Het was me nooit eerder opgevallen, maar toen ik er eenmaal op begon te letten, was het einde zoek. Het verbaasde me. Waarom had het pas nu mijn aandacht getrokken, terwijl het toch een opmerkelijk fenomeen is in het Nederlandse spraakgebruik?
Onlangs zat ik met mijn vrouw in de trein van Amsterdam naar Utrecht. Op de banken achter haar waren twee vrouwen in gesprek, de een was van middelbare leeftijd, de ander was een stuk jonger. Zoals zo vaak in gesprekken was er één, de oudste, die domineerde bij het uitmelken van de onderwerpen.
„Ja”, zei de oudste bijvoorbeeld, „je kunt je niet voorstellen dat het nog eens vrede wordt in Oekraïne.” „Ja”, zei de ander, „maar ja, ze kunnen toch niet eeuwig doorgaan?” „Ja, reken maar”, zei de oudste, „kerels krijgen nooit genoeg van geweld.” „Ja, dat is waar”, zei de ander.
Toen ik dat een tijdje had aangehoord, zei ik tegen mijn vrouw: „Je moet eens opletten hoe vaak ze ‘ja’ zeggen.” „Ja…?” vroeg ze. „Ja”, zei ik met nadruk. Ik vroeg er precies op het juiste moment aandacht voor, want vanaf toen flitste het ‘ja’ als een pingpongballetje over het net van hun conversatie. „Ja, nou je het zegt…” „Já!” „Ja, wil je ook…”
Toen we de randen van Utrecht hadden bereikt, had het gesprek zich vernauwd tot: „Ja…”, „Jaaaa….”, „Jaahaa.”
Mijn vrouw en ik lagen inmiddels in, ja, de bekende deuk die bij uitbundig lachen hoort. Omdat we niet hardop wilden lachen, was het een soort ingehouden huilen geworden, inclusief de tranen. Bij het uitstappen zei ik streng: „Vandaag wil ik geen ‘ja’ meer horen, ja?”
Maar we gingen naar een feestje en daar kon ik het niet laten om er toch weer op te letten. Na afloop dacht ik: ‘ja’ moet het vaakst gebruikte woord in de Nederlandse spreektaal zijn. Overal dook het op, in gesprekken voor en achter mij, maar ook in mijn eigen conversatie, al deed ik mijn uiterste best het zoveel mogelijk te onderdrukken. Tegelijk besefte ik dat het geen dwanggedachte mocht worden, want dan had ik geen gezelschapsleven meer.
Voorlopig had ik één troost: ik moest de eerste zijn die tot deze opzienbarende ontdekking was gekomen. Voor de zekerheid surfte ik nog even over het internet en, godbetere, daar verscheen een artikel van taalkundige en hoogleraar Marc van Oostendorp uit het tijdschrift Onze Taal in 2011 onder de kop: Boer roept ‘ja’ – de vele betekenissen van een bevestiging. Onder het artikel las ik met afschuw de cursief afgedrukte regel: „Ja is in het gesproken Nederlands het vaakst gebruikte woord.”
Na lezing moest ik toegeven dat het een uitstekend artikel was dat een herdruk verdiende, want het gebruik van ‘ja’ lijkt mij sinds 2011 zelfs nog toegenomen.
Oostendorp deed zijn ontdekking toen hij met een buitenlandse vriendin naar een aflevering van Boer zoekt vrouw keek. Het viel haar op hoe vaak er ‘ja’ werd gezegd. Oostendorp sprak het eerst nog tegen, maar moest haar uiteindelijk gelijk geven. Hij constateerde dat ‘ja’ vele betekenissen kan hebben, dat de herkomst onduidelijk is (een vage verwantschap met het Latijnse iam – al) en dat het moeilijk te begrijpen is dat er talen zonder ‘ja’ bestaan.
Twee mensen die ik bewonder, reportageschrijver Michel van Egmond en fotograaf Jan Dirk van der Burg, dragen een verleden in Zoetermeer met zich mee. Ik zie Zoetermeer terug in hun werk. Natuurlijk hield Van Egmond het een aantal jaren uit met René van der Gijp, hij woonde in Zoetermeer. Natuurlijk draaide Van der Burg zijn hand niet om voor een hondenpoepcongres: Zoetermeer.
Zoetermeer is de remmende voorsprong voor iedereen met een creatief brein.
Zaterdag was ik er.
