De uitgelekte videobeelden die de Britse dressuurruiter Charlotte Dujardin haar olympische droom kostten, liegen er niet om. Op de video is te zien hoe een paard tijdens een training in galop door een bak gereden wordt door een leerling van Dujardin. De olympisch amazone staat in het midden en geeft het paard op gezette tijden harde klappen met een lange zweep. Het doodsbange dier begrijpt duidelijk niet wat de bedoeling is. Het doet zijn best om harder te gaan, maar wordt tegelijkertijd strak ingehouden door de ruiter. Het probeert de klappen te ontwijken, maar er is geen ontkomen aan.
Deze heftige manier van trainen is in de dressuursport nog steeds gangbaar. De ruiter geeft tegenstrijdige opdrachten aan het paard, dat tegelijk vooruitgedreven en ingehouden wordt en daardoor veel stress ervaart. De enige oplossing die het dier heeft, is ‘de lucht in te gaan’ en zijn benen nog hoger op te tillen – precies wat juryleden van dressuurwedstrijden graag zien.
Paarden zijn extreem gevoelige dieren, die de lichte aanraking van een vlieg op hun huid kunnen voelen. Ze zijn ook grote pleasers en werken graag mee aan de opdrachten die mensen ze geven. Maar ze moeten er wel fysiek toe in staat zijn. Sommige tillen hun benen van nature al hoog op, andere zullen het nooit kunnen, hoe hard je ze ook slaat. Te vaak wordt in de paardensport van ongetrainde of te jonge dieren prestaties gevraagd waar ze nog niet aan toe zijn. Op vierjarige leeftijd al springen of op tweejarige leeftijd al racen is funest voor het nog onvolgroeide paardenlijf. Met als resultaat dat veel sportpaarden al op jonge leeftijd worden afgeschreven en afgemaakt.
Het getuigt van daadkracht dat de internationale paardensportfederatie (FEI) Dujardin per direct heeft geschorst. Tegelijkertijd is het symboolpolitiek – misstanden zijn in de wereld van de paardensport nog zo wijdverbreid dat strengere maatregelen nodig zijn. Binnen bepaalde takken van sport, zoals de endurance (lange-afstandsraces), heeft de FEI het gebruik van zwepen en sporen al aan banden gelegd. Op Nederlandse renbanen mogen sinds vorig jaar alleen nog ‘corrigerende tikjes’ worden uitgedeeld. Maar waarom kan het gebruik van zwepen niet helemaal verboden worden, zoals op Zweedse renbanen al sinds 2022 het geval is?
Lees ook
De zweepslagen van topamazone Charlotte Dujardin zorgen voor een schok. ‘De dressuursport is grote schade toegebracht’
Het is goed dat de discussie rondom de schorsing van Dujardin opnieuw tot aandacht leidt voor het welzijn van paarden in de topsport. We moeten ons afvragen of het nog verantwoord is dat we deze stressgevoelige kuddedieren voor internationale wedstrijden de wereld over vliegen – en ze daarmee een leven met soortgenoten in de wei onthouden. Tegelijk speelt een groot deel van het paardenleed zich af buiten de olympische arena en buiten het zicht van de camera’s: in trainingsstallen, op lokale draverijen, op maneges.
Het zou al helpen als iedere jonge ruiter of amazone zou leren dat positieve beloning in een training tot meer resultaat leidt dan bestraffing. Er zijn nog altijd maneges waar kinderen geleerd wordt om een paard dat niet doorloopt een tik te geven met de zweep. Maar het kan ook anders, laten bijvoorbeeld beoefenaars van vrijheidsdressuur zien: zonder bit, zweep of sporen kunnen ook danspassen als piaffe of passage worden aangeleerd. Als de band tussen paard en ruiter liefdevol is, kan dat tot een prachtig verbond leiden.
