Israëliërs voelen voldoening na moordaanslagen, maar brengen ze de vernietiging van Hamas dichterbij?

Israël verkeert in een overwinningsroes. Nadat woensdagochtend vroeg al politiek kopstuk Ismail Haniyeh van Hamas gedood was, bevestigde het Israëlische leger donderdag dat ook militair leiderMohammed Deif bij een eerdere aanslag om het leven was gekomen. Hamas heeft zijn dood nog niet erkend. Eerder in de week pleegde Israël ook al een moordaanslag op Fuad Shukr, een hoge commandant van Hezbollah.

Zes vragen over Israël en zijn vijanden.

1
Wie was Mohammed Deif?

Deif is sinds de jaren negentig commandant van de Qassam-brigades, de militaire tak van Hamas. Volgens Israël was hij een voorname architect van de grootschalige aanval waarmee Hamas op 7 oktober vorig jaar zo’n 1.200 burgers in Israël doodde. Die aanval ontketende de Gaza-oorlog.

Onder Deifs bevel voerde Hamas tientallen zelfmoordaanslagen uit op Israëliërs in bussen en cafés en bouwde de groepering een formidabel arsenaal aan raketten op die diep in Israël insloegen. Deif verscheen nooit in het openbaar en er zijn amper foto’s van hem. Israël had al vaker geprobeerd om hem te vermoorden.

2
Hoe zijn de moordaanslagen gepleegd?

Deif werd op 13 juli geraakt bij een Israëlische luchtaanval in Khan Younis, een stad in het zuiden van de Gazastrook. Bij deze aanval werden volgens gezondheidsfunctionarissen in Gaza ook meer dan negentig andere mensen gedood, onder wie ontheemde burgers in nabijgelegen tenten. Ook Hezbollah-commandant Fuad Shukr stierf door toedoen van bommen uit gevechtsvliegtuigen.

Over de politiek leider van Hamas, Haniyeh, meldde The New York Times donderdagmiddag dat hij werd vermoord door een explosief dat ongeveer twee maanden geleden al was binnengesmokkeld in het appartement waar hij geregeld verbleef als hij in Teheran was. Dat verblijf wordt beheerd door de Iraanse Revolutionaire Garde. De bom werd op afstand tot ontploffing gebracht, nadat vastgesteld was dat Haniyeh in zijn kamer was. Eerder werd er nog gespeculeerd dat de Hamas-leider door een raket geraakt zou zijn.

3
Kan de Israëlische premier Benjamin Netanyahu claimen dat Israël zijn belofte om Hamas te vernietigen nakomt?

De dood van drie vijandelijke leiders, vooral het hooggeplaatste duo van Hamas, is een overwinning voor Netanyahu. Tot nu toe heeft de premier altijd gezegd dat hij vastbesloten is om de oorlog voort te zetten totdat Hamas vernietigd is. Hij moet ook wel: zijn extreem-rechtse coalitiepartners, van wie hij afhankelijk is om aan de macht te blijven, hebben gedreigd om de regering te verlaten als hij de Gaza-oorlog beëindigt.

De Iraanse opperste leider Ali Khamenei (midden) leidt donderdag een gebed bij de doodskisten van Hamas-leider Ismail Haniyeh en zijn bodyguard, die ook omkwam bij de aanslag.

Voor de Israëlische veiligheidsdiensten is vooral de dood van Haniyeh een vorm van eerherstel. Hun werd na 7 oktober verweten dat ze de aanval van Hamas niet hadden zien aankomen. Algemeen wordt aangenomen dat de operatie om Haniyeh te doden in de Iraanse hoofdstad het werk was van de geheime dienst Mossad.

4
Kan Hamas vernietigd worden?

De meeste gezaghebbende experts stellen dat Hamas niet uit te roeien is door de leiders van de organisatie te vermoorden, omdat met de aanslagen het idee achter de groepering niet verdwijnt. Maar Israël streeft met dit soort aanslagen op vijandelijke leiders, die het al decennia met grote regelmaat uitvoert, ook andere strategische doelen na.

Volgens de Palestijns-Amerikaanse historicus Rashid Khalidi van de Columbia Universiteit in New York heeft de decennialange liquidatiecampagne tegen Palestijnse leiders erin geresulteerd dat de tweede of zelfs derde garnituur overbleef. De geliquideerde leiders, aldus Khalidi in zijn boek The Hundred Years’ War on Palestine. A History of Settler Colonial Conquest and Resistance, behoorden tot de beste en meest effectieve. „Door hun verlies bleven de Palestijnen achter met een minder dynamische en zwakkere organisatie”.