Ik was gevraagd om het eerste exemplaar van een in eigen beheer uitgegeven boekje van de schrijver Silverfox in ontvangst te nemen in Lunchroom ‘Bij Foodie’, een naam die ik heel erg Zoetermeer vind. Nergens in Nederland beginnen ze een lunchtent onder een kantoorgebouw in een troosteloze buitenwijk, in Zoetermeer vinden ze alles in de buurt van station Driemanspolder juist wel een toplocatie.
Silverfox is een slecht gekozen pseudoniem – dat vinden ze alleen in Zoetermeer een goed idee – voor Frank Nihof die in het boekje Groen Geel was mijn deel 48 jaar ABN Amro heeft verwerkt. Ik leerde hem kennen omdat ik gevraagd was voor een praatje bij zijn afscheid van de bank, ik had nog nooit zo veel hypotheek-intermediairs bij elkaar gezien als daar bij de vleesplank.
Van het een kwam het ander: ik wist inmiddels alles maar ook niks van Frank Nihof. Hij had een leidinggevende functie bij de afdeling Intermediaire Distributie, maar werkte ook bij alle andere afdelingen. Ik moest lachen om Frank Nihof en wilde hem best nog een keer komen samenvatten in één zin: hij is 1 meter 96, hij heeft een kuif, hij heeft een groen-geel hart, hij is emotioneel en gevoelig, is een echt mensen-mens, hij heeft een ridderorde, hij doet vrijwilligerswerk en mantelzorg, hij draagt zijn rode bril op het voorhoofd, hij heeft bijna twintig keer de vierdaagse gelopen in zijn Bob Marley-shirt, hij is sinterklaas geweest, zijn vrouw heet Anita, hij heeft twee dochters: Sheila en Joyce en twee kleinkinderen en hij rijdt in een Toyota C-HR Hybride. En nu is er dus ook een boek dat de boekhandel niet zal halen.
Toen ik zaterdag achter een bak pinda’s tussen veel voormalig medewerkers van ABN Amro zat, de meesten waren met pensioen, dacht ik opeens dat ik Silverfox ook had kunnen samenvatten in een woord: Zoetermeer. Ik denk dat meeste aanwezigen, zeker die met een ABN Amro-verleden, daar een heel mooi compliment uit hadden kunnen halen. En voor Zoetermeer is het ook leuk.
Marcel van Roosmalen schrijft op maandag en donderdag een column
De mouwen van zijn donkerblauwe polo heeft hij opgestroopt, deze frisse zondagmiddag in Antwerpen. Beerschot-trainer Dirk Kuijt staat voortdurend in het uiterste hoekje van zijn coachvak. Hoog op de tribune in het Bosuilstadion is zijn geklap te horen, wanneer zijn ploeg in een fel gevecht is om de bal. Door strijdlust onderscheidde hij zich als speler, nu als coach verwacht hij niet anders.
Hij coacht nadrukkelijk, soms even een tactische aanwijzing, dan weer een duim omhoog. Na een minuut bemoeit Kuijt zich met een opstootje, waarbij ook Antwerp-spits Vincent Janssen betrokken is. Begin tweede helft vliegt hij op, als hij vindt dat een Antwerp-aanvaller een overtreding begaat. Kuijt roept geregeld naar scheidsrechter Lothar D’Hondt – die hem vermanend toespreekt, nadat ook de vierde official dit al meerdere keren heeft gedaan.
In Deurne-Noord, in de beladen stadsderby tegen Royal Antwerp FC, vecht Dirk Kuijt (44) niet alleen voor zijn toekomst bij Beerschot. In breder perspectief doet hij dat ook voor zijn jonge trainerscarrière, die hij begon nadat hij in 2017 zijn spelersloopbaan afsloot met een hattrick en een landstitel bij Feyenoord.
Coach van Feyenoord
Hij zou voorbereid worden op het hoofdtrainerschap van Feyenoord, was het idee onder toenmalig technisch directeur Martin van Geel. Kuijt werd trainer van het vlaggenschip van de jeugdopleiding, de onder-19. Hij liep stage bij het eerste elftal, onder Dick Advocaat. Maar toen de positie van hoofdtrainer vrij kwam, koos de nieuwe technisch directeur Frank Arnesen in 2021 voor Arne Slot. Achteraf was dat voor hemzelf ook beter, zei Kuijt later tegen de NOS. „Ik was er op dat moment zeker nog niet rijp voor.”
