Wonderfeel-directeur Tamar Brüggemann: ‘Tien jaar wrikken aan vastgeroeste ideeën over klassieke muziek’

Posted on July 24, 2024 by admin

Dinsdag 16 juliForse hobbels

Mijn dagen draaien om Wonderfeel. Van het moment dat ik ’s ochtends na een kop koffie de hort op ga totdat ik ’s avonds laat mijn bed weer in rol. Sinds een aantal weken zindert het zo heerlijk op kantoor, en die festivalkoorts loopt rap op, want deze vrijdag begint ons driedaagse festival voor klassieke muziek (met wat jazz en pop en poëzie) écht. Onze tiende editie alweer. Eigenlijk de negende, want de zesde ging niet door. Door corona. Maar we hebben besloten stug door te tellen uit respect voor die stille zomer. In die tien jaar zijn we als team forse hobbels tegengekomen, van zomerstorm tot hittegolf, die ons weerbaar en wendbaar hebben gemaakt. En hecht.

Dit schiet allemaal door mijn hoofd als ik in De Hulk – zo noemt collega Naomi haar groene Kia Picanto – naar Den Haag rijd om daar namens de Verenigde Nederlandse Podiumkunstenfestivals verhaal te halen. Waarom krijgen de festivals structureel te weinig geld? De kaarten voor de komende vier jaar zijn weer geschud: slechts 4 procent van het hele cultuurbudget van onze overheid gaat naar festivals. Godzijdank behoort Wonderfeel tot de gelukkigen, maar een aantal collega-festivals krijgt het moeilijk. Kapitaalvernietiging ligt op de loer. Hoeveel wendbaarheid kun je van een sector vragen? Festivalkoorts heeft blijkbaar twee gezichten. Ik draai aan de volumeknop en ‘Here Comes The Sun’ schalt door De Hulk.

Woensdag 17 juli Wimpers

Mijn eerste stop vanmorgen was de Wimperfabriek. Zo heet het en zo ziet het er ook uit: aan de lopende band worden er wimpers verlengd, gelift en ge-weet-ik-wat. De mijne zijn geverfd. Ik houd ervan, ondanks dat mijn pubers „Mam, wat zie je er emo uit!” roepen als ik net van de fabriek terugkom. Nooit meer mascara-gedoe. Ik kan het iedereen aanraden.

Mijn laatste stop van vandaag is de Hilversumse BMW-dealer die Wonderfeel elektrische auto’s uitleent om onze internationale musici en gasten emissievrij te vervoeren. Ik sta naar ‘mijn’ auto te kijken en durf haast niet in te stappen. Wát een joekel. Met Swarovski-glas in het interieur… „Meer glamorous wordt het niet vandaag”, zeg ik tegen mijn collega’s als ik achter het stuur kruip met mijn afgetrapte gympies. „…waar nog een beetje poep aan zit”, zeg ik met Ernie’s stem in mezelf. Én geverfde wimpers – dat dan weer wel.

Tamar Brüggemann rechts.

Tamar Brüggemann op het festivalterrein.

Foto’s: Roger Cremers

Donderdag 18 juli Opbouwdag

Na een extra fysio-massage voor mijn voetbalblessure, haast ik me naar camping De Fransche Kamp. Daar overnachten de meeste vrijwilligers van Wonderfeel en zo ook dochter Mirthe. Vorig jaar verregende ze in de iglo-tent die ik 25 jaar geleden van mijn vader kreeg, dus die hebben we toch maar weggegooid. Na drie kwartier ploeteren met de nieuwe tent, rijden we eindelijk over het erf van boer Kemp het festivalterrein op. Vandaag is de laatste opbouwdag en het terrein krioelt van de leveranciers, vrijwilligers en crewleden. Straks volgt de schouw met de brandweer; hét moment waarop alles klaar moet zijn. Daarna fietsen mede-directeur Georges Mutsaerts en ik traditiegetrouw een avondrondje om te kijken hoe alle prikkabels het terrein sprookjesachtig verlichten en om ons even heel erg gelukkig te voelen. Het is alwéér gelukt: Wonderfeel bestaat en gaat beginnen!

Vrijdag 19 juli Vrijheid

Als ik ’s ochtends vroeg over het nog lege festivalterrein naar de backstage loop, kwetteren de vogels het allereerste concert van de dag. Nog even en de eersten van bijna 10.000 festivalgangers krijgen een polsbandje en zullen vervolgens uitzwermen over de 25 hectare natuur. Dat gemak waarmee de natuur hen absorbeert, is magisch. Zoveel mensen, zoveel optredens, en toch die rust.

