kinderen. Natuurlijk, honden zijn getalsmatig ver in de meerderheid, maar anders dan wolven zijn ze gedomesticeerd, wat het nog opmerkelijker maakt dat je zelden iets hoort over bijtincidenten met honden.
Als een wolf wordt doodgeschoten, komt er een nieuwe wolf voor in de plaats
Waar komt dat verschil vandaan? Omdat we gewend zijn aan bepaalde dieren: we weten wat we kunnen verwachten en passen ons gedrag daarop aan. Zo vinden we het heel normaal dat zwanen hun jongen fel beschermen en houden we in dat geval afstand. Hetzelfde geldt voor buizerds. Ook die kunnen hun nest vervaarlijk verdedigen als mensen te dicht in de buurt komen. Met andere woorden, het is volkomen natuurlijk dat dieren defensief gedrag vertonen als ze jongen hebben. En het is helemaal niet moeilijk om daar rekening mee te houden.
Hoe nu verder? Wat zeker niet helpt is roepen om onzinnige maatregelen, zoals het afschieten van een hele wolvenfamilie. Als een wolf wordt doodgeschoten komt er op termijn een nieuwe wolf voor in de plaats. Een wolf mag je bovendien niet zomaar verstoren of wegjagen, laat staan afschieten – dat is simpelweg tegen Europese wetgeving en er staan flinke straffen op. En wie beweert dat de wet wel even gewijzigd kan worden, geeft een valse voorstelling van zaken. Het zou namelijk jaren duren om de Europese wetgeving aan te passen, als dit überhaupt al zou lukken, wat heel onwaarschijnlijk is.
Beschermingshonden
Ondertussen richten we ons niet op de echte oplossing, namelijk verstandig omgaan met de wolven die in onze natuurgebieden leven. En dat begint bij goede voorlichting en weten wat passend gedrag is in de buurt van wolven. Overheden en beheerders hebben daar een belangrijke rol in. Niet alleen door bordjes te plaatsen, maar ook door informatiebijeenkomsten te organiseren en mensen te vertellen wat de do’s en don’ts zijn op plekken waar wolven voorkomen. En als de provincie weet dat een wolvenpaar welpen heeft, dan kan zij bijtijds een deel van het gebied voor mensen afsluiten.
Schapenhouders kunnen op hun beurt wolfwerende hekken plaatsen, of met kuddebeschermingshonden gaan werken. Van alle aangevallen schapen in de afgelopen jaren was slechts 1 procent beschermd door wolfwerende afrastering, dus daar valt nog veel te winnen. Kijk maar naar Vlaanderen: ondanks de groeiende wolvenpopulatie is dankzij goede beschermingsmaatregelen het aantal aanvallen op schapen gehalveerd.
Hoewel er al zeker tien roedels in Nederland leven, heeft de overheid nog steeds geen beschermd natuurgebied aangewezen voor de wolf, terwijl het daartoe volgens EU-regels wel verplicht is. Het is belangrijk dat dit alsnog gebeurt. De wolven in Den Treek zijn een kans voor de provincie Utrecht om het goede voorbeeld te geven, en Den Treek aan te wijzen als permanent wolvenrustgebied.
Zo’n gebied zou goed zijn voor de wolf en de mens, maar ook voor de natuur: wolven zorgen namelijk voor een gezonde balans in het ecosysteem. Reeën gaan met een wolf in de buurt meer in kuddes optrekken en op vaste plekken beschutting zoeken. Hierdoor krijgen bijzondere planten en jonge boompjes meer kans om te groeien. Kadavers van prooidieren blijven liggen, en daar hebben aaseters weer profijt van.
Kortom, we kunnen met een gerust hart het roodkapje-complex loslaten en in harmonie leren samenleven met de wolf.
Lees ook
Provincie Utrecht wil ‘probleemwolf’ kunnen afschieten, kan dat?