Kuijts eerste serieuze klus als trainer, eindigde in een mislukking. Bij eerstedivisieclub ADO Den Haag, dat grote ambities had en snel terug wilde naar de Eredivisie, werd hij november 2022 al na 176 dagen ontslagen. Uit een reconstructie van Voetbal International bleek dat hij wel de steun had van de spelersgroep, maar niet van de algemeen directeur.
Bij Beerschot staat hij voor een nieuwe beproeving. De club uit het zuiden van Antwerpen heeft een rijk verleden, door zeven landstitels begin vorige eeuw. Beerschot stond in die jaren voor mooi combinatiespel – „het schoonste voetbal wordt nog altijd in het Olympisch Stadion op het Kiel gespeeld”, schreven de kranten destijds, volgens de clubsite.
Door faillissementen, financiële problemen, falend beleid en degradaties viel Beerschot de afgelopen decennia ver terug. Maar in 2018 kreeg de club een financiële injectie door de komst van de Saoedische prins Abdullah bin Mosaad, die inmiddels 75 procent van de aandelen heeft. Hij heeft grote ambities, toch lukte het de afgelopen jaren niet om uit te groeien tot een stabiele club op het hoogste niveau.
Kuijt nam het in januari van dit jaar over, toen Beerschot koploper was op het tweede niveau – de Eerste klasse B. Binnen een half jaar haalde hij zijn eerste succes als trainer: het kampioenschap en dus promotie naar het hoogste niveau. Hij tekende bij tot medio 2026, voor naar verluidt een half miljoen euro per jaar.
Maar achter de schermen ontstond op bestuurlijk gebied veel onrust door een strijd over het eigenaarschap. Voorzitter Francis Vrancken – die 12,5 procent van de aandelen heeft – stapte op vanwege een conflict met United World, de voetbalholding van prins Bin Mosaad. Vrancken was boos dat een beoogde overname door een Chinees-Europese partij, tevens eigenaar van FC Den Bosch, klapte. Ook de algemeen directeur en technisch directeur vertrokken.
We moeten ‘met schuim op de bek’ het veld opkomen en ons shirt natmaken
„Zo viel een hele structuur weg. Daardoor is Kuijt in een soort vacuüm beland”, zegt Bart Fieremans, sportjournalist bij Het Laatste Nieuws. De nieuwe directie haalde deze zomer zo’n vijftien spelers van wie de meesten nog tegenvallen. Met veel interesse wordt zondag uitgekeken naar het debuut van twee Saoedische huurlingen: Marwan Al-Sahafi en Faisal Al-Ghamdi. Zij trainen al een tijdje mee, maar zijn pas nu speelgerechtigd.
Een impuls is nodig: al zeven competitiewedstrijden op rij verloor Beerschot, alleen in de eerste ronde werd gelijk gespeeld. Twintig goals in acht duels kreeg de ploeg tot zondag tegen. Kuijt bleef lang vasthouden aan een systeem met drie verdedigers en aanvallend ingestelde wingbacks „die positioneel vaak steken laten vallen”, zegt Fieremans. „Hij heeft zich met de spelers die voorhanden zijn nog niet bewezen als een tactisch sterke coach.”
Strijdbaar is hij wel, in aanloop naar de derby. „We moeten ‘met schuim op de bek’ het veld opkomen en ons shirt natmaken”, zegt Kuijt vrijdag. „Vriend en vijand geven ons weinig kans, voor de meeste mensen hebben we al verloren. Daarom valt er ook wat te winnen.” Hij zegt dat er andere trainers voor minder zijn ontslagen, „maar ik ben daar niet mee bezig”.
Gemaskerde hooligans
Vroeg op de middag, nog voor er een bal is getrapt, staat de mobiele eenheid al klaar bij het uitvak van de Beerschot-supporters. Daar hebben enkele tientallen gemaskerde Beerschot-hooligans hun positie ingenomen, voor in het vak. De harde kern heeft een verleden met incidenten.
Beerschot-coach Dirk Kuijt (rechts) begroet voor de wedstrijd zijn collega Jonas De Roeck van Royal Antwerp FC. Foto Tom Goyvaerts/AFP
De aanloop is gespannen, door wanordelijkheden vorige week zaterdag. Na een 3-0 thuisnederlaag tegen directe concurrent Sint-Truiden greep de politie in omdat een groepje Beerschot-supporters het stadion was binnengedrongen. Zij kwamen in de buurt van de kleedkamer, anderen verzamelden zich buiten. Bij de poort van het stadion, spraken ze met Kuijt. „Ik kan me de frustratie van de supporters heel goed voorstellen”, zei hij.