De avond moet nog beginnen en ik heb er volgens mijn telefoon al ruim 10.000 stappen opzitten

Vandaag vliegt voorbij. Wonderfeel is begonnen, het weer is fantastisch, de optredens zijn nóg beter, mensen kijken blij en broeierig, de avond moet nog beginnen en ik heb er volgens mijn telefoon al ruim 10.000 stappen op zitten. Op dit moment probeer ik me mee te laten voeren door de flow van benju-speler Ustad Noor Bakhsh – wát een levende legende! – maar ik merk dat ik weer terugdwaal naar Strauss’ Vier letzte Lieder door sopraan Katharine Dain en het Ragazze Quartet, eerder vandaag op podium Het Veld. Wat een diep ontroerende muziek. Ik schiet bijna weer vol als ik aan Im Abendrot denk – volgens mij moet ik even wat eten.

Daarna gauw door naar podium Het Weiland voor de soundcheck van de grote klapper van deze dag: De Avond van Wonderfeel. Tien jaar Wonderfeel-hoogte-en-diepte-punten in muziek en verhalen.

Tien jaar Wonderfeel is ook tien jaar wrikken aan de vastgeroeste ideeën over klassieke muziek. Door in 2015 te kiezen voor het popfestivalmodel, kozen we voor vrijheid. Een dagkaart geeft niet alleen festivalgangers vrijheid om zich te laten verrassen, maar geeft ook ons vrijheid om álles te kunnen programmeren. We hoeven immers geen vermeende ‘bleeders’ met ‘cash cows’ te compenseren. Bij ons geen leidende rol voor de klassieke canon. De programma’s met jonge creatievelingen, onbekende(re) musici en componisten zitten net zo rammetje vol als die van de bekendere. En dat alles in die heerlijke festivalvibe. Of in de woorden van één van onze internationale professionele gasten: ‘Hygge [plezier] to the max.’

De soundcheck verloopt goed, maar ik merk dat ik licht zenuwachtig ben voor het uit het hoofd zingen van Bruckners Locus Iste als alt in het Wonderfeelkoor. Respect voor al die artiesten in de spotlights – ik geloof dat ik toch echt véél liever alles achter de schermen mogelijk maak.

Zondag 21 juli Kampvuur

Je knippert even met je ogen en het is zondagnacht en alles is voorbij. Ik heb na drie dagen zo’n 35 optredens achter de kiezen, zeker het dubbele moeten missen en zó ontzettend veel artiesten, crewleden, vrienden, familie omhelsd. Ik stuiter nog na van het slotconcert door FUSE met het Dianto Reed Quintet, het zingen rond het kampvuur met De Meezingbende en het dansen tot diep in de nacht in de backstage met alle vrijwilligers en collega’s. De magie van een festival. Wat. Een. Feest.

**Tamar Brüggemann** in het midden tussen het publiek.

Maandag 22 juli Reeën

Opruimen. Deze maandag voelt altijd wat hol aan. Katerig. Maar het heeft ook iets moois om weer te krimpen naar de grootte van ons team. Wij samen. De tenten zijn bijna allemaal afgebroken, de vlondervloeren opgehaald, de backstage-wifi is afgesloten, de toiletwagens worden zo opgehaald, kilometers priklicht worden opgerold, en alle deco gaat weer terug de opslagcontainer in. We lezen de recensies aan elkaar voor en bekijken de honderden foto’s. Morgen kammen we het festivalterrein minutieus uit met onze prikstokken. Nog even, en de natuur is weer voor de reeën en vogels.

Column | Pauspulp Conclave laat zien: koester de twijfel

admin
November 14, 2024
0

Ik zag een geweldige film: Conclave. Een aartsbisschop houdt daarin een oor strelende speech, maar bovenal is er het einde van de film. Ik hoop dat u er zich met een interpretatieclubje op zult storten. Wat ik kan verklappen zonder te spoilen (alle recensenten noemden het reeds) is dat er een oude verteltruc uit de kast wordt gehaald waar ik erg vrolijk van werd: de deus ex machina.