5
Hoe wordt er in Israël gereageerd op de moordaanslagen?

Volgens politiek analist Yossi Verter van het links-liberale dagblad Haaretz is „de voldoening die vrijwel elke Israëliër voelt” na de moordaanslagen op Haniyeh en op een hoge commandant van Hezbollah, eerder deze week, „overduidelijk”. In supermarkten werden snoepjes uitgedeeld om de aanslagen te vieren. Er bestaat, zegt Verter, „geen twijfel over dat Netanyahu nu populairder is dan ooit sinds het bloedbad van 7 oktober”.

De meeste experts stellen dat Hamas niet uit te roeien is door leiders te vermoorden, omdat met de aanslagen het idee achter de groepering niet verdwijnt.

Verscheidene bewindspersonen claimen de aanslagen als een grote overwinning. Minister Yoav Gallant (Defensie, Likud) noemde de eliminatie van Deif, die hij als „de Osama bin Laden van Gaza” bestempelde, op X een „belangrijke mijlpaal in het proces van ontmanteling van Hamas als militair en bestuurlijk orgaan in Gaza, en in het bereiken van de doelen van deze oorlog”. De extreem-rechtse minister Bezalel Smotrich (Financiën, Religieus Zionistische Partij) zei op zijn beurt dat de „nederlaag van Hamas dichterbij is dan ooit” en dat het leger „duizenden andere terroristen zou blijven elimineren totdat onze veiligheid is hersteld en we de gijzelaars naar huis halen”.

Familieleden van gegijzelden in Gaza vragen zich evenwel ten zeerste af of de moordaanslagen de vrijlating van hun geliefden dichterbij brengt. Zo zei Sharon Lifshitz, dochter van de gegijzelde Oded Lifshitz: „Elke keer dat een deal dichtbij is, gebeurt er weer wat.” Ze sprak van een „gerichte poging” van Netanyahu om een gijzelaarsdeal te verijdelen. Ook Haaretz schrijft, in zijn hoofdredactionele commentaar, dat de moord op hooggeplaatste figuren „de terugkeer van de gijzelaars vertraagt en de deal voor hun vrijlating dwarsboomt”.

6
Wat doet de internationale gemeenschap?

De Verenigde Staten en Europa spannen zich in om te voorkomen dat de aanslagen op de kopstukken van Hezbollah en Hamas uitmonden in een groter conflict in het Midden-Oosten. Ook proberen diplomaten na de escalatie van de afgelopen dagen gesprekken over een staakt-het-vuren in Gaza voort te zetten.

Terwijl de Iraanse president Masoud Pezeshkian en ayatollah Ali Khamenei donderdag in Teheran rouwden bij het stoffelijk overschot van Hamas-leider Ismail Haniyeh en Libanon in spanning wachtte op een belangrijke toespraak van Hezbollah-leider Hassan Nasrallah, probeerde de Amerikaanse minister Antony Blinken (Buitenlandse Zaken) iedereen tot kalmte te manen.

„De regio is op weg naar meer conflicten, meer geweld, meer lijden en meer onveiligheid”, zei hij op werkbezoek in Mongolië. „Het is cruciaal dat we de cyclus doorbreken. Dat begint met een staakt-het-vuren. Het is van belang dat alle betrokkenen in de komende dagen de juiste keuzes maken.”

Diplomatie is in zo’n situatie niet helemaal uitzichtloos. In april vuurde Israël raketten af op het Iraanse consulaat in Damascus. Iran antwoordde daarop met één tegenzet: het nam Israël met driehonderd raketten en drones onder vuur, maar verdere escalatie bleef uit.

Europa speelt in de regio een veel kleinere diplomatieke rol dan de VS. Haniyeh was in Teheran ter gelegenheid van de inauguratie van president Pezeshkian. De Europese Unie had Enrique Mora afgevaardigd, topdiplomaat en naaste medewerker van EU-buitenlandchef Josep Borrell. Mora kent Iran goed, omdat hij al jaren betrokken is bij onderhandelingen over het Iraanse atoomprogramma. Hij sprak in Teheran met vertegenwoordigers van de nieuwe Iraanse regering.

Delen





Mail de redactie