Op de radio sprak een wetenschapper over klimaatverandering. De droge feiten kruisten het onderwerp ‘wel of geen activist zijn’. De wetenschapper versprak zich en bekende daardoor wel eens op de snelweg te hebben gezeten. „Ik ben zelf ook… eh… ik had er zo tussen kunnen staan…”
De verspreking was vier korte woorden lang en werd meteen gecorrigeerd, maar ik had hem opgepikt. Een paar dagen eerder had ik het erover gehad met een programmamaker, een die programma’s samenstelt voor festivals: in hoeverre kan de activist uit de kast komen zonder dat het zijn werk schaadt?
Zelf hing hij ook niet aan de grote klok dat hij bij Extinction Rebellion actief was, dan kwamen zijn voorstellen rond klimaat-gerelateerde onderwerpen geheid onder een vergrootglas te liggen. Een verslaggever die ik ken, houdt zijn activisme om dezelfde reden ook privé. Activist lijkt een besmet concept. In het beste geval wordt de activist gezien als een betweter of deugneus, in het slechtste geval als extremist.
Eerder dit jaar werd een roman van mij gepubliceerd met activisten als personages. Die radicaliseren wel de pan uit, maar dat is omdat het verhaal daarbij gebaat is. Toen een interviewer vroeg of ik zelf activist was, wist ik niet wat ik moest zeggen. Thuis zocht ik de definitie op. Activisten zijn volgens de AIVD mensen die anderen willen overtuigen van een bepaald standpunt. Dat maakt mij zeker een activist, want je hoeft mij maar even zonder toezicht bij een diereneter neer te zetten en ik zal proberen die van mijn standpunt te overtuigen: dieren hebben recht op hun leven en het is wreed om ze op te eten. Toch zal ik niet snel roepen dat ik activist ben vanwege een achterhaald idee dat ik objectiviteit moet uitstralen. Alsof objectiviteit hetzelfde is als onverschilligheid.
Op de werkvloer vertellen dat je aan een demonstratie deelnam, lijkt moeilijker dan zeggen dat je het weekend op Circuit Zandvoort doorbracht. Eigenhandig Earth Overshoot Day een seconde vervroegen is prima, maar oh wee als je je hebt ingezet om iets te beschermen wat weerloos leek. Helemaal als je daar zelf niet beter van werd.
Activisten kunnen ook worden gezien als mantelzorgers voor de maatschappij. Volgens de definitie in het woordenboek is mantelzorg het verlenen van aanvullende, niet-beroepsmatige zorg aan hulpbehoevenden. Activisten zorgen aanvullend en niet-beroepsmatig voor uiteenlopende hulpbehoevenden zoals oorlogsslachtoffers, opgesloten dieren in industrieën en instortende ecosystemen. We hoeven niet voor activisten te klappen en we hoeven ze niet te betalen, maar we zouden op zijn minst kunnen zorgen dat ze hun activisme niet verborgen hoeven houden. Dat ze niet, vanwege hun vrijwillig verleende amateurzorg, onder vergrootglazen komen te liggen of zich moeten schamen voor hun activisme.
Carolina Trujillo is schrijfster.