Conclave is treffend als ‘pauspulp’ omschreven. Alle aartsbisschoppen zijn opgetrommeld om in Rome een nieuwe paus te kiezen. Dat gaat met een aantal stemrondes totdat er een meerderheid is. Er is veel filmische aandacht voor het strelen van witte pauselijke robes, fluwelen koorden, ringen, en mijters – ieder zijn fetisj. De katholieke geestelijken laven zich tussen de stemrondes door aan de door nonnen bereide handgemaakte dampende pasta en de rode wijn. Het verhaal is een parabel voor onze tijd. De machtige heren van middelbare leeftijd en ouder moeten een nieuwe paus kiezen. Er wordt geronseld, gemanipuleerd, gediscrimineerd, omgekocht, omgepraat, er moet een meerderheid komen. De ene kandidaat is ultraconservatief, de ander gematigd conservatief, een derde progressief. De progressieven hebben het zwaar, ze overwegen daarom strategisch het ‘minst slechte alternatief’ te steunen.

Dan is er de fraaie speech van Thomas Cardinal Lawrence die de stemming in goede banen moet leiden (gespeeld door Ralph Fiennes, noteer hem vast voor een Oscar). Er is één zonde, declameert hij, die hij vreest boven alle anderen, en dat is: zekerheid. „Als er alleen zekerheid zou zijn en geen twijfel zou er geen mysterie zijn, en dus geen geloof.” Dat is een promopraatje voor de kerk, maar ook een pleidooi voor verbeeldingskracht. Stelligheid, gaat hij door, is het grootste gevaar voor tolerantie. Stelligheid leidt tot oorlog. Absoluut denken verschrompelt het hart, dus laat twijfel toe.

Natuurlijk zat ik mee te knikken: er is geen enkele filosoof die niet is opgeleid met het vieren van de twijfel, het is zo’n beetje de basis van de hele westerse moderne filosofie. Cogito ergo sum! Twijfel staat haaks op de huidige tijdgeest, die volstrekt anti-filosofisch is. Het al dan niet figuurlijke ‘midden’ is inmiddels verdacht terrein (je krijgt dan aangewreven dat je neutraal en slap zou zijn, of, nog erger, een genocide ondersteunt), balans gruwelijk – false balance zul je bedoelen! – stilte een zonde (complicity!), tolerantie een zwakte, en nuance (‘geen maar!’) het goedpraten van misstanden.

De speech leidt tot twee reacties. Sommige aartsbisschoppen willen verzachten en stoppen met vechten. Anderen verharden prompt want dit soort slappe twijfelpraat is precies wat niet nodig is. Het biedt geen helder antwoord op de harde bedreiging van buitenaf.

Beide reacties zijn invoelbaar, en ook wel herkenbaar. Hoewel ik bijvoorbeeld graag wil vasthouden aan zoiets als ‘openheid’ of ‘zachtheid’, betrapte ik mezelf dat ik het wederom rondpompen van Henriette Roland Holsts dichtregels „De zachte krachten zullen zeker winnen in ’t eind – dit hoor ik als een innig fluisteren in mij” na de overwinning van Trump een wat fletse geste vond. Wie fluistert wordt platgewalst. Toch wil ik me verzetten tegen het verdacht maken van alles tussen de radicale flanken. Je kunt de slachtpartij in Gaza door Israël veroordelen, vernielingen door Israëlische hooligans in Amsterdam verwerpelijk vinden én het opgejaagde geweld jegens Israëliërs en Joden veroordelen én de gewelddadigheden en vernielingen in Nieuw-West onder het mom van ‘Free Palestine’ verafschuwen. Sinds wanneer is dat ‘slap’ of ‘neutraal’? Pleiten voor en werken aan vrede is nooit een slap midden.

Nu kom ik bij het einde van Conclave, waar ik me al dagen vrolijk over maak: de deus ex machina. De deus ex machina is een noodgreep van een verteller die er niet uitkomt, de auteur die een goddelijke ingreep pleegt, de plottwist die ‘uit de lucht’ valt. Daar wordt op neergekeken in onze tijd, want iets moet logisch en geloofwaardig zijn.

Maar de werkelijkheid is niet logisch, maar complex. Even was Kamala Harris de onverwachte plottwist, een dea ex machina – nou ja, ze had het kunnen zijn! Ze gaf mij hoop, evenals Conclave op een hilarische wijze opbeurend is en een pleidooi voor radicale verbeeldingskracht. Daar heb je schrijvers, scenaristen en kunstenaars voor nodig – niet voor niets willen potentaten dat verbannen dan wel de toegang bemoeilijken. Natuurlijk heeft deze ellendige tijd meer mysterie, vrede zachtheid, nuance, liefde en twijfel nodig én – ja! – meer deus ex machina – denken – daar is helemaal niets softs of sleets aan.

Stine Jensen is filosoof en schrijver. Ze schrijft om de week een column op deze plek.