In een gesprek met bestuursleden dreigden enkele leden van de harde kern de volgende wedstrijd – die tegen Antwerp – te verstoren bij een grote achterstand. „Ik ben baas van de tribune”, zei een Beerschot-supporter, volgens een uitgelekt audiofragment. „Als wij zeggen dat we het laten ontploffen, dan gebeurt het ook.”
Daarom zijn er zondag extra veiligheidsmaatregelen genomen door de Antwerpse burgemeester Bart De Wever. Dat er gekke dingen kunnen gebeuren in de derby, bleek drie jaar geleden: toen rende een Beerschot-hooligan in het thuisduel over het veld om vuurwerk in een vak vol met Antwerp-fans te gooien.
Kuijt blijft even roerloos staan, als Antwerp na een half uur 1-0 maakt – een goal die niet kon uitblijven door de enorme druk van de thuisploeg. Pas echt mis gaat het aan het begin van de tweede helft, als de organisatie bij Beerschot helemaal weg is. Binnen vier minuten maakt Antwerp drie goals – waarvan twee via fraaie afstandsschoten van schaduwspits Tjaronn Chery en een van spits Vincent Janssen (4-0). Pal voor de feestende meute, probeert Kuijt zijn spelers nog te bereiken. Houd controle, lijkt hij te willen zeggen.
Als wij zeggen dat we het laten ontploffen, dan gebeurt het ook
De keeper van Beerschot schopt het vuurwerk nog weg dat de hooligans van zijn club op het veld gooien. Het helpt niet, het duel wordt tijdelijk stilgelegd. Terwijl Kuijt even binnen zit, wordt Mark van Bommel – coach van de kampioensploeg van Antwerp in 2023 en deze middag toeschouwer – toegejuicht door de thuisfans. Bij de hervatting wordt binnen een minuut weer vuurwerk op het veld gegooid, waarop definitieve staking volgt – precies wat de harde kern van Beerschot wil.
Kuijt loopt een beetje verloren rond, geeft een assistent een bemoedigend tikje. „Shame on you”, zingen de Antwerp-supporters richting die van Beerschot. Tientallen ME’ers komen met honden het veld op, omsingelen het uitvak. Later op de middag, zet de politie nog traangas en een waterkanon in tegen rellende Antwerp-fans. Vanwege de veiligheid, kunnen spelers en trainers geen reactie geven. Pas ‘s avonds laat Beerschot weten dat de club „het gedrag van deze enkelingen ten stelligste veroordeelt” en dat betrokken fans zullen worden gestraft. Na overleg met Antwerp is besloten dat Beerschot „zich officieel terugtrekt” en dat de wedstrijd dus niet meer wordt uitgespeeld.
Israël heeft dit weekeinde na zijn dodelijke aanval op Hezbollah-leider Hassan Nasrallah zijn luchtbombardementen op doelen in Libanon op volle kracht voortgezet. Opnieuw werden ook prominente Hezbollah-commandanten gedood, waardoor de leiding van de Libanese strijdgroep snel verder uitdunt en de beweging steeds meer ontredderd raakt. Het is nog onzeker wanneer de groep een vervanger zal presenteren voor Nasrallah, die 32 jaar lang de onbetwiste leider was.
Volgens het Israëlische leger werden bij het bombardement op het hoofdkwartier van Hezbollah in Beiroet van afgelopen vrijdag, waarbij Nasrallah omkwam, ook twintig andere Hezbollah-commandanten, onder wie enkele zeer hoge, gedood. Israël gebruikte zware bommen die ook bunkers kunnen verwoesten. Medische bronnen in Beiroet verklaarden zondag echter dat het lichaam van Nasrallah intact was gevonden. Onbekend is nog wanneer zijn begrafenis zal plaatsvinden. Veel Libanezen rouwden om zijn dood. Nasrallah was een toonaangevende figuur in het Midden-Oosten en hij was bij veel Arabieren geliefd om zijn strijd tegen Israël.
