Onwil in Japan om seksueel geweld door Amerikaanse militairen aan te pakken: ‘Economische belangen te groot’

In december 2023 lokte een kapitein van de Amerikaanse luchtmacht een zestienjarig meisje naar zijn huis om haar seksueel te misbruiken. Het slachtoffer stapte naar de politie, maar het duurde maanden voordat er melding werd gedaan bij de lokale overheid van de provincie Okinawa, de meest zuidelijke eilandengroep van Japan. Pas onlangs verscheen de dader voor de rechter. Inmiddels is het duidelijk dat de nationale overheid het misbruik van de minderjarige actief heeft verzwegen, en dat het niet om een enkel geval, maar een reeks incidenten gaat die maandenlang in de doofpot zijn gestopt.

„Betreurenswaardig”, noemde een regeringswoordvoerder dat tijdens een persconferentie, en beloofde de communicatie met de lokale autoriteiten te verbeteren. Ook het Amerikaanse leger zegde maandag opnieuw toe om over de problemen te gaan praten. Ditmaal zal daartoe een nieuw ‘samenwerkingsforum’ worden opgericht. Gaat het ook echt iets opleveren? „Seksueel geweld is een structureel probleem in de regio”, zegt Kozue Akibayashi, professor Amerikastudies aan Doshisha Universiteit. „Het gevolg van de Amerikaanse aanwezigheid, en daar gaat de overheid niks aan doen.”

Strategische ligging

Achter de witte stranden en palmbomen van het grootste eiland van Okinawa staan metershoge hekken, compleet met prikkeldraad en beveiligingscamera’s. Voor de lokale inwoners is bijna de helft van het eiland niet toegankelijk: hier liggen de bases van het Amerikaanse leger. Tienduizenden militairen zijn er gestationeerd, en dagelijks is voor eilandbewoners het geraas van overvliegende helikopters en vliegtuigen te horen.

Het Amerikaanse leger legde direct na de Tweede Wereldoorlog beslag op de archipel. Pas in 1972 kreeg Japan weer controle over het oude koloniale gebied, dat tot het einde van de negentiende eeuw nog het onafhankelijke koninkrijk Ryukyu was. De strategische ligging tussen Taiwan, het Chinese vasteland en Japan, maakte het eeuwenlang een aantrekkelijke plek voor handelaren om een tussenstop te maken.

Lees ook

Het geperverteerde Japanse zelfbeeld

Dat is ook de reden dat de VS hier, na bloedige gevechten, al tijdens de oorlog begonnen met de aanleg van havens en landingsbanen. Die vormen de basis van de militaire complexen die nu uitgestrekt over het eiland liggen. „Het Japanse leger offerde Okinawa tijdens de oorlog op om de hoofdeilanden te beschermen. Hetzelfde gebeurde na de oorlog toen besloten werd het grootste deel van de geallieerde troepen er te stationeren, terwijl het klein is, en de armste provincie in Japan”, legt Akibayashi uit.

De komst van de soldaten had grote economische gevolgen. Door de vernietiging van de landbouw en veeteelt tijdens de oorlog, werden de inwoners afhankelijk van subsidies uit Tokio en het geld dat de Amerikaanse soldaten uitgaven.

De gouverneur van Okinawa, Denny Tamaki, heeft zich ook uitgesproken over de late melding van het seksueel misbruik bij de provincie. „Het veroorzaakt onrust en vertrapt de waardigheid van vrouwen.”

Die subsidies worden tegenwoordig ook gebruikt om de bevolking in het gareel te houden, vertelt Akibayashi: „Het is de enige provincie in Japan waar de nationale overheid direct geld geeft aan buurtverenigingen. Dat doen ze om het provinciebestuur te omzeilen, dat de laatste tien jaar steeds meer protesteert tegen de Amerikaanse aanwezigheid.”

Aangiftes doorgeven

„Wij hebben de politie gevraagd waarom het zo lang duurde om de misdrijven bij de provincie te melden”, vertelt Yuji Fujimoto over de melding uit december 2023. Zijn actiegroep, All Okinawa Kaigi, werd in 1995 opgericht na de gewelddadige verkrachting van een twaalfjarig meisje door twee mariniers en een matroos. „De politie vertelde ons deze keer dat ze de privacy van het slachtoffer wilden beschermen.” Een raar en weinig overtuigend argument, vindt Fujimoto. De politie zou sowieso melding moeten maken van zulke misdrijven.

Gewoonlijk worden aangiftes door de lokale politie doorgegeven aan het hoofdkantoor in Tokio. Als er Amerikaanse troepen bij betrokken zijn, wordt de informatie overgedragen aan het ministerie van Buitenlandse Zaken, die het vervolgens doorgeeft aan het provinciebestuur. „Vooral de politie en het ministerie werken nauw samen”, vertelt Amerika-expert Akibayashi.

Als het misbruik direct gemeld was had het grote gevolgen gehad

In de meeste gevallen duurt het proces een dag, in uiterste gevallen dagen of weken. Dat het ditmaal maanden kostte is uitzonderlijk en verdacht, zegt Fujimoto: „Als het direct gemeld was had het grote gevolgen gehad.” Hij verwijst naar de rechterlijke uitspraak in december over de goedkeuring van de bouw van een nieuwe legerbasis in het noorden van Okinawa. Het provinciebestuur en het merendeel van de bevolking is tegen, maar Tokio zet volop druk om toch met de bouw te beginnen.

De nieuwe basis, Henoko, was een belangrijk thema bij de provinciale bestuursverkiezingen in juni. Zittend gouverneur Denny Tamaki weigert toestemming voor de bouw te geven, maar regeringspartij LDP zette alles op alles om zetels in het provinciebestuur te winnen. Met succes: met een kleine minderheid kan ze de bouw van de basis nu doorzetten.

Lees ook

In Okinawa voelen ze zich een kolonie van Japan

„Als de misdrijven aan het licht waren gekomen vóór de verkiezingen had de LDP verloren”, stelt Fujimoto. Inmiddels zijn lokale protesten in volle gang. Voor de ingang van de legerbases staan dagelijks demonstranten die eisen dat de Amerikanen vertrekken. Gouverneur Tamaki heeft zich ook uitgesproken: „Het veroorzaakt onrust en vertrapt de waardigheid van vrouwen”, verklaarde hij tijdens een persconferentie.

Toch is de recente LDP-winst niet verrassend, maar zelfs tekenend voor de huidige situatie: „Er is veel lokale weerstand tegen de Amerikanen, maar tegelijk zijn de inwoners afhankelijk van de subsidies uit Tokio”, vertelt Akibayashi. „Okinawanen moeten kiezen tussen twee kwaden.”

Delen





Mail de redactie