<dmt-util-bar article="4873180" headline="Pauspulp Conclave laat zien: koester de twijfel” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/11/14/pauspulp-conclave-laat-zien-koester-de-twijfel-a4873180″>

Opinie | Werken als bijzonder hoogleraar onderzoeksjournalistiek én bij de NCTV? Geen enkel probleem

admin
November 14, 2024
0

Ik las in NRC (14/11) over de zeer mooie benoeming door de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) van Nikki Sterkenburg tot bijzonder hoogleraar, en de vrij wonderlijke en totaal misplaatste reactie die dat bij enkele onderzoeksjournalisten die lid zijn van de VVOJ heeft opgewekt.

Om naar goed journalistiek (en wetenschappelijk) gebruik met mijn conclusie te beginnen: ik wil de VVOJ met nadruk op het hart drukken om aan de benoeming van Nikki Sterkenburg vast te houden. De reactie van enkele leden op die benoeming getuigt namelijk van een verkeerd begrip van zowel wetenschap als van ambtelijk vakmanschap in het algemeen en de taken van de NCTV in het bijzonder.

Allereerst: ik werk al twintig jaar in de wetenschap. Dat deed ik al die tijd naast mijn hoofdbaan als achtereenvolgens ambtenaar bij Justitie en BZK, diplomaat voor BZK in Brussel en lid van het College voor de Rechten van de Mens. Ik heb me werkelijk nog nooit beperkt gevoeld om vanuit wetenschappelijke distantie naar activiteiten van mijn hoofdwerkgever te kijken, noch heeft mijn hoofdwerkgever (die, net als dat bij Nikki Sterkenburg het geval zal zijn, tenslotte akkoord heeft gegeven op mijn wetenschappelijke nevenactiviteit) me daar ooit een strobreed voor in de weg gelegd.

Het doel van wetenschap is namelijk op basis van een academische code, die kwaliteitsnormen oplegt, onderzoek en onderwijs te verzorgen. Iemand die met praktijkervaring een bijzonder hoogleraarschap invult, in het geval van Nikki Sterkenburg dus zowel vanuit haar eerdere journalistieke activiteiten als vanuit haar hoofdfunctie, brengt meer mee in die academische rol – dat is het hele punt van een bijzonder hoogleraarschap. Maar de academische onafhankelijkheid is gewaarborgd, omdat je je als hoogleraar onverkort bindt aan de academische code.

Nederland is geen Noord-Korea

Ten tweede: als ambtenaar leg je een ambtseed af. Het verbaast me sterk dat de ondertekenaars van de brief, helemaal omdat het onderzoeksjournalisten zijn, werkelijk geen idee lijken te hebben wat ambtelijk werk inhoudt. Nederland is geen Noord-Korea, waar je als een soort knipmes recht praat wat krom is.

Dat is onzin. Nederland heeft een zeer goed ambtelijk apparaat, kan ik dus uit eigen ervaring zeggen. Je taak is het adviseren van iemand met politieke verantwoordelijkheid, en die doet er dan mee wat hij of zij wil. Je kunt en moet je creativiteit kwijt in die advisering, en dat doe je dus vanzelfsprekend binnenhuis. Dat is het werk. Net als het werk van journalisten is om de besluiten van politici, of zaken die onder hun verantwoordelijkheid gebeuren, kritisch te volgen.

Ten derde, de reactie van een groep onderzoeksjournalisten maakt een enorm punt van specifiek de NCTV. Laat ik dit zeggen op basis van 10 jaar ervaring bij BZK en Justitie: er is helemaal niets bijzonders aan die organisatie, niet vanuit wetenschappelijk oogpunt, niet uit academisch oogpunt, noch uit onderzoeksjournalistiek oogpunt. Dit is een klassiek voorbeeld van van een muis een olifant maken. Er zou VVOJ-Professor Sterkenburg, als zij dat uit wetenschappelijk oogpunt relevant vindt (dat is namelijk straks haar vak – ze wordt door de benoeming geen onderzoeksjournalist), niets in de weg staan om onderzoek of onderwijs te wijden aan de NCTV. Gelukkig is de wereld die vanuit onderzoeksjournalistiek oogpunt relevant is een heel stuk groter dan het werkveld van de NCTV.

Analyse uit onbegrip

Tenslotte: Ik werk veel met journalisten op mijn expertisegebied, en heb respect voor het journalistieke vak en veel van zijn uitstekende beoefenaars. Journalisten zijn belangrijk voor het goed functioneren van een rechtsstaat. Niet elke tegenreactie vanuit die beroepsgroep is echter per definitie goudomrand en goed doordacht. Dit is een reactie puur vanuit de onderbuik. Door toe te geven aan de druk van enkele leden van haar vereniging zou de VVOJ niet alleen een ontzettend geschikte bijzonder hoogleraar enorm veel schade berokkenen, maar – voor de vereniging belangrijker – handelen op een analyse die uitgaat van een verkeerd begrip van zowel wat wetenschap inhoudt als wat ambtelijk vakmanschap is. De VVOJ zou haar eigen missie in de wielen rijden.