Een vijfde deel van de bevolking
Het Libanese ministerie van Volksgezondheid maakte bekend dat het dodental van de Israëlische acties van de laatste paar weken is opgelopen tot ruim duizend, terwijl er zesduizend gewonden vielen. Hoeveel van die slachtoffers Hezbollah-strijders zijn en hoeveel burgers is niet duidelijk. Ongeveer een miljoen Libanezen zijn op de vlucht geslagen voor het geweld, ongeveer een vijfde deel van de totale bevolking. Hele families bivakkeren buiten op straat bij gebrek aan een onderkomen. Het Wereldvoedselprogramma van de VN probeert de ontheemden van voedsel te voorzien.
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu, die vrijdag direct na zijn toespraak tot de Algemene Vergadering van de VN in New York opdracht had gegeven tot de aanval op het Hezbollah-hoofdkwartier, toonde zich daarentegen ingenomen. „Nasrallah was niet zomaar een terrorist”, verklaarde hij na terugkomst in Jeruzalem. „Hij was de terrorist.” En voldaan voegde hij eraan toe: „Er is geen plek in Iran of het Midden-Oosten buiten het bereik van de lange arm van Israël en vandaag weet u hoe waar dat is.”
De dood van Nasrallah, die altijd zijn haat voor Israël onderstreepte, werd in Israël in brede kring verwelkomd. Niet alleen door de regering, ook oppositieleider Yair Lapid feliciteerde het Israëlische leger met de liquidatie van Nasrallah. „Laat al onze vijanden weten dat wie ook maar Israël aanvalt ten dode is opgeschreven”, schreef hij op X. Sommige commentatoren wijzen erop dat het Israëlische leger hiermee zijn reputatie, die vorig najaar een deuk opliep bij de inval van Hamas, weer opvijzelt.
Laat al onze vijanden weten dat wie ook maar Israël aanvalt ten dode is opgeschreven
Ook Washington maakte duidelijk geen traan te laten om de dood van Nasrallah. „Hassan Nasrallah en de terroristische groep die hij leidde, Hezbollah, waren verantwoordelijk voor de dood van honderden Amerikanen gedurende een terreurbewind van vier decennia”, aldus een verklaring van het Witte Huis. Met zijn dood „wordt zijn vele slachtoffers althans enig recht gedaan”.
President Biden maakte daarnaast bekend dat de Amerikaanse militaire aanwezigheid in het Midden-Oosten wordt versterkt. Daarmee hopen de VS te voorkomen dat de regio in een nog grotere oorlog belandt. Ook EU-buitenlandcoördinator Josep Borrell waarschuwde daar vrijdag voor. Hij hamerde – net als de Amerikanen – op het belang van een diplomatieke oplossing.
Vernietigende klappen
Op zijn beurt kondigde Hezbollah aan de oorlog tegen Israël die Nasrallah altijd hoog in het vaandel had, te zullen voortzetten. Ondanks de opeenvolgende vernietigende klappen die Israël Hezbollah de afgelopen paar weken heeft toegebracht, zag de beweging zaterdag kans een honderdtal raketten op Israël af te vuren. Sommigen daarvan waren voor het eerst op Jeruzalem gericht. De schade bleef beperkt, maar deskundigen wijzen erop dat het grootste deel van Hezbollahs rakettenarsenaal voor zover bekend nog intact is. De groep kan desgewenst vermoedelijk een veel dichtere regen van raketten op Israël laten neerdalen, waarmee ook de befaamde Israëlische luchtverdediging moeite zou hebben.
Niet alleen Hezbollah toonde zich geschokt over de dood van Nasrallah, dat gold ook voor Hezbollahs belangrijkste bondgenoot, Iran. Uit voorzorg werd Irans opperste leider Ali Khamenei naar een veilig geachte locatie overgebracht. In een reactie toonde Khamenei zich geschokt over de dood van de man met wie hij door de jaren heen goed bevriend was geraakt. Hoewel hij vergelding voor diens dood aankondigde liet hij doorschemeren dat niet Iran maar Hezbollah daarbij voorop zou lopen. „Het zal Hezbollah zijn, dat aan het roer van de krachten van het verzet staat en het toekomstige lot van de regio zal bepalen”, aldus Khamenei.
Lees ook
Met uitschakeling van Nasrallah is Hezbollah niet weg, maar wel de pijler weggeslagen waarop Irans defensie rust
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2019/07/fritsartikel-1.png)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122402466-e4bba7.jpg|https://images.nrc.nl/6cwwR17qEzqFEdJGIWpxv1sNcBI=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122402466-e4bba7.jpg|https://images.nrc.nl/Yjqa_-eAcXi2AMENSWG_wtSTAvg=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122402466-e4bba7.jpg)