Kortom: de VVOJ moet de rug recht houden, en vasthouden aan deze benoeming. Daar zullen vele studenten als zeer goed onderlegde onderzoeksjournalisten uit resulteren, waar de maatschappij weer profijt van zal hebben.

Wat vindt NRC | Het decimeren van ontwikkelingshulp is moeilijk te verdedigen

admin
November 14, 2024
0

Hoe bezuinig je een derde van een begroting weg? Over die vraag debatteert de Kamer deze en volgende week met minister Klever (PVV) voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp. In de ontwikkelingsbegroting van 7,2 miljard euro moet van het kabinet-Schoof uiteindelijk 2,4 miljard worden gesneden. De vraag wordt daarbij of ontwikkelingssamenwerking, door het nieuwe kabinet herdoopt tot het oude ‘ontwikkelingshulp’, daarna nog wel enige betekenis houdt.

De bezuiniging is forser dan op het eerste gezicht lijkt. De begroting is de afgelopen jaren langzaam gevuld met uitgaven aan asiel, afdrachten aan de EU, een bijdrage aan het ambassadenetwerk, niet-militaire hulp aan Oekraïne en andere posten. Tien jaar geleden maakte daadwerkelijke ontwikkelingshulp 70 procent uit van het budget, dit jaar is dat nog maar de helft. En in die overblijvende helft zitten dan weer min of meer vaste posten, zoals bijdragen aan de Verenigde Naties en de Wereldbank – die overigens ten goede komen aan ontwikkelingslanden en landen in noodsituaties.

De 2,4 miljard aan voorgenomen bezuinigingen grijpen dus veel dieper in: zij zijn niet een derde van het totale ‘ontwikkelingsbudget’, maar misschien wel de helft of meer. De eerste geopperde maatregel, het bezuinigen van 1 miljard op hulp via non-gouvernementele organisaties (ngo’s) laat dat ook zien. Minister Klevers plan dat deze ngo’s niet langer een kwart, maar de helft van de financiering van hun projecten zelf moeten dragen suggereert dat zij, bij gelijkblijvende fondsenwerving, in de praktijk hun activiteiten moeten halveren – als Klevers ministerie daarna überhaupt nog geld heeft om aan het overheidsdeel daarvan bij te dragen.

Ontwikkelingssamenwerking moet zeker van tijd tot tijd tegen het licht worden gehouden. Daar wijst de Algemene Rekenkamer ook op, voorafgaand aan het debat. Er zijn onduidelijke doelen, moeilijk te meten resultaten en andere aspecten van de praktijk van ontwikkelingssamenwerking waar kritisch naar moet worden gekeken.

Of de botte bijl daar een antwoord op is, is zeer de vraag. Nederland geeft dit jaar waarschijnlijk nog zo’n 0,65 procent van het bruto nationaal inkomen uit aan ontwikkelingshulp, volgens de OESO. Als het kabinet zijn plannen uitvoert, dan daalt dat naar 0,42 procent aan het einde van de rit van het kabinet-Schoof.

Daarmee zakt ons land uit de categorie van veelbesteders – waaronder traditioneel de Scandinavische landen – naar de middengroep, waaronder Japan en België. Dat nieuwe, lage percentage van 0,42 is overigens vrijwel conform de wens (0,44) die de VVD in 2008 al uitte. Dus zo ‘nieuw rechts’ is het beleid van het kabinet-Schoof nu ook weer niet.

Een kritische blik doet intussen weinig af aan de onderliggende reden waarom hulp nodig is. Het verschaft Nederland toegang en invloed in het buitenland en bij internationale organisaties – Klever is tenslotte óók minister van Buitenlandse Handel. Maar bovenal biedt hulp datgene waar het voor bedoeld is: een bijdrage aan ontwikkeling en het lenigen van nood.

Ja, China en andere landen mengen zich daar tegenwoordig ook in, met andere standaards en bedoelingen. En nee, niet elke euro komt precies terecht waar zou moeten. Maar het gaat hier uiteindelijk om mensen. Het decimeren van ontwikkelingssamenwerking, want daar komt dit beleid van het kabinet-Schoof in de praktijk op neer, is moeilijk te verdedigen